Γιάννης Κοκονάς: "Όλοι κρίνουν με βάση τη δική τους προσωπική αλήθεια και βάση του δικού τους αμυντικού μηχανισμού που ισορροπεί τον ψυχισμό τους".

 

1. Το βιβλίο σας “Άγνωστες πτυχές: Η ιστορία με τα κόκκινα παπούτσια” είναι γεμάτο μυστήριο και ανατροπές. Τι σας ενέπνευσε να γράψετε αυτή την ιστορία και πώς γεννήθηκε η ιδέα με τα κόκκινα παπούτσια;

Η έμπνευση είναι κάτι που δεν σου έρχεται κατά παραγγελία, σε καμία περίπτωση. Έρχεται ξαφνικά, εκεί που δεν το περιμένεις. Αρκεί μια εικόνα, μια φράση, ή έστω και μια μόνο λέξη, πολλές φορές. Στην προκειμένη περίπτωση η έμπνευση μού ήρθε ένα πρωί, πριν χρόνια, που έκανα τη βόλτα μου με το ποδήλατο και παρατήρησα στην άκρη του δρόμου ένα νεκρό ζώο, διαμελισμένο από τα αλλεπάλληλα χτυπήματα των διερχόμενων οχημάτων. Δε γνωρίζω τι διεργασία μπορεί να έγινε εκείνη τη στιγμή μέσα στο κεφάλι μου και σκέφτηκα να γράψω για μια σειρά εγκλημάτων, ο δράστης των οποίων θα ήταν ο άνθρωπος της διπλανής μας πόρτας. Ο άνθρωπος που δεν θα υποπτευόταν ποτέ κανένας και που ακόμα κι ο ίδιος θα έπεφτε από τα σύννεφα με τις πράξεις του. Έπρεπε όμως αυτός ο άνθρωπος να έχει κάτι επάνω του, που να τον προδίδει με την πρώτη ματιά, αλλά ταυτόχρονα να τον προστατεύει. Να τον κάνει ξεχωριστό, μ’ έναν τρόπο όμως που να μην διαχωρίζεται από τον μέσο κοινό άνθρωπο. Κάτι που να ξέρουμε όλοι, αλλά να μην το παρατηρεί κανείς.

Συνήθως, όταν ¨συστήνουμε¨ κάποιον χαρακτήρα, εστιάζουμε, επί το πλείστον, σε εξωτερικά χαρακτηριστικά του προσώπου του, σε κάποιες ιδιαιτερότητες, όπως πιθανές δυσκολίες που μπορεί έχει στη βάδιση, στον τρόπο που μιλάει και κινείται, και κυρίως στο χαρακτήρα του. Ποτέ όμως, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, δεν αναφερόμαστε στα παπούτσια που φοράει. Ουσιαστικά λοιπόν, η ιδέα με τα κόκκινα παπούτσια, γεννήθηκε από την ανάγκη να δώσω ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό στον ήρωα-δολοφόνο, χωρίς όμως να χρειαστεί να πω τίποτα για τον χαρακτήρα ή την εμφάνισή του, κρατώντας τον έτσι σ’ ένα πέπλο μυστηρίου. Ήταν επίσης ένας τρόπος που μου επέτρεψε να τον ¨προδώσω¨, χωρίς πολλά λόγια, απλά και μόνο αναφέροντας ότι φορούσε ¨τα αγαπημένα και πολυφορεμένα του κόκκινα παπούτσια¨.

 

2. Στην ιστορία, βλέπουμε μια πόλη να ταράζεται από μια δολοφονία και μια σειρά μυστηρίων. Πώς επιλέξατε να τοποθετήσετε το δράμα σε μια ήσυχη, φαινομενικά αθώα πόλη;

Ζω και εργάζομαι σε μια τέτοια πόλη. Το Ρέθυμνο είναι μια ήσυχη και φαινομενικά αθώα πόλη, που όμως συμβαίνουν διάφορα. Όχι σε τέτοιο βαθμό, σε καμία περίπτωση, όμως συμβαίνουν. Κι επειδή το επάγγελμά μου είναι αστυνομικός, είμαι σε θέση να τα γνωρίζω αρκετά καλά, κάτι που ίσως υποσυνείδητα να έπαιξε το ρόλο του. Ο λόγος όμως που, συνειδητά, αποφάσισα να τοποθετήσω το δράμα σε μια τέτοια πόλη ήταν ότι, οι αντιδράσεις των πρωταγωνιστών και τα συναισθήματα που θα προέκυπταν, θα ήταν αρκετά εντονότερα. Εάν η ίδια ιστορία είχε λάβει χώρα σε μια μεγάλη πόλη, με υψηλή ή έστω και μέτρια εγκληματικότητα, τότε θα ήταν, εάν όχι αναμενόμενο, κάτι που απλά συνέβη. Δεν θα είχε τόση μεγάλη βαρύτητα και σημασία. 

 

3. Τα κόκκινα παπούτσια είναι ένα ισχυρό σύμβολο στο βιβλίο σας. Ποιο είναι το νόημα πίσω από αυτό το αντικείμενο και πώς σχετίζεται με την αποκάλυψη των μυστικών στην ιστορία;

Το κόκκινο χρώμα των παπουτσιών έχει διττή σημασία. Αφενός κυριολεκτική, το χρώμα δηλαδή αυτό καθ’ εαυτό των παπουτσιών, που δεν περνά απαρατήρητο αλλά και καθαρά συμβολική, μιας και είναι βουτηγμένα στο αίμα των θυμάτων. Όσο για την αποκάλυψη των μυστικών, τα πράγματα είναι πολύ απλά, αλλά και πολύ σύνθετα ταυτόχρονα, μιας και κανένας από τους κατοίκους αυτής της πόλης, δε γνωρίζει απολύτως τίποτα για τα κόκκινα παπούτσια. Όσον αφορά τον αναγνώστη, αρκεί να του αποκαλυφθεί ποιος τα φοράει. 

 

4. Στην πλοκή υπάρχουν πολλά μυστικά και ψέματα που αποκαλύπτονται σταδιακά. Πώς καταφέρνετε να διατηρήσετε την ένταση και να δημιουργήσετε ανατροπές που κρατούν τον αναγνώστη σε αγωνία μέχρι το τέλος;

          Πράγματι υπάρχουν πολλά μυστικά και ψέματα, όπως άλλωστε υπάρχουν και στην πραγματική μας ζωή. Το ζήτημα είναι αν μπορούν να μείνουν κρυφά, πώς, και μέχρι πότε; Στις Άγνωστες πτυχές όλα αποκαλύπτονται, όμως αργά και λίγο λίγο κάθε φορά. Προσπάθησα, λοιπόν, να φανερώσω τα μυστικά σταδιακά, με τρόπο όμως που να δημιουργούν ακόμα περισσότερα ερωτήματα στον αναγνώστη, έως ότου, τελείως ξαφνικά και απρόσμενα, του αποκαλύψω όλη την αλήθεια. Εκείνο που θα έλεγα ότι βοήθησε αρκετά σε αυτό, είναι η ύπαρξη μικρών κεφαλαίων, τα οποία κρατάνε τον αναγνώστη σε εγρήγορση και αγωνία, χωρίς να τον κουράζουν. Επίσης, η ανατροπή είναι παρούσα μέχρι και την τελευταία φράση του βιβλίου.

 

5. Ένα αποκαλυπτικό γράμμα παίζει κεντρικό ρόλο στην ιστορία σας. Πώς χρησιμοποιείτε το γράμμα ως αφηγηματικό εργαλείο και πώς συνδέεται με τα υπόλοιπα στοιχεία του μυστηρίου;

Στην πραγματικότητα, όλη η υπόθεση του βιβλίου είναι αυτό το γράμμα. Η ιστορία με τα κόκκινα παπούτσια είναι, ουσιαστικά, ένα βιβλίο μέσα στο βιβλίο, το οποίο, κάλλιστα, θα μπορούσε να είναι κι εντελώς αυτόνομο. Εξάλλου, αυτή ήταν και η πρωταρχική μου ιδέα, για να πω την αλήθεια. Κι επειδή όλα έχουν τη σημασία τους, το γράμμα έρχεται στο τέλος, για να μας αποκαλύψει ακόμα περισσότερα μυστικά, δημιουργώντας επιπλέον ερωτηματικά στον αναγνώστη και ρίχνονντας φως σε άγνωστες πτυχές της όλης ιστορίας.

 

6. Το βιβλίο σας φαίνεται να επικεντρώνεται στην αναζήτηση της αλήθειας. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αποκάλυψη της αλήθειας για τους χαρακτήρες σας, και πώς αυτό σχετίζεται με τον ανθρώπινο ψυχισμό;

          Η  αλήθεια ενώ είναι μια και αδιαπραγμάτευτη, πολλές φορές είναι πολυεπίπεδη. Αυτό έχει να κάνει πάντα με τον παρατηρητή· την οπτική γωνία δηλαδή, από την οποία κοιτάζει καθένας τα γεγονότα. Για να μπορέσουμε όμως να φτάσουμε στην καθαρή και ωμή αλήθεια, θα πρέπει πρώτα να λάβουμε τις σωστές πληροφορίες. Στην ιστορία μας, όλες οι πληροφορίες δίνονται απλώχερα, αλλά μονάχα στον αναγνώστη. Οι ήρωές μας λαμβάνουν, κάθε φορά, ένα μέρος των πληροφοριών αυτών, οι οποίες περισσότερο τους προβληματίζουν παρά τους βοηθούν, μιας και δεν τους επιτρέπουν να δουν τα γεγονότα σφαιρικά και να βγάλουν λογικά συμπεράσματα. Όλοι κρίνουν με βάση τη δική τους προσωπική αλήθεια και βάση του δικού τους αμυντικού μηχανισμού που ισορροπεί τον ψυχισμό τους. Όμως ακόμα κι αν όλες οι πληροφορίες ήταν στη διάθεσή τους, θα τους έλειπε η μία και σημαντικότερη. Τα κόκκινα παπούτσια του δολοφόνου, για τα οποία γνωρίζουν μονάχα τα θύματα και ο αναγνώστης.  

 

7. Στο μυθιστόρημά σας, ένα παιδί εξαφανίζεται και μια οικογένεια ξεκληρίζεται. Πώς προσεγγίσατε το ζήτημα της απώλειας και της καταστροφής οικογενειακών δεσμών μέσα στην αφήγηση;

          Θεωρώ πως δεν υπάρχει κατάλληλος τρόπος προσέγγισης ενός τέτοιου ζητήματος. Η απώλεια είναι ένα ζήτημα αντικειμενικά πάρα πολύ επώδυνο, αλλά είναι καθαρά υποκειμενικό το πώς τη βιώνει ο καθένας. Εγώ προσπάθησα να μην πάρω καμία θέση πάνω σε αυτό, κάνοντας απλώς μια αναφορά στα τεκταινόμενα. Μια ωμή αναφορά θα έλεγα, δίχως συναισθηματική καθοδήγηση, αφήνοντας έτσι τον αναγνώστη να τα βιώσει όπως εκείνος επιθυμεί και να φορτιστεί συναισθηματικά σύμφωνα με τα δικά του προσωπικά βιώματα. 

 

8. Το στοιχείο του μυστηρίου είναι έντονο σε όλο το βιβλίο σας. Ποιους συγγραφείς ή είδη λογοτεχνίας θεωρείτε ότι σας έχουν επηρεάσει περισσότερο στην καριέρα σας ως συγγραφέας μυστηρίου;

Είναι γεγονός το ότι δεν έχω διαβάσει αρκετά λογοτεχνία στη ζωή μου, οπότε οι συγγραφείς και τα βιβλία που υπάρχουν στο ¨αναγνωστικό βιογραφικό¨ μου είναι ελάχιστα κι ως επί το πλείστον, έργα μυστηρίου ή τρόμου. Ωστόσο, δεν θα μπορούσα να κρύψω την τεράστια αγάπη που τρέφω για τον Stephen King, καθώς και για τον Sebastian Fitzek, οι οποίοι, αναμφίβολα, ήταν για εμένα πηγή έμπνευσης.

 

9. Ο τίτλος του βιβλίου σας αναφέρεται σε “άγνωστες πτυχές”. Πιστεύετε ότι υπάρχουν πάντα κρυφές πτυχές στις ιστορίες που λέμε – είτε στη λογοτεχνία είτε στην πραγματική ζωή – και πώς το εξερευνάτε αυτό στο βιβλίο σας;

Κρυφές πτυχές υπάρχουν σε κάθε ιστορία που λέγεται, σε κάθε γεγονός στην πραγματική μας ζωή. Είτε είναι πτυχές που δε γνωρίζουμε, οπότε μας είναι άγνωστες εξ αρχής, είτε σκοπίμως της αποκρύπτουμε, κρατώντας τες έτσι κρυφές από τον συνομιλητή μας. Όταν λοιπόν η όποια ιστορία ειπωθεί ξανά από κάποιο τρίτο ή τέταρτο κ.ο.κ πρόσωπο, που κάπου την ¨άκουσε¨ και θέλει να τη μεταφέρει, προφανώς οι άγνωστες αυτές πτυχές θα παραμείνουν άγνωστες. Δεν είναι εφικτό ποτέ να μεταφερθούν οι πληροφορίες και τα γεγονότα ως είχαν, ακόμα κι αν μας τα μεταφέρουν οι άμεσα εμπλεκόμενοι. Κι αυτό συμβαίνει διότι πάντα, όταν λέγεται μια ιστορία, μπαίνει στην αφήγηση και η υποκειμενική μας αλήθεια, η οποία, πολλές φορές, έχει ελάχιστη έως και καθόλου επαφή με την αντικειμενικότητα. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα θα έλεγα στο βιβλίο μου, μιας και ο κάθε χαρακτήρας έχει τη δική του υποκειμενική αλήθεια που μεταφέρει στους άλλους και σίγουρα όλοι έχουν πτυχές που θα ήθελαν να κρατήσουν κρυφές…

 

10. Η αλήθεια στο βιβλίο σας φαίνεται να είναι πολυεπίπεδη και δύσκολη να αποκαλυφθεί. Πώς χειρίζεστε την ιδέα της υποκειμενικότητας της αλήθειας και των διαφορετικών εκδοχών που παρουσιάζουν οι χαρακτήρες σας;

          Ο καθένας μας έχει την αλήθεια του, που έχει να κάνει με το χαρακτήρα, τα βιώματα και τα πιστεύω του. Οι χαρακτήρες του βιβλίου μου είναι διαφορετικοί άνθρωποι, που μοιράζονται την ίδια πόλη, με διαφορετικές εμπειρίες ο ένας από τον άλλον και διαφορετικούς ρόλους στην κοινωνία τους και ιστορία μας. Οπότε, όταν όλοι μαζί κοιτάζουν το ίδιο γεγονός - τη δολοφονία ενός ανθρώπου της καθημερινότητάς τους - στην πραγματικότητα ο καθένας το βλέπει από άλλη οπτική γωνία, δίνοντας έμφαση και σημασία σε πράγματα που, στα δικά του μάτια, μπορεί να φαίνονται ύποπτα. Κι επειδή, λίγο έως πολύ, όλοι φοβούνται ότι θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ¨ύποπτοι¨, προσπαθούν είτε να κρύψουν, όσο το δυνατόν καλύτερα, πράγματα για τον εαυτό τους, είτε να καταφέρουν να μετατρέψουν την υποκειμενική τους αλήθεια σε αντικειμενική.

 

11. Στην ιστορία σας, υπάρχουν πολλές σκηνές με έντονη συναισθηματική φόρτιση. Πώς διαχειριστήκατε τη δημιουργία συναισθηματικής έντασης στο βιβλίο και ποια είναι η σημασία αυτών των σκηνών στην ανάπτυξη των χαρακτήρων;

          Η δημιουργία συναισθηματικής έντασης λειτουργεί σε τρεις κατευθύνσεις: Βοηθάει στην κλιμάκωση της δράσης, εμπλέκει συναισθηματικά τον ψυχισμό του αναγνώστη και φανερώνει τον εσωτερικό κόσμο κάθε χαρακτήρα. Κατά συνέπεια είναι σημαντική για την ολόπλευρη ανάπτυξη των χαρακτήρων και λειτουργεί ως ένα τρίπτυχο που θεωρώ ότι δεν πρέπει να μένει ανεκμετάλλευτο.

 

12. Τέλος, ποιο μήνυμα θα θέλατε να πάρουν οι αναγνώστες όταν ολοκληρώσουν την ανάγνωση της “Ιστορίας με τα κόκκινα παπούτσια”;

Το μήνυμα είναι απλό: Τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται. Κατά το κοινώς λεγόμενον: «Τα φαινόμενα απατούν». Και δεν απατούν μονάχα εκείνους που βρίσκονται απ’ έξω, σαν παρατηρητές. Πολλές φορές, απατούν κι εμάς τους ίδιους, που λανθασμένα θεωρούμε ότι κάποια πράγματα δε μπορούμε να τα κάνουμε. Όμως, καλώς ή κακώς, είμαστε πλασμένοι έτσι, ώστε να είμαστε ικανοί για όλα. Κι όσο περίεργο ή ωμό κι αν ακούγεται, όλοι, λίγο έως πολύ, υπό τις κατάλληλες συνθήκες, είμαστε δυνάμει ¨δολοφόνοι¨,  δυνάμει ¨απατεώνες¨, δυνάμει ¨ρατσιστές¨, δυνάμει ¨bullers¨, δυνάμει ¨ήρωες¨, δυνάμει τα πάντα. 

Της Αλεξίας Βλάρα, 22/09/2024