Χρήστος Λιακόπουλος: "Το ευρύτερο θεατρικό πεδίο στην Ελλάδα διακατέχεται από έναν πλουραλισμό".

1. Η παράσταση “Προμηθέας Εσταυρωμένος” διανύει τον τρίτο χρόνο επιτυχίας της. Τι πιστεύετε ότι κάνει αυτό το έργο τόσο διαχρονικό και ελκυστικό για το κοινό;

 Πιστεύω ότι οι θεατές ταυτίζονται με τον ήρωα του έργου μου και τα δεινά που αντιμετωπίζει. Αναγνωρίζουν τον εαυτό τους σε αυτόν. Καθένας από εμάς, στην καθημερινότητά του αλλά και σε όλη του τη ζωή, καλείται ν’ αντιμετωπίσει προκλήσεις, να λύσει προβλήματα και να υπερβεί εμπόδια. Όπως επίσης και να πραγματώσει το δυναμικό του. Για να συμβεί αυτό πρέπει να είμαστε ελεύθεροι από τις επιρροές του «κακού» εαυτού μας αλλά και ελεύθεροι από κάθε μορφή αυταρχικής εξουσίας. Όπως και το ν’ αγαπάμε αλλήλους αγνά, χωρίς ανταλλάγματα.

2. Έχετε αναφέρει ότι προσπαθείτε να εξελίσσετε συνεχώς τον ρόλο του Προμηθέα. Πώς έχει αλλάξει η ερμηνεία σας με την πάροδο του χρόνου και τι νέα στοιχεία έχετε προσθέσει στην παράσταση φέτος;

Οτιδήποτε δουλεύεται ορθά, με συνέπεια, συνέχεια, πειθαρχία, υπομονή και επιμονή εξελίσσεται διαρκώς. Παραδείγματος χάριν ένας ηθοποιός μπορεί να εμβαθύνει όλο και περισσότερο στον ρόλο του, να βρίσκει κοινά στοιχεία με τον ήρωα, να ταυτίζεται με αυτόν, να εξελίσσει τα εκφραστικά του μέσα με αποτέλεσμα να γίνεται όλο και πιο «αληθινός» σε αυτά που κάνει και η παράσταση ν’ απογειώνεται συνεχώς. Δεν είναι θέμα εξωτερικών τρικ και τερτιπιών, είναι θέμα εσωτερικής διαδρομής του ερμηνευτή και της αφοσίωσης που αυτός έχει στον ρόλο του (δεν είναι το ίδιο να είσαι προσηλωμένος σε μία παράστασης και σε έναν ρόλο και στο να διασκορπίζονται οι ικανότητες και οι δυνάμεις σου σε πολλά και διαφορετικά πράγματα). Αν η παράσταση έχει στηθεί και οργανωθεί σωστά βαδίζοντας πιστά στον δρόμο που έχει χαραχθεί, το αποτέλεσμα μπορεί να βελτιώνεται αέναα.

3. Ο ρόλος του Προμηθέα είναι γεμάτος συμβολισμούς για την ελευθερία και την αυτοθυσία. Πώς συνδέονται αυτά τα θέματα με τη σύγχρονη κοινωνία και πώς ανταποκρίνεται το κοινό σε αυτά τα μηνύματα;

 Οι άνθρωποι ήταν και είναι πάντα ίδιοι όπως ίδια είναι τα θέλω και οι επιδιώξεις τους. Στην πορεία της ζωής αγωνιζόμαστε, παίρνουμε διάφορα μαθήματα, εξελισσόμαστε και γινόμαστε καλύτεροι. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για να συμβεί αυτό είναι να είμαστε ελεύθεροι και να λειτουργούμε όπως πραγματικά αποφασίζουμε. Η ελευθερία βέβαια διεκδικείται κάθε ώρα και στιγμή επιδεικνύοντας θάρρος, πίστη στον εαυτό μας, υπομονή, επιμονή και να μη φοβόμαστε ν’ αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες των επιλογών μας… Να μαχόμεθα συνεχώς εστιασμένοι στο πού θέλουμε να φτάσουμε και να κλείνουμε τ’ αφτιά μας σε όσους θέλουν να μας πείσουν πως δεν μπορούμε και να μας απομακρύνουν από τον στόχο μας. Επίσης, χρειάζεται να ελέγχουμε τον εγωισμό και την πλεονεξία μας, την αμετροεπή τάση για επίδειξη και εξουσία, πάθη που οδηγούν αναπόφευκτα σε διχόνοια, συγκρούσεις και πολέμους. Αντιθέτως, το νοιάξιμο και η ανιδιοτελής έκφραση της αγάπης βοηθούν στην αρμονική συνύπαρξή μας και στην πραγματοποίηση των στόχων του καθενός. Από όλα αυτά καταλαβαίνετε πως είναι ένα έργο πάντα επίκαιρο κι όπως προανέφερα οι θεατές ταυτίζονται με τον Προμηθέα.

4. Στο σημείωμά σας, αναφέρατε ότι κάθε παράσταση είναι διαφορετική. Πώς καταφέρνετε να διατηρείτε αυτή την αίσθηση φρεσκάδας και εξέλιξης σε έναν μονόλογο που παίζεται για τρίτη συνεχόμενη χρονιά;

 Κάθε φορά που παίζω, αντιμετωπίζω τον ρόλο μου σαν να είναι η πρώτη φορά. Όχι μόνο δεν σερβίρω κάτι έτοιμο, ξαναζεσταμένο και «νεκρό» αλλά και όσο περνάει ο καιρός η παράσταση «απογειώνεται» όλο και περισσότερο. Δίνω το χίλια τοις εκατό του εαυτού μου και προσπαθώ να βελτιώσω και να εξελίξω και την παραμικρή λεπτομέρεια.

5. Η παράσταση έχει συγκινήσει το κοινό, με θεατές να λένε ότι τους δίνει δύναμη να αντιμετωπίσουν δυσκολίες. Πώς αισθάνεστε όταν μαθαίνετε ότι το έργο σας έχει τόσο ισχυρό αντίκτυπο στους θεατές;

 Χαίρομαι ιδιαιτέρως και αισθάνομαι μεγάλη ηθική ικανοποίηση. Βεβαιώνομαι ότι ο στόχος για τον οποίο κάνω θέατρο επιτυγχάνεται και μου δίνει δύναμη να συνεχίζω στο δύσκολο αυτό μονοπάτι.

6. Ως ηθοποιός και δημιουργός, ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζετε όταν προσπαθείτε να κρατήσετε ζωντανό το όραμά σας για έναν ρόλο, ενώ ταυτόχρονα τον εξελίσσετε με την πάροδο του χρόνου;

Νομίζω ότι η ερώτηση, στο τέλος, δίνει και την απάντηση. Προσπαθώντας συνεχώς να εξελίσσω τον ρόλο μου, τον κρατάω πάντοτε ζωντανό. Σε κάθε παράσταση δεν σερβίρω κάτι «έτοιμο» και προκατασκευασμένο, άρα κενό από τη συμμετοχή της δικής μου ψυχικής ουσίας. Βουτάω βαθιά στις συνθήκες και τις προκλήσεις, που αντιμετωπίζει ο ήρωάς μου, σαν να τις συναντώ για πρώτη φορά… άρα και το πώς αντιδρώ και λειτουργώ μέσα σε αυτές είναι φρέσκο, είναι της στιγμής και είναι ζωντανό. Γι’ αυτό, λοιπόν, η παράστασή μου συνεχώς εξελίσσεται προς το καλύτερο.

7. Βλέπουμε τα τελευταία χρόνια μια αυξημένη τάση για μονολόγους στο ελληνικό θέατρο. Ποια είναι η δική σας άποψη για την εξέλιξη αυτού του θεατρικού είδους, και γιατί πιστεύετε ότι παραμένει τόσο δημοφιλές;

 Ένας λόγος μπορεί να είναι πως ο/η ηθοποιός θέλει να αναμετρηθεί με το δύσκολο αυτό εγχείρημα για να μετρήσει τις δυνάμεις του και να δει πώς θα τα καταφέρει. Μπορεί επίσης να θέλει να μιλήσει για πράγματα και να εκφράσει ιδέες και συναισθήματα με τον τρόπο αυτόν. Επίσης, σε μια εποχή οικονομικής δυσπραγίας περιορίζονται κατά πολύ τα έξοδα μιας παράστασης.

8. Ποια είναι η γνώμη σας για την ανταπόκριση του κοινού στα θεατρικά έργα που αγγίζουν δύσκολα κοινωνικά και ηθικά θέματα, όπως η ελευθερία, η βία και η αυτοθυσία, ειδικά μέσα σε μια εποχή κρίσης;

Θεωρώ πως η σημαντικότερη, ίσως, αποστολή της τέχνης είναι να ασχολείται με δύσκολα κοινωνικά και ηθικά θέματα, όπως είπατε, να καταδεικνύει τα ορθά από τα στραβά, να βοηθάει το κοινό να συνειδητοποιεί σε βάθος ποικίλες καταστάσεις και να προτείνει πώς οι άνθρωποι θα πορευτούν επωφελέστερα κατά τη διάρκεια της ζωής τους και ως άτομα και ως σύνολο.

9. Πέρα από τις προσωπικές σας παραστάσεις, πώς βλέπετε το ευρύτερο θεατρικό τοπίο στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια; Υπάρχουν τάσεις ή αλλαγές που σας έχουν εντυπωσιάσει;

 Το ευρύτερο θεατρικό πεδίο στην Ελλάδα διακατέχεται από έναν πλουραλισμό. Κάθε χρόνο υπάρχει μία πληθώρα θεατρικών παραστάσεων που δείχνει ότι οι καλλιτέχνες έχουν ανησυχίες, στόχους και επιδιώξεις που προσπαθούν να τις πραγματώσουν και από την άλλη οι θεατές μπορούν να διαλέξουν την παράσταση που τους αφορά. Παλαιότερα, δεν μου άρεσε που υπήρχαν τόσες παραστάσεις. Ύστερα, όμως, από μία συζήτηση που είχα με έναν Άγγλο ατζέντη θεατρικών έργων, ο οποίος με πληροφόρησε πως δεν είναι εύκολο ν’ ανεβάσει κανείς μια παράσταση στην πατρίδα του ούτε και στην πίσω αυλή μιας παμπ, γιατί τα ενοίκια είναι απλησίαστα, συνειδητοποίησα πως στη χώρα μας, που γεννήθηκε το θέατρο, είμαστε τυχεροί!

10. Ποια είναι η γνώμη σας για την τάση των θεατρικών παραγωγών να ενσωματώνουν νέες τεχνολογίες και ψηφιακά μέσα; Πιστεύετε ότι μπορούν να βελτιώσουν την εμπειρία του θεατή ή να απομακρύνουν από την παραδοσιακή θεατρική μαγεία;

 Προσωπικά, είμαι παραδοσιακός. Προτιμώ το θέατρο να είναι θέατρο. Όπως έλεγε και ένας από τους δασκάλους μου, ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, το θέατρο δεν έχει ανάγκη από τίποτα άλλο εκτός από τον ηθοποιό. Προφανώς συμπεριλάμβανε και το κείμενο και τη σκηνοθεσία. Από την άλλη, είμαι ανοιχτός, αν δω μία παράσταση που έχει ενσωματώσει νέες τεχνολογίες και ψηφιακά μέσα –όπως αναφέρετε– και με μαγέψει, να το αναγνωρίσω και να της αποδώσω τα εύσημα.

11. Με την άνοδο του διαδικτυακού περιεχομένου και των streaming υπηρεσιών, πιστεύετε ότι το παραδοσιακό θέατρο έχει χάσει μέρος της επιρροής του, ή μήπως υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για ζωντανή θεατρική εμπειρία;

 Όπως προείπα είμαι παραδοσιακός. Μου αρέσει το θέατρο να είναι θέατρο και οι παραστάσεις ν’ ανεβαίνουν στη θεατρική σκηνή. Όπως και οι ηθοποιοί, όταν είναι πάνω στη θεατρική σκηνή, να παίζουν για τους θεατές της αίθουσας με τους οποίους έχουν συνεχή, ζωντανή αλληλεπίδραση και όχι για την κάμερα που τους τραβάει για ν’ αναμεταδώσει το παραγόμενο αποτέλεσμα σε κάποιες οθόνες. Το τελευταίο είναι δουλειά του κινηματογράφου.

12. Η πανδημία επηρέασε βαθιά την καλλιτεχνική σκηνή. Πιστεύετε ότι οι θεατρικές παραγωγές έχουν αλλάξει λόγω της κρίσης, και πώς το κοινό ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες;

 Η πανδημία επηρέασε τα πάντα στη χώρα μας. Δεν θα μπορούσε το θέατρο να ξεφύγει. Οι θεατρικοί επιχειρηματίες, μην έχοντας τα απαιτούμενα χρήματα για ακριβές παραγωγές –γιατί αντιστοίχως και ο κόσμος δεν έχει χρήματα, άρα δεν θα μπορέσει να υποστηρίξει ένα ακριβό εισιτήριο– έχουν στραφεί σε πιο ολιγοπρόσωπους θιάσους. (Η αύξηση των μονολόγων που είπαμε παραπάνω.) Όπως επίσης, πολλές παραστάσεις παίζονται για μικρότερη χρονική περίοδο.

13. Το θέατρο έχει παραδοσιακά παίξει σημαντικό ρόλο σε περιόδους κρίσης και κοινωνικών αναταραχών. Ποιον ρόλο πιστεύετε ότι έχει το θέατρο σήμερα, σε μια εποχή γεμάτη προκλήσεις, και πώς μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική συνείδηση;

Στην αρχαία Ελλάδα, το θέατρο είχε ρόλο θεραπευτικό. Ήταν ένα από τα μέσα που χρησιμοποιούνταν για να οδηγήσουν τον ασθενή στην ίαση. Επιδρά και στα τρία μέρη της ψυχής: και στο συναίσθημα και στην νόηση και στις επιθυμίες. Βοηθάει στην καλύτερη αντίληψη της πραγματικότητας και των άλλων οπότε οι άνθρωποι αποκτούν ενσυναίσθηση, μπαίνουν δηλαδή στη θέση του συνανθρώπου τους και καταλαβαίνουν από τι προβλήματα ταλανίζεται, πώς νιώθει και γιατί λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργεί και δεν παραμένουν αποκλεισμένοι στον εαυτό και το εγώ τους. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, όσο περισσότερο το θέατρο επιτελεί τον πραγματικό του σκοπό, η κοινωνία των ανθρώπων να αποκτήσει περισσότερη δικαιοσύνη, αρμονική συνύπαρξη, αλληλοβοήθεια και πάνω απ’ όλα αγάπη.

14. Μετά από τόσα χρόνια επιτυχιών, ποιο θεωρείτε ότι είναι το «όριό» σας ως ηθοποιός και καλλιτέχνης; Ποιο είναι το επόμενο καλλιτεχνικό σας βήμα;

 Ως δημιουργός και καλλιτέχνης δεν έχω όριο. Ο ουρανός είναι το όριο. Όρια έχω μόνο ηθικά που μου τα επιβάλλει ο χαρακτήρας μου και το στάδιο ψυχικής εξέλιξης που βρίσκομαι.

Σχέδια υπάρχουν πολλά, που εκκολάπτονται και ζυμώνονται συνεχώς μέσα μου. Αυτή τη στιγμή, όμως, είμαι προσηλωμένος στην παράστασή μου «Προμηθέας Εσταυρωμένος».

 Της Αλεξίας Βλάρα, 9/10/2024