Κατερίνα Βασιλοπούλου Σπίθα: "Το βασικό μήνυμα που μεταφέρει το βιβλίο στοχεύει πρώτα και κύρια να ανακουφίσει τον αναγνώστη".

 

Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το βιβλίο σας "Astanga Yoga: Ταξίδι επιστροφής στην ισορροπία"; Υπήρχε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή εμπειρία που σας ώθησε προς αυτή την κατεύθυνση;

Η επαφή μου με τη γιόγκα ως μαθήτρια αναμφίβολα ήταν ένα γεγονός που έβαλε το λιθαράκι του. Έβγαλε στην επιφάνεια ερωτήσεις που βρίσκονταν κάπου στο μυαλό μου ανακατεμένες σχετικά με το σώμα και τη διαχείρισή του, τον νου και πώς μας «μιλάει» μέσα από σκέψεις και συναισθήματα αλλά και τα φυσικά όρια του νου, το «παραπέρα» στο οποίο για κάποιο λόγο δεν φτάνει. Το βιβλίο παρείχε σε μένα κυρίως το πεδίο στο οποίο μπόρεσα να εκφράσω τις απαντήσεις που βρήκα στη φιλοσοφία της οκταπλής γιόγκα μπρος τις δικές μου ερωτήσεις οι οποίες συνεχίζονται. Το ταξίδι δεν τελειώνει.

Ποιο είναι το βασικό μήνυμα που θέλετε να περάσετε στους αναγνώστες μέσα από το βιβλίο σας; Πώς μπορεί η φιλοσοφία της γιόγκα να γίνει οδηγός ευ ζην για τον σύγχρονο άνθρωπο;

Το βασικό μήνυμα που μεταφέρει το βιβλίο στοχεύει πρώτα και κύρια να ανακουφίσει τον αναγνώστη. Ίσως ο μεγαλύτερος αγώνας που δίνει ο άνθρωπος από τη στιγμή κιόλας που γεννιέται είναι να βρει στη ζωή του πληρότητα.  Όμως το είδος της πληρότητας που συνήθως βρίσκει σύντομα τελειώνει και ο αγώνας διαρκώς συνεχίζεται. Με στόχο να απαλλάξει τον άνθρωπο από την κούραση αυτής της υπερβολικής προσπάθειας η astanga yoga δίνει ένα τέλος, καλώντας τον να κάνει μια αρχή. Να σταματήσει να νιώθει ελλιπής, «μικρός» και ατελής, αρχίζοντας να ψάχνει μέσα του, στη ψυχή του, πόσο γεμάτος είναι ήδη και έτσι να βάλει στη ζωή του το θετικό πρόσημο που συνιστά η λέξη «ευ» (καλώς).

 Στο βιβλίο σας, μιλάτε για τη "γιόγκικη θεώρηση περί ισορροπημένου βίου". Ποια είναι τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν αυτή τη θεώρηση και πώς μπορεί κάποιος να τα εφαρμόσει στην καθημερινότητά του;

Στο βιβλίο αναφέρομαι σε τρεις αρχές:  την αρχή του αυτοελέγχου, την αρχή της μη προσκόλλησης και την αρχή της ανάπαυσης, οι οποίες είναι αλληλένδετες μεταξύ τους. Μέσα από την άσκηση μας στην αρχή του αυτοελέγχου αποφεύγουμε την προσκόλληση σε σχέσεις και καταστάσεις που μας επιφορτίζουν με αγωνία, προσπαθώντας συνέχεια να ελέγχουμε την εξέλιξή τους. Ασκούμενοι, έτσι, στη μη προσκόλληση μπορούμε να εξασφαλίσουμε τη νοητική ανάπαυση που χρειαζόμαστε μέσα στην απαιτητική καθημερινότητά μας. Απαραίτητο για να τις εφαρμόσουμε είναι καταρχήν να γνωρίζουμε τι ακριβώς σημαίνουν και τι περιλαμβάνουν, αφήνοντας στον εαυτό μας το περιθώριο να αναθεωρήσει λανθασμένες, δεδομένες του αντιλήψεις. Η λέξη «αυτοέλεγχος», για παράδειγμα, για πολλούς από εμάς έχει το νόημα του αυτοπεριορισμού. Η γιόγκικη θεώρηση προσφέρει μια διαφορετική ματιά στη συγκεκριμένη έννοια, όπως και στις άλλες, της μη προσκόλλησης και της ανάπαυσης. Το πρώτο, επομένως, και πιο σημαντικό βήμα για την εφαρμογή τους απαιτεί να προχωρήσουμε σε μια διαδικασία «επιχρωματισμού» των εννοιών τους με νέα στοιχεία.

 

 Πώς καταφέρατε να συνδυάσετε τη φιλοσοφία της γιόγκα με τις καθημερινές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος; Πιστεύετε ότι η γιόγκα μπορεί να προσφέρει λύσεις σε πρακτικά προβλήματα;

Αν κάτι προσπαθώ να καταφέρω μέσα από το βιβλίο είναι όχι τόσο να συνδυάσω τα δύο αυτά μεταξύ τους στηριζόμενη σε κάποια δική μου, πρωτότυπη προσέγγιση όσο να αναδείξω την ήδη υπάρχουσα σύνδεσή τους, η οποία βασίζεται στο εξής αρχαίο ινδικό μότο: “Η φιλοσοφία είναι ένας τρόπος να ζήσεις μια πιο ισορροπημένη ζωή, ανακαλύπτοντας τον εαυτό σου”. Η γιόγκα καλεί να γίνουμε εκείνοι οι πρακτικοί φιλόσοφοι της ζωής που αντλούμενοι γνώση από την εμπειρία που τους δίνει η εσωτερική τους άσκηση μπορούν να βρουν λύσεις στα προβλήματά τους. Η λύση δεν είναι, εν προκειμένω, ένα προϊόν προσαρμοσμένο κατά τρόπο τυποποιημένο στα μέτρα κάθε περίστασης αλλά το αποτέλεσμα μιας πολύ προσωπικής, και γι’αυτό μοναδικής για τον καθέναν, βιωματικής διαδικασίας που είναι συνεχώς εν εξελίξει, έχει δυναμικό χαρακτήρα.  

 Ποιο κομμάτι της συγγραφής του βιβλίου σας θεωρήσατε πιο απαιτητικό; Υπήρξε κάποιο φιλοσοφικό ή πρακτικό ζήτημα που σας δυσκόλεψε ιδιαίτερα κατά τη διαδικασία της γραφής;

Νομίζω πως η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισα ήταν να βρω ισορροπία ανάμεσα στην ελευθερία που είχα την ανάγκη να εξασφαλίσω για τον εαυτό μου ως συγγραφέας και μου έδινε απεριόριστα περιθώρια έκφρασης και στην ελευθερία που μου παρείχε το αρχαίο ινδικό κείμενο ως φιλοσοφικό έργο και η οποία ζητούσε να κινηθώ συγγραφικά μέσα σε αυστηρά οριοθετημένα πλαίσια, με ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Το γεγονός πως οι δύο αυτές ελευθερίες απαιτούσαν από μένα το ίδιο αφοσιωμένη υπηρεσία αλλά τελείως διαφορετική διαχείριση θα έλεγα ότι με δυσκόλεψε από τη αρχή ως το τέλος του βιβλίου.  

Πώς προσδιορίζετε τη σχέση ανάμεσα στη σωματική πρακτική της γιόγκα και τη φιλοσοφία της; Μπορεί κάποιος να επωφεληθεί από τη φιλοσοφία της γιόγκα χωρίς να ασκείται σωματικά;

Η σωματική πρακτική είναι μέρος της φιλοσοφικής πρακτικής. Ο φιλόσοφος που διαλογίζεται χρησιμοποιεί ως έδρα του ένα υγιές και δυνατό σώμα. Επιπλέον, το αποτέλεσμα της φιλοσοφικής πρακτικής αφορά, εκ των πραγμάτων, τη σωματική δεδομένου ότι μας κατευθύνει στο πώς να διαχειριζόμαστε το σώμα μας μπρος τις δυσκολίες που προκύπτουν στην καθημερινότητα μας. Για παράδειγμα, ασκούμενοι στην αρχή της μη βίας (ahimsa) μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τα όρια του σώματός μας, ώστε να μην τα υπερβαίνουμε. Ή ως ασκούμενοι στις τεχνικές της πραναγιάμα διασφαλίζουμε τη φυσική ροή της ζωτικής ενέργειας (πράνα) μέσα στο σύστημα μας, αποκαθιστώντας τυχόν ανισορροπίες και μπλοκαρίσματα. Η φιλοσοφία είναι η πυξίδα που μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιοσδήποτε, είτε ακολουθεί είτε όχι κάποιο είδος σωματικής πρακτικής της γιόγκα.

Το βιβλίο σας αποτελεί έναν "οδηγό ευ ζην". Πώς φαντάζεστε τον αναγνώστη να αλληλεπιδρά με το περιεχόμενο του βιβλίου; Τι δράσεις ελπίζετε να τον εμπνεύσετε να αναλάβει;

Στόχος μου είναι το βιβλίο να λειτουργήσει για τον αναγνώστη ως ένας πρώτος οδηγός στην αναζήτηση του «ευ» στη ζωή του για το οποίο μίλησα και προηγουμένως. Και εύχομαι να είναι ολοκληρωμένος ως προς την αποστολή του. Σε καμία περίπτωση, δηλαδή, δεν αποτελεί τον απόλυτο οδηγό. Προσκαλεί τον αναγνώστη να ξεκινήσει να δρα αναζητώντας, μεταξύ άλλων, την αξία που έχει η υπηρεσία προς τον εαυτό του (μέσω της ικανοποίησης του (santosha), της αυτοανάλυσης του (svadhyaya)) αλλά και προς τον κόσμο,  την οικογένεια, την κοινωνία και τον πλανήτη στο σύνολό του. Θέλω να πιστεύω, όμως, ότι κυρίως θα του εμπνεύσει την αγάπη να ερευνά, ψάχνοντας ενδεχομένως να διαβάσει κι άλλα βιβλία, θέτοντας κι άλλες ερωτήσεις και προβληματισμούς.  

Η οκταπλή γιόγκα αναφέρεται συχνά ως "σκάλα". Μπορείτε να εξηγήσετε πώς βλέπετε εσείς την εξέλιξη της γιόγκα ως μια διαρκή πορεία μάθησης και πρακτικής;

Ναι, κάθε σκέλος της οκταπλής γιόγκα του Πατάντζαλι είναι και ένα σκαλοπάτι στην πνευματική εξέλιξη του ατόμου. Όμως η διαφορά της με μία κανονική σκάλα είναι πως προχωρώντας στο επόμενο σκαλοπάτι κατά κάποιο τρόπο εξακολουθείς να στηρίζεσαι στο προηγούμενο. Τη στιγμή, δηλαδή, που θα αφήσεις το πόδι σου από το σκαλοπάτι που πάτησες, στο επόμενο θα πέσεις. Επομένως, για να ανέβεις όλη τη σκάλα, θα πρέπει να βρεις τα πατήματά σου σε κάθε σκαλοπάτι της. Στην πορεία πρακτικής μας στη γιόγκα οι γνώσεις που αποκτούμε για το σώμα μας και τον τρόπο που ενεργούμε με τον νου λειτουργούν ως σκαλοπάτια που ανοίγουν τον δρόμο της προόδου μας, μόνο όταν στηρίζουν το ένα το άλλο. Αυτό το στοιχείο είναι ουσιαστικά που την καθιστά και ολιστικό σύστημα.

10. Πώς ελπίζετε ότι το βιβλίο σας θα βοηθήσει τους αναγνώστες να αντιμετωπίσουν τα άγχη και τις πιέσεις της σύγχρονης ζωής;

Ελπίζω διαβάζοντας το βιβλίο να αρχίσουν να αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις λιγότερο αυτοματοποιημένα. Συνήθως δρούμε, αντιδρώντας σε όσα μας συμβαίνουν με μια ταχύτητα που δεν μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε ούτε τι ακριβώς συμβαίνει ούτε πώς μας αφορά. Ίσως, αν ξεκινήσουμε να αφαιρούμε τον συγκεκριμένο αυτοματισμό από τις καθημερινές μας δράσεις, να μπορούμε να βλέπουμε τα πράγματα στις αντικειμενικές τους διαστάσεις, ζυγίζοντας τα στο μυαλό μας σύμφωνα με την αξία που πραγματικά έχουν και όχι αυτή που εμείς τους αποδίδουμε ως υποκειμενικοί παρατηρητές.

11. Η συγγραφή του βιβλίου σας είναι μέρος της δικής σας εσωτερικής έρευνας. Πώς νιώσατε ότι ωριμάσατε πνευματικά κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του βιβλίου;

Γενικά, προσπαθώ να αποφεύγω τη λέξη «πνευματικός» (τη χρησιμοποιώ όσο πιο φειδωλά γίνεται), πόσο μάλλον να μιλώ για τη δική μου «πνευματική ωρίμανση». Σίγουρα, ένα βιβλίο απαιτεί, πέρα από εξωτερική έρευνα (π.χ. μαθητεία σε κάποιον δάσκαλο, προσωπικό διάβασμα) και εσωτερική μελέτη η οποία προϋποθέτει μια διαδικασία ζύμωσης παλιών και νέων ιδεών και αντιλήψεων σου για τα πράγματα και για τον εαυτό σου τα αποτελέσματα της οποίας ενδέχεται να σε ξαφνιάσουν. Και αναπόφευκτα, υπό αυτή την έννοια, ναι, επέρχεται μια σχετική ωρίμανση που στη δική μου περίπτωση περιλάμβανε πολλά, τέτοιου είδους ξαφνιάσματα.

12. Τι συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον που ξεκινά τώρα το ταξίδι του στη γιόγκα και τη φιλοσοφία της, με βάση τις αρχές που παρουσιάζετε στο βιβλίο σας;

Να μην χάσει ποτέ την θέληση και τον ενθουσιασμό με τον οποίο ξεκίνησε. Οι αρχές που παρουσιάζονται στο βιβλίο δεν εφαρμόζονται εύκολα, ούτε μεμιάς. Χρειάζονται χρόνο και προσπάθεια. Η απογοήτευση, η αμφισβήτηση και η σύγχυση ίσως μετά από ένα διάστημα μας κάνουν να σταματήσουμε το ταξίδι. Και η αλήθεια είναι πως αυτό τελικά δεν θα το αποφύγουμε. Όλως παραδόξως, μέρος της πορείας μας να ολοκληρώσουμε το ταξίδι είναι να θέλουμε κάποια στιγμή να το σταματήσουμε. Γι’αυτό, το πρώτο μας ξεκίνημα έχει ξεχωριστή σημασία. Μας εξοπλίσει με τη δύναμη για να κάνουμε όλα τα υπόλοιπα μικρά ή μεγάλα ξεκινήματα που θα χρειαστούμε ξανά μετά.  

13. Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην πρακτική της ashtanga vinyasa yoga και τις φιλοσοφικές έννοιες που αναπτύσσετε στο βιβλίο σας; Πώς αλληλοεπηρεάζονται;

Το έργο της Γιόγκα Σούτρα, όπου ο σοφός Πατάντζαλι μας εκθέτει την οκταπλή του (astanga) γιόγκα, είναι ένα από τα αρχαία ινδικά κείμενα που παρέχει το φιλοσοφικό υπόβαθρο της πρακτικής της ashtanga vinyasa yoga. Ως το όχημα μας στο ταξίδι της γνώσης, το σώμα μας οφείλουμε να το φροντίζουμε μέσω της συστηματικής άσκησης μας στις θέσεις (asanas).  Όπως θα μας πει πολύ όμορφα και B.K.S Iyengar: “My body is my temple, asanas are my prayers”.  

14. Το βιβλίο σας αφορά μόνο ανθρώπους που ασχολούνται με τη γιόγκα, ή μπορεί να εμπνεύσει και εκείνους που δεν έχουν επαφή με την πρακτική αλλά αναζητούν εσωτερική ισορροπία;

Όχι δεν είναι απαραίτητο. Η Γιόγκα ως σύστημα της αρχαίας ινδικής σκέψης ή όπως ονομάζεται “darshana” (από τη ρηματική ρίζα drs που σημαίνει «κοιτώ») είναι πρωτίστως ένας τρόπος θέασης των πραγμάτων και της θέσης μας απέναντι τους ως προσώπων, ατόμων, υπάρξεων. Οπότε, ο καθένας μας μπορεί να είναι ασκούμενος του συστήματος χωρίς να ασκείται σε κάποιο συγκεκριμένο στυλ γιόγκα. Κάποιος, δηλαδή, μπορεί να εφαρμόζει ήδη στη ζωή του τη μη προσκόλληση κατά τα πρότυπα της γιόγκικης φιλοσοφικής αρχής, χωρίς να την ονομάζει vairagya ούτε να έχει διαβάσει γι’αυτήν σε κάποιο βιβλίο. Η οκταπλή (astanga) γιόγκα του Πατάντζαλι αποτελεί απλά μια μεθοδολογία, αρκετά, ωστόσο, στοχευμένη ώστε να εξασφαλίσει το φτάσιμό μας κάποτε στον τελικό σκοπό, την αυτογνωσία. Η έκπληξη του πόση γιόγκα κάνουν οι μη μυημένοι αναγνώστες, χωρίς πιθανόν να το καταλαβαίνουν, εύχομαι να τους περιμένει στο τέλος του βιβλίου.   

15. Τι σημαίνει για εσάς προσωπικά η "ισορροπία" που αναφέρετε στον τίτλο του βιβλίου και πώς την επιδιώκετε στην καθημερινότητά σας;

Για μένα, η ισορροπία περιλαμβάνει διάφορα είδη ισορροπιών, ισορροπία με τον εαυτό μας, με τους ανθρώπους γύρω μας, με τη φύση. Κάθε είδος μοιάζει με τη κορυφή ενός όρους που μπορούμε να προσεγγίσουμε εφόσον εξοπλιστούμε κατάλληλα. Φτάνοντας, όμως, στο πιο ψηλό σημείο, εκεί που πιστεύουμε πως έχουμε κατακτήσει το όρος, αντιλαμβανόμαστε πως έχει κι άλλη, ψηλότερη κορυφή. Στην καθημερινότητά μου νιώθω ότι είμαι αυτός ο ορειβάτης που πρέπει κάθε φορά να αναγνωρίσει με ποιόν εξοπλισμό θα φτάσει σε ποιά κορυφή.  

Της Αλεξίας Βλάρα, 22/10/2024

Κατερίνα Βασιλοπούλου-Σπίθα
ASTANGA YOGA: Ταξίδι Επιστροφής στην Ισορροπία
Σελίδες: 250, Τιμή: 12.42 ευρώ
ISBN: 978-960-421-294-1
Εκδόσεις Αρχέτυπο

 

Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Αρχέτυπο το βιβλίο της Κατερίνας Βασιλοπούλου-Σπίθα «ASTANGA YOGA: Ταξίδι Επιστροφής στην Ισορροπία».
Αντλώντας από τη μεγάλη δεξαμενή σοφίας της αρχαίας ινδικής σκέψης, το βιβλίο με τίτλο «ASTANGA YOGA: Ταξίδι Επιστροφής στην Ισορροπία» παρουσιάζει σε σύγχρονη, καταληπτή μορφή την οκταπλή γιόγκα (astanga yoga) του σοφού Ινδού δασκάλου Πατάντζαλι, όπως αποτυπώθηκε στο θεμελιώδες για το σύστημα της Γιόγκα (Yoga Darshana) έργο της Γιόγκα Σούτρα.
Μέσα από τη ρέουσα και εκφραστική γραφή της, η συγγραφέας του βιβλίου Κατερίνα Βασιλοπούλου-Σπίθα καταφέρνει να προσφέρει μια φρέσκια ματιά σε μια φιλοσοφία, κύριος σκοπός της οποίας είναι να προσκαλέσει τον άνθρωπο σε ένα μεταμορφωτικό ταξίδι γνώσης και έρευνας για τον εαυτό του το οποίο θα φέρει στη ζωή του σε πρακτικό επίπεδο περισσότερη γαλήνη και ισορροπία. Τη σημασία της παρούσας φιλοσοφίας ως πρακτικής άσκησης υπογραμμίζει η επισταμένη προσπάθεια της συγγραφέως να δώσει στον αναγνώστη, πέρα από μια εικόνα των θεωρητικών βάσεων της οκταπλής γιόγκα, και συγκεκριμένες κατευθύνσεις με τη βοήθεια των οποίων θα μπορέσει να καταστήσει τη γνώση προσωπικό του βίωμα.
Μαζί με τα απλά παραδείγματα που χρησιμοποιεί το βιβλίο από την καθημερινότητα, αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια αποτελούν και ποικίλες αρχαίες ιστορίες, γεγονός το οποίο διανθίζει το κείμενο με πιο περιγραφικά στοιχεία και του προσδίδει ζωντάνια και αμεσότητα. Παράλληλα, η συστηματική υπηρεσία προς το αρχαίο έργο της Γιόγκα Σούτρα, η οποία επιτυγχάνεται με τη συνεχή αναφορά σε συγκεκριμένους αφορισμούς (σούτρες), διασφαλίζει την αδιάλειπτη επαφή του αναγνώστη με το πνεύμα του πρωτότυπου κειμένου.  
Ένα συγγραφικό εγχείρημα, που πετυχαίνει επιδέξια να φέρει τη φιλοσοφία της γιόγκα πιο κοντά στην πραγματική ζωή, αναδεικνύοντας την ως τον νέο οδηγό ευ ζην του ανθρώπου της σημερινής εποχής. 

 

Βιογραφικό
Η Κατερίνα Βασιλοπούλου-Σπίθα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και έλαβε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών από το University College of London (UCL) πάνω στις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Ήταν, ωστόσο, η γνωριμία της με την πρακτική της γιόγκα που άνοιξε τον δρόμο της δημιουργίας και της πνευματικής της αναζήτησης. Ο ρόλος της ως δασκάλας ήρθε για εκείνη φυσικά, ως αποτέλεσμα των κύκλων σεμιναρίων που ολοκλήρωσε σε Ελλάδα και εξωτερικό και τον οποίο διαρκώς εμπλουτίζει έως σήμερα με την αφοσίωσή της στην προσωπική, καθημερινή της πρακτική ως μαθήτρια. Παράλληλα, ασχολήθηκε με την ινδική φιλοσοφία ενώ εμβάθυνε στη φιλοσοφία της γιόγκα μέσα από την εντατική μελέτη του έργου της Γιόγκα Σούτρα. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες σε διαδικτυακά περιοδικά και συνεχίζει να γράφει με το βλέμμα της στραμμένο στα αρχαία ινδικά κείμενα, τις αρχές και τις ιδέες με τα οποία «συνδιαλέγεται» η γιόγκα ως φιλοσοφικό σύστημα και μέθοδος σωματικής άσκησης. Μέρος της δουλειάς της είναι να συντονίζει συζητήσεις σε τάξεις ασκούμενων της γιόγκα μέσα από τις οποίες επιχειρεί να αναδείξει τη σύγχρονη αξία των διδαγμάτων της κλασικής γιόγκα.

Για περισσότερες πληροφορίες: visionofyoga.gr

 

 

Εκδόσεις Αρχέτυπο
Καβασιτών 3, 55132 Καλαμαριά, Τηλ. 2310 429200
archetypo.com.gr, info@archetypo.com.gr