Ηλίας Φραγκάκης: "Το βιβλίο έχει τη δομή ενός μουσικού έργου ή μιας ταινίας και σε άλλα σημεία θεατρικού έργου".

 

1. Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το «Τώρα»; Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτό το αντι-

μυθιστόρημα;

Θα προτιμούσα να χρησιμοποιούμε τον όρο νέο μυθιστόρημα που είναι ορθότερος. Όπως και να χει εκεί κατέταξε το βιβλίο μου μια κριτική. Συμφωνώ εν μέρει, ως προς την κατασκευή του, αν σταθούμε στο γεγονός πως δεν ακολουθεί μια γραμμική αφήγηση, δεν σπαταλιέται σε περιττές ψυχολογικές περιγραφές κλπ. Όμως ως προς την ουσία του κυρίως ανήκει στην κατηγορία του υπαρξιακού μυθιστορήματος.

Ήθελα να γράψω λοιπόν για αυτούς τους «αλητάκους» της γενιάς μου, που έζησαν πολλά, ταξίδεψαν ακόμα περισσότερο – κυριολεκτικά και μεταφορικά και πίστεψαν μέχρι το μεδούλι τους με πάθος. Αγάπησαν, προδόθηκαν, διαψεύσθηκαν. Παιδιά που άλλα έφυγαν κι άλλα είναι ακόμα εδώ τριγύρω περιφερόμενοι σαν ηλεκτρόνια και αναζητώντας νέες συνθέσεις, νέες αφηγήσεις. Που προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους με τον Χρόνο και την Ιστορία. Που δεν ξεπέζεψαν, δεν αποτραβήχτηκαν. Παιδιά που έκαναν ότι θα θέλαμε να κάνουμε μα που ποτέ δεν τολμήσαμε.

2. Πώς θα περιγράφατε την εξέλιξή σας ως συγγραφέας από τα προηγούμενα έργα

σας, μέχρι τώρα;

Ελπίζω να προοδεύω (γέλια).

Αναζητώ όλο και πιο ουσιαστικές, βαθύτερες, πολυδαίδαλες, αυθεντικές σφαίρες της ανθρώπινης ύπαρξης. Επίσης αναζητώ τα όρια της γραφής και από άποψη φόρμας όσο και περιεχομένου.

3. Ο Ιούλιος Βερνίκος είναι ένας ιδιαίτερα πολύπλοκος χαρακτήρας. Πώς

δημιουργήσατε αυτόν τον ήρωα και ποια ήταν η κύρια έμπνευση πίσω από αυτόν;

Χαίρομαι που γίνεται αντιληπτή η πολυπλοκότητα του κεντρικού ήρωα. Πέντε χρόνια μου πήρε να ολοκληρώσω αυτό το οδυνηρό (από άποψη γραφής αλλά και βιωματικής συνάφειας) για μένα βιβλίο. Η έμπνευση ήταν ο ίδιος ο ήρωας. Ο ήρωας είναι το βιβλίο. Δεν υπάρχει συγγραφέας από πίσω να χειραγωγεί τον ήρωα ή τον αναγνώστη. Ο Ιούλιος είναι μια λογοτεχνική πύκνωση στοιχείων από αυτά «τα παιδιά της γαλαρίας» (όπως τα αποκαλεί ο Χατζηδάκις) κάποια από αυτά τα λαμπρά χαμίνια της μεταπολίτευσης.  

4. Το βιβλίο είναι γεμάτο από καταιγιστικό χιούμορ, αυτοσαρκασμό και ποιητικότητα.

Πόσο δύσκολο ήταν να βρείτε την ισορροπία μεταξύ αυτών των στοιχείων;

Αυτό προέκυψε εύκολα. Στην ουσία δεν βρήκα τίποτα εγώ. Άφησα τον Ιούλιο να σκέφτεται και γω ακολουθούσα. Όπως αντιλαμβάνεσθε υπάρχει βιωματική σχέση με τον ήρωα και τα γεγονότα εκτός από την μυθοπλασία. Ο ήρωας λοιπόν αυτός, ο Ιούλιος, αν δεν είχε το χιούμορ και τον αυτοσαρκασμό ή την ποίηση θα είχε τρελαθεί ή θα τα είχε τινάξει. Σπουδαία καταφύγια αλλά και ορμητήρια αυτά τα τρία στοιχεία.

5. Η αφήγηση στο «Τώρα» είναι χαοτική και άναρχη, όπως η ανθρώπινη σκέψη. Πώς

διαχειριστήκατε αυτή τη συγγραφική πρόκληση;

Αυτή ήταν ίσως η μόνη ή η πιο σημαντική απόφαση που πήρα εγώ. Πριν καν ξεκινήσω. Είπα δηλαδή πως θα ακολουθήσω τη σκέψη του ήρωα όπως μου μιλούσε, όπου και όπως πηδάει απ΄ το ένα στο άλλο και τελικά θα φανεί η συνάφεια, η συνέπεια, οι αλληλοσυνδέσεις. Αφέθηκα. Δεν μπορούσε σε καμία περίπτωση ο Ιούλιος να σκέφτεται και να ενεργεί ή να συμπεραίνει με έναν άναρχο - συνειρμικό τρόπο και γω να το παρουσιάσω με μία φόρμα συμβατική.

6. Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της

συγγραφής του «Τώρα»;

Το κεφάλαιο που συζητάει με τον νεκρό πατέρα του. Βαθύς σπαραγμός, απέραντη αγάπη, ξεκαθάρισμα λογαριασμών με το παρελθόν, λόγια που δεν ειπώθηκαν, σιωπές γεμάτες νόημα, πολύ επώδυνο.

7. Πώς προσεγγίζετε τη συγγραφή όταν θέλετε να ενσωματώσετε τόσο διαφορετικά

στοιχεία όπως η φιλοσοφία, η δράση και η μουσική;

Με τον τρόπο που είπα τουλάχιστον ως προς το συγκεκριμένο βιβλίο. Αφήνομαι στα χέρια του ήρωά μου. Η γλώσσα μου είναι η γλώσσα του. Οι μουσικές που ακούει, ο τρόπος που βλέπει, αισθάνεται που στοχάζεται, που αναριγά. Που ρίχνεται στη φωτιά μιας καινούριας περιπέτειας. Πάντως στα μέχρι τώρα βιβλία μου οι ήρωές μου έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά είτε τους παρουσιάζω εγώ είτε αυτοπαρουσιάζονται.

8. Έχετε κάποια συγκεκριμένη ρουτίνα ή τελετουργικό που ακολουθείτε όταν

γράφετε;

Γράφω ή κρατάω σημειώσεις οπουδήποτε και σε οποιαδήποτε στιγμή την ημέρας. Σίγουρα για την πιο εκτενή φάση δόμησης και συγγραφής, χρειάζομαι ηρεμία και απομόνωση, μακριά από έγνοιες και υποχρεώσεις. Είναι διαστήματα που ασχολούμαι διαρκώς και μετά το αφήνω να κατακάτσει πριν το ξαναπιάσω. Αυτό ίσως είναι μια ρουτίνα. Τελετουργικό ναι. Αλλά δεν γνωριζόμαστε τόσο καλά για να σας το αποκαλύψω (γέλια). 

9. Η δομή του βιβλίου είναι ασυνήθιστη και μη γραμμική. Τι σας έκανε να επιλέξετε

αυτό το στυλ αφήγησης;

Ο ήρωας και ο τρόπος που σκέφτεται. Όλα συμβαίνουν στην νόηση του ή σε κάποια ονειρική ή υπερβατική στιγμή του νου του που εξ ορισμού είναι ασυνήθιστες, συνειρμικές, μη γραμμικές. Οι Αμερικανοί το αποκαλούν ρεύμα συνείδησης.  Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς.

10. Πώς επηρεάζει η χρήση των ζωντανών διαλόγων τη ροή και την ένταση της

ιστορίας;

Αρχικά ευχαριστώ για το κομπλιμάν. Δεν είναι το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο να γράφεις καλούς διαλόγους. Πως επηρεάζει η χρήση τους; Με πολλούς τρόπους. Οι διάλογοι είναι δομικά στοιχεία της δράσης αποκαλύπτοντας, εξηγώντας, συνδέοντας, δημιουργώντας καινούρια ερωτήματα ακόμα και για τον ίδιο τον ήρωα. Οι διάλογοι στο «Τώρα» είναι πολύ μεγάλης σημασίας και για ένα πρόσθετο λόγο. Δημιουργούν μια ρυθμολογία σαν παρτιτούρα καλλιεργώντας εντάσεις, υφέσεις και ανατροπές.

11. Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη φιλοσοφία ή σκέψη που προσπαθήσατε να

μεταδώσετε μέσω του «Τώρα»;

Το έργο έχει υπαρξιακό, πολιτικό και κοινωνικό υπόβαθρο. Σαφέστατα. Αυτό έλειπε δηλαδή να μην είχε. Αλλά, προσωπικά, εχθρεύομαι τον χειρισμό του αναγνώστη ειδικά μέσα από συναισθηματισμούς και διάφορα συγγραφικά τερτίπια. Έτσι απέφυγα να παρέμβω προσπαθώντας να μεταδώσω κάτι. Ήθελα μόνος του ο αναγνώστης – θεατής αυτού του δράματος να ακολουθήσει την πορεία του ήρωα, τα μονοπάτια που περπάτησα και εγώ γράφοντας. Το κείμενο αυτό δεν κλείνει ποτέ καλώντας τον αναγνώστη να μεταπηδήσει από τη θέση του θεατή και συμπορευόμενου σε μια κατάσταση συνέργειας και συνενοχής. Θα έλεγα πως το απαιτεί, μα ο καθείς είναι ελεύθερος να το κάνει ή όχι.

12. Πώς διαμορφώσατε τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των χαρακτήρων

στο βιβλίο;

Δεν διαμόρφωσα κάτι εγώ. Αυτοί εμφανίζονταν μέσα στο μυαλό μου παίζοντας στην συγκεκριμένη ταινία. Καταγγέλλω πως με χρησιμοποίησαν προκειμένου να βγουν στο φως οι ζωές τους.

13. Υπάρχει κάποιος από τους χαρακτήρες που νιώθετε πιο κοντά σε εσάς ή που

αντικατοπτρίζει πτυχές της δικής σας ζωής;

Ε, προφανώς ο Ιούλιος. Πολύ δικός μου άνθρωπος.

14. Το βιβλίο είναι μια σπουδή πάνω στην Ύπαρξη και το Χρόνο. Τι ελπίζετε να

καταλάβουν οι αναγνώστες από αυτό το έργο;

Εγώ ευελπιστώ αρχικά σε μια αναγνωστική απόλαυση. Τα υπόλοιπα έρχονται στη συνέχεια. Και επειδή το συγκεκριμένο βιβλίο είναι ένα ανοικτό κείμενο, ο καθένας θα εισπράξει δικά του πράγματα. Οπότε εγώ δεν είμαι σε θέση να ελπίζω τίποτα. Αντιθέτως θα χαρώ με τις αντιδράσεις και διαφορετικές αναγνώσεις.

15. Ποια είναι η σημασία της μουσικής στην αφήγηση και πώς πιστεύετε ότι ενισχύει

την εμπειρία του αναγνώστη;

Κοιτάξτε, το βιβλίο έχει τη δομή ενός μουσικού έργου ή μιας ταινίας και σε άλλα σημεία θεατρικού έργου. Όπως και με τους διαλόγους, η μουσική δεν είναι απλώς υπόκρουση, χαλί, μα ένας ακόμη χαρακτήρας που παίζει κεντρικό ρόλο τόσο στο ρυθμό, όσο και στην ατμόσφαιρα μα κυρίως στη δράση. Νομίζω πως αν κανείς άκουγε τα κομμάτια που αναφέρονται παράλληλα με το διάβασμα θα είχε μια τελείως μυσταγωγική εμπειρία.

16. Ποιο είναι το πιο σημαντικό μήνυμα που θέλετε να πάρουν οι αναγνώστες από το

«Τώρα»;

Άλλη ερώτηση (γέλια)

17. Ποιες αντιδράσεις έχετε λάβει από τους αναγνώστες μέχρι στιγμής και πώς σας

έχουν επηρεάσει αυτές;

Οι αντιδράσεις επιβεβαιώνουν τις προθέσεις μου πως η ανάγνωση αυτού του βιβλίου ή καλύτερα η κατάδυση στο βυθό της συνείδησης του Ιούλιου επιδίωξα να είναι (εκτός από ευχάριστη, οδυνηρή, ξεκαρδιστική, συγκινητική, τρυφερή και απόκοσμη συνάμα) μια μοναδική ευκαιρία προσωπικής αναζήτησης, συγκρίσεων, επανακαθορισμού και αυτογνωσίας. Χαίρομαι πάρα πολύ που όσοι μου έχουν μιλήσει για το βιβλίο μιλούν για κάτι απροσδόκητο που τους συντάραξε ή που τους εντυπωσίασε με την έννοια πως βλέπουν πράγματα με τελείως άλλο τρόπο και πως θέλουν να το ξαναδιαβάσουν. Αυτά, πέρα από επαίνους για τη φόρμα, τους διαλόγους κλπ. Δικαίωση θα έλεγα.

18. Έχετε ήδη σκεφτεί το επόμενο έργο σας; Μπορείτε να μας δώσετε μια μικρή

προεπισκόπηση;

Το γράφω ήδη μα δεν θα αποκαλύψω κάτι τώρα.

19. Υπάρχουν άλλα είδη ή θεματικές που θα θέλατε να εξερευνήσετε στο μέλλον;

Εκτός από την ποίηση, την πεζογραφία και το σενάριο που ήδη διακονώ πολύ έντονα θα ήθελα να γράψω ένα τρίτο θεατρικό έργο. Πάνε πολλά χρόνια από την τελευταία φορά. Νομίζω πως ήρθε η ώρα.

20. Πώς διαχειρίζεστε τη συγγραφή με τις άλλες υποχρεώσεις της καθημερινότητάς

σας;

Μεγάλος αντίπαλος η καθημερινότητα εκτός από κάποιες μικρές συνήθειες που την κάνουν λιγότερο αφόρητη και ίσως πιο ιλαρή. Είναι μια παρτίδα σκάκι. Η καθημερινότητα παίζει σχεδόν πάντα σικελική άμυνα στην οποία δεν είμαι καλός. Άλλοτε τα καταφέρνω να της ξεφύγω άλλοτε με κατακυριεύει. Δεν πειράζει όμως. Όλα έχουν τη χάρη τους και το λόγο ύπαρξης τους. Αν μη τι άλλο παίζοντας γινόμαστε καλύτεροι παίκτες.

21. Τι είναι αυτό που σας δίνει τη μεγαλύτερη χαρά όταν γράφετε;

Η ίδια η γραφή. Και οι στιγμές που ανακαλύπτεις πράγματα που προέκυψαν χωρίς προσχεδιασμό, μόνα τους, αβίαστα από τους χαρακτήρες. Τότε η χαρά είναι μεγάλη. Είσαι σε καλό δρόμο.

Της Αλεξίας Βλάρα, 24/10/2024

Ηλίας Φραγκάκης
Τώρα
Σελίδες: 448, Τιμή: 16.80 ευρώ
ISBN: 978-618-5563-54-7
Εκδόσεις Όταν

 

 

Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Όταν το νέο μυθιστόρημα του Ηλία Φραγκάκη «Τώρα».

«Δεν είμαι ο συγγραφέας. Δεν είμαι καν συγγραφέας. Αυτό ήθελα να πω. Να ξεκαθαρίσω προς αποφυγήν. Κι ούτε έτυχε να σχετιστώ με τον συγγραφέα που κι αυτός δεν ήταν συγγραφέας. Το τονίζω προς αποφυγήν».
Με τα πρώτα λόγια του βιβλίου, καταλαβαίνουμε πως αυτό που θα ακολουθήσει είναι κάτι εκρηκτικό, ένα αντι-μυθιστόρημα θα έλεγε κανείς, το πιο αντισυμβατικό κείμενο του συγγραφέα μέχρι «Τώρα», ένα κείμενο πλημμυρισμένο από καταιγιστικό χιούμορ, ανελέητο αυτοσαρκασμό, ποιητικότητα και στοχασμό. Και φυσικά δράση και εξαιρετικούς ζωντανούς διαλόγους, κάτι που γνωρίσαμε στο προηγούμενο πεζό του, τις «Μαρίκες».

Είναι η ιστορία του Ιούλιου Βερνίκου, μια κατάδυση στην προσωπική του άβυσσο, ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τον προηγούμενο αιώνα και τα ναυάγιά του, φιλίες, θανάτους, έρωτες, αποχωρισμούς, οράματα, διαψεύσεις, μνήμες από το παρελθόν αλλά και από το μέλλον, με φρενήρεις κινηματογραφικούς ρυθμούς και πολλή μουσική.

Γραμμένο έτσι όπως λειτουργεί η σκέψη, αυτόματα, αυθαίρετα και άναρχα, δημιουργεί ένα χαοτικό σύμπαν όμοιο με αυτό που επικρατεί στον εγκέφαλό μας, βγαίνει από μια πόρτα του μυαλού και εισέρχεται σε μια άλλη και αυτό συνεχίζεται διαρκώς μέσα στο λαβύρινθο της μνήμης και των συνειρμών χωρίς χωροχρονική «συνέχεια».

 

«Ο Φραγκάκης, χρησιμοποιεί τα υλικά του για να συνθέσει μια αυτομυθοπλασία, ένα οντολογικό έργο, μια σπουδή πάνω στην Ύπαρξη και το Χρόνο.»

Άλκης Αναγνωστάκος

«….Το να είσαι άνθρωπος σημαίνει να ζεις τόσο εντός όσο και εκτός του στενού φάσματος του παρόντος, στις αχανείς περιοχές του παρελθόντος και του πιθανού, του γνωστού και του φανταστικού: αυτός είναι ο αληθινός μας κόσμος, το αληθινό μας Τώρα.»
Ursula Le Guin         

                                                                                                                           

Βιογραφικό
Ο Ηλίας Φραγκάκης σπούδασε κοινωνιολογία, πολιτικές επιστήμες, σινεμά και μουσική. Σκηνοθετεί για το θέατρο, το σινεμά, την τηλεόραση. Έχει γράψει δύο θεατρικά έργα. Έχει μεταφράσει αρχαίο δράμα, θεατρικά έργα του κλασσικού και σύγχρονου δραματολογίου, ποίηση και μελέτες για τον πολιτισμό. Γράφει σενάρια για ταινίες, ντοκιμαντέρ, τηλεταινίες, σειρές. Διετέλεσε διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρόδου και του ΔΗ.ΘΕ. Κερατσινίου. Ίδρυσε την Εταιρία Θεάτρου «Σχολείον της Νυκτός» και το Θέατρο «Χώρος». Έχει συμμετάσχει σε θεατρικά και κινηματογραφικά φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει βραβευθεί. Διδάσκει υποκριτική, σενάριο και σκηνοθεσία κινηματογράφου. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα ισπανικά, αγγλικά, πορτογαλικά, καταλανικά, βουλγαρικά και αλβανικά. Έχει συμμετάσχει σε 6 συλλογικούς τόμους των εκδόσεων Καστανιώτη, Αγγελάκη, Όταν, Ανεμολόγιο, Υδροπλάνο, με ποιήματα και διηγήματα. Το διήγημά του «Εκατό Χριστούγεννα» δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Νέα Εστία, τεύχος Σεπτεμβρίου 2023.

 

Εκδόσεις Όταν, Ιπποκράτους 15, 10679 Αθήνα, τηλ: 2103800259
info@ekdoseisotan.gr, ekdoseisotan.gr