Γιώργος Α. Φυτιλής: "Η ιστορία διδάσκει πως οι κοινωνίες πήγαν μπροστά με τη δημιουργική πρόταση κι όχι με την άρνηση και την αντιπαλότητα".

Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου «Ιδού ο Έλληνας – Αποφθέγματα, διηγήματα και διαχρονικές αλήθειες» , ο Γιώργος Α. Φυτιλής μας μιλά για την ανάγκη να τοποθετηθεί απέναντι στα ζητήματα της εποχής με καθαρό, απλό λόγο. Μέσα από μικρά κείμενα γεμάτα στοχασμό, χιούμορ και αυτογνωσία, ο συγγραφέας προσεγγίζει την πολιτική, την κοινωνία και τον άνθρωπο με έναν τρόπο που θυμίζει πως η αλήθεια δεν χρειάζεται πολλά λόγια , μόνο ουσία.

Τι ήταν εκείνο που σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο; Ήταν μια εσωτερική ανάγκη, μια κοινωνική αγανάκτηση ή κάτι πιο προσωπικό;

Ξαφνικά, ο κόσμος πήρε στροφή κι αλλάζει. Δεν ξέρω αν θα πορευτεί στη λεωφόρο της δημοκρατίας ή θα πάρει κάποια ακραία ατραπό, όμως από μία εσωτερική παρόρμηση, ίσως και ανάγκη όπως είναι η ερώτηση, αποφάσισα να μιλήσω. Με λίγες λέξεις και σαφείς εκφράσεις. Με την απλή μορφή του λαϊκού γνωμικού και μικρά διηγήματα, διατυπώνω θετικές κοινωνικές προτάσεις και ποτέ αγανάκτηση και αντιπαλότητα. Η ιστορία διδάσκει πως οι κοινωνίες πήγαν μπροστά με τη δημιουργική πρόταση κι όχι με την άρνηση και την αντιπαλότητα.

Ο τίτλος «Ιδού ο Έλληνας» παραπέμπει στον αρχαίο, αλλά και στον σύγχρονο άνθρωπο της χώρας μας. Ποιον "Έλληνα" παρουσιάζετε τελικά; Τον ιδεατό ή τον πραγματικό;

 Φωτίζω με απλά χρώματα τον αληθινό κάτοικο αυτού του ευλογημένου τόπου που θέλει το αυτονόητο. Τη δημοκρατία. Καλύτερη παιδεία για τα παιδιά, δουλειά και καλύτερες αμοιβές για τους γονείς και καλύτερη ιατρική περίθαλψη για τους γέροντες.

Το ύφος του βιβλίου εναλλάσσεται ανάμεσα σε καυστικό, φιλοσοφικό και τρυφερό. Πώς βρήκατε αυτή την ισορροπία και τι ρόλο παίζει το χιούμορ για εσάς στο γράψιμο;

Κάτω απ’ την έκφραση ‘λαϊκό γνωμικό’ βρίσκουν φιλόξενη θέση το χιούμορ, η καλόπιστη σατιρική κριτική, η λαϊκή φιλοσοφία, το ευφυολόγημα, ακόμα και οι λαϊκές παροιμιακές εκφράσεις. Μην ξεχνάτε, πως η λογοτεχνία είναι μία μορφή λαϊκής φιλοσοφίας. Όσο για το λεπτό και φιλικό χιούμορ, πιστεύω, πως είναι το λαδάκι που βοηθάει τους στοχασμούς του συγγραφέα να φτάσουν μέχρι τη λογική και τα συναισθήματα των απλών ανθρώπων.

Υπάρχει έντονο στοιχείο αυτοκριτικής στο έργο. Πιστεύετε ότι ο λαός πρέπει να στραφεί προς τα μέσα πριν ζητήσει αλλαγές έξω;

Υπάρχει μία αλληλεπίδραση και μία αλληλεξάρτηση του ατόμου με την κοινωνία. Πάντοτε θα θυμάμαι τα λόγια του Περικλή. ‘ Αν αγωνίζεστε για να σωθείτε εσείς κι ας χαθεί η πόλη, θα χαθείτε κι εσείς μαζί της. Όμως, αν αγωνιστείτε για να σωθεί η πόλη θα σωθείτε κι εσείς.’

Η φράση σας "ο πολίτης σέβεται τον νόμο στη δημοκρατία και τον φοβάται στην απολυταρχία" έχει ιδιαίτερο βάθος. Θεωρείτε πως σήμερα ζούμε σε ένα κράτος που εμπνέει σεβασμό ή φόβο;

Η πλειονότητα των κρατών του πλανήτη Γη υποστηρίζουν πως έχουν το πολίτευμα της δημοκρατίας. Όμως, περίπου οι μισές κατηγορούν τις άλλες μισές, πως το δημοκρατικό τους πολίτευμα έχει απαλές ή έντονες πινελιές απολυταρχίας.

Μας δίνετε απλές αλλά δυνατές παρομοιώσεις, όπως αυτή με τη λευκή και μαύρη σταγόνα. Πιστεύετε ότι η απλότητα είναι το πιο δυνατό εργαλείο για να περάσει κανείς βαθιά νοήματα;

«Απλούς ο μύθος της αληθείας έφυ…» {ο λόγος της αλήθειας είναι απλός απ’ τη φύση του.} Αυτό έγραψε ο Ευριπίδης και τον πιστεύω.

Στο κείμενό σας βλέπουμε μια απαξίωση για την πολιτική υποκρισία. Θεωρείτε ότι υπάρχει ελπίδα να δούμε μια πολιτική με αληθινό ήθος ή πρόκειται για μια ουτοπία;

Αν το μακρινό έτος 623 π. Χ. που έκανε το πρώτο γενναίο βήμα η δημοκρατία {κι ας μην υπήρχαν η λέξη και η έννοια της δημοκρατίας,} λέγατε στους Αθηναίους πως μια μέρα θα υπήρχε κοινοβούλιο με εκλεγμένους απ’ τον λαό βουλευτές που θα δίκαζε τους παντοδύναμους άρχοντες, θα σας έλεγαν, πως μιλάτε για μια ουτοπία. Στη δημοκρατία πάντοτε ζητούμε το καλύτερο. Πάντοτε.

Η φράση "οι χειρότεροι κυβερνήτες ήταν εκείνοι που ποτέ δεν κυβερνήθηκαν" είναι εξαιρετικά αιχμηρή. Τι πιστεύετε ότι θα έκανε έναν άνθρωπο άξιο ηγέτη;

Ένας φίλος έχει μια βιοτεχνία μ’ εκατό περίπου εργαζόμενους κι έναν γιο. Μοναχογιό. Όταν ο γιος επέστρεψε απ’ τις σπουδές του στην Ευρώπη, τον έστειλε σ’ ένα φίλο του που έχει βιοτεχνία και είναι δύσκολο, αλλά ικανό αφεντικό. Όταν διατύπωσα τις απορίες μου, απάντησε θυμόσοφα. «Πρώτο, να φάει ξένο ψωμί για να εκτιμήσει το δικό του και δεύτερο, να μελετήσει τη δύσκολη δουλειά του αφεντικού, πριν γίνει ο ίδιος αφεντικό.»

Ο ηγέτης {κι όχι ο απλός διαχειριστής της εξουσίας} έχει την ικανότητα να επηρεάζει τους πολίτες, να διαμορφώσει την πολιτική κουλτούρα και να μεγιστοποιεί τις προσπάθειες για την επίτευξη κάποιο σκοπού. Για όφελος όλων. Ο καλός ηγέτης, πέρα από το ταλέντο, οφείλει να έχει μια βαθιά γνώση της πραγματικότητας, που αποκτάται μέσα απ’ τις εμπειρίες και τις σπουδές.

Ποιο από τα αποσπάσματα του βιβλίου θεωρείτε πιο "δικό σας"; Εκείνο που σας εκφράζει βαθιά και προσωπικά; 

Όλες οι λέξεις, ακόμα και οι τελείες και τα κόμματα, είναι παιδιά μου.

Αν μπορούσατε να προσθέσετε έναν ακόμη τίτλο στο βιβλίο σας, ποιος θα ήταν; Ίσως κάτι που να λειτουργεί ως "υπότιτλος" ή μήνυμα προς τον αναγνώστη;

ένδον σκάπτε, ένδον η πηγή του αγαθού… {Μέσα σου σκάψε, μέσα σου είναι η πηγή του καλού…}

Μάρκος Αυρήλιος, εις εαυτόν, Ζ 59.

 

Σας ευχαριστώ για τη συνομιλία

Γιώργος Α. Φυτιλής

Της Αλεξίας Βλάρα, 30/04/2025