Μαρία Γεωργαλά-Καρτούδη: "Η ποίηση για μένα απαλύνει τον πόνο, είναι μια ψευδαίσθηση ότι αν βάλω λέξεις να αγκαλιάσουν τη μοναξιά και την απώλεια, αυτές θα πονάνε λιγότερο".

Η ποίηση είναι ένας ζωντανός διάλογος με τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας. Η Μαρία Γεωργαλά-Καρτούδη, με την πρώτη της ποιητική συλλογή Παρανυχίδα, μας προσκαλεί σε μια τέτοια συνομιλία, όπου η καθημερινότητα αποκτά μια βαθύτερη, σχεδόν υπαρξιακή διάσταση. Μέσα από έναν λόγο απλό, αλλά μεστό συναισθημάτων, η ποιήτρια εξερευνά τον χρόνο, τη μοναξιά, την απώλεια και τη γυναικεία ταυτότητα, ενώ παράλληλα ενσωματώνει την κοινωνική και προσωπική της ματιά σε στίχους που αιχμαλωτίζουν τη στιγμή και τη μεταμορφώνουν σε κάτι διαχρονικό.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, η Μαρία Γεωργαλά-Καρτούδη μιλά για την έμπνευση πίσω από τη Παρανυχίδα, τον ρόλο της γλώσσας στην ποιητική της έκφραση, τη συνεργασία της με την εικαστικό Αναστασία Καρούση και τις θεματικές που διατρέχουν το έργο της. Μας αποκαλύπτει, επίσης, τα λογοτεχνικά της σχέδια και την ανάγκη της να πειραματιστεί με νέες μορφές γραφής.

Τι σας ενέπνευσε να γράψετε την ποιητική συλλογή Παρανυχίδα και πώς επιλέξατε τον τίτλο της;

Αρχικά σας ευχαριστώ πολύ για την συνέντευξη και την ευκαιρία που μου δίνετε να έρθω σε επικοινωνία με το αναγνωστικό σας κοινό.

Τι με ενέπνευσε; Με ενέπνευσε ότι με εμπνέει πάντα, από παιδί νομίζω. Η αποτύπωση  μιας κατάστασης την οποία παρατηρώ στο ατομικό ή στο συλλογικό επίπεδο και ξέρω καλά ότι αρχίζει τη στιγμή που την παρατηρώ. Κάπου απροσδιόριστα χρονικά. Υπήρχε η στιγμή πριν να εισβάλλω εγώ με τη γραπτή μου αποτύπωση. Υπήρχε και δεν με συμπεριελάμβανε . Αυτή η απότομη παραβίαση του χρόνου από εμένα με συγκινεί και με τρομάζει.

Δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο ποίημα της συλλογής λέγεται «Η αρχή», αλλά στην πραγματικότητα ξεκινά από τη μέση της ανθρώπινης ζωής, λίγο μετά το μεσημέρι .

Όσο για τον τίτλο, όπως αναφέρω και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου αλλά και στο ομώνυμο ποίημα, «παρανυχίδα» είναι κάτι που ενοχλεί φλεγμαίνει, το γιατρεύεις, νομίζεις ότι ξεμπέρδεψες αλλά αυτό θα σε ξαναενοχλήσει στον δημόσιο, προσωπικό και ιδιωτικό βίο.

Στη συλλογή σας, οι καθημερινές εικόνες συνδυάζονται με βαθιά συναισθήματα. Πώς αναδεικνύετε αυτήν την αντίθεση στους στίχους σας;

Δεν είναι τίποτα άλλο από την αποτύπωση της ζωής, όπως τουλάχιστον εγώ την αντιλαμβάνομαι. Ακόμη και η πιο απλή καθημερινή μας δραστηριότητα πλαισιώνεται από εσωτερικές ψυχικές δονήσεις. Με προκαλεί να τις αναγνωρίζω, να τις επαναπροσδιορίζω, να τις διατυπώνω.

Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο ποίημα ή στίχος στη συλλογή που ξεχωρίζετε ή που έχει ιδιαίτερη σημασία για εσάς;

Ναι υπάρχει κάτι που έρχεται συχνά στο μυαλό μου, οπότε θεωρώ ότι μπορώ να του δώσω μια μεγαλύτερη σημασία.

Ο στίχος  «Συνήθεια είναι το ήθος»

Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με την εικαστικό Αναστασία Καρούση; Ποιος είναι ο ρόλος των εικαστικών έργων στη συνολική εμπειρία του αναγνώστη;

Η Αναστασία Καρούση είναι μια ταλαντούχα νέα αρχιτεκτόνισσα και εικαστικός. Είχα δει δουλειά της, στην πρώτη της ατομική έκθεση και αμέσως θεώρησα ότι ζωγραφίζει αυτά που προσπαθώ να αποτυπώσω ποιητικά. Μετά όλα κύλησαν ομαλά όπως συμβαίνει όταν δύο καλλιτέχνες, που σέβονται ο ένας τον άλλον, συναντιούνται.

Η συλλογή σας αγγίζει θέματα όπως η μοναξιά και οι απώλειες. Πώς βιώνετε και πώς επεξεργάζεστε αυτά τα συναισθήματα μέσα από την ποίηση;

Δεν θεωρώ ότι πρωτοτυπώ. Η μοναξιά κα η απώλεια συγκλονίζουν όλους τους ανθρώπους σε όλη τη ζωή τους. Η ποίηση για μένα απαλύνει αυτόν τον πόνο, είναι μια ψευδαίσθηση ότι αν βάλω λέξεις να αγκαλιάσουν τη μοναξιά και την απώλεια, αυτές θα πονάνε λιγότερο. Και ίσως αυτό θα συμβεί και στους άλλους. Επίσης πάντα πιστεύω ότι όταν μοιράζεσαι θεραπεύεσαι. Μια θεραπευτική, ιαματική λειτουργία η ποίηση.

 

Η Παρανυχίδα είναι η πρώτη σας ποιητική συλλογή. Ποιες είναι οι προκλήσεις και οι ευθύνες που νιώσατε γράφοντας αυτό το βιβλίο;

Όπως ήδη σας είπα, η ποίηση όπως και κάθε μορφή τέχνης είναι μοίρασμα , πρόσκληση και πρόκληση. Κάθε μοίρασμα/πρόσκληση λοιπόν εμπεριέχει ευθύνη. Κάθε επικοινωνιακή ανθρώπινη σχέση προϋποθέτει και συνεπάγεται ευθύνη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση μοιράζεται η ευθύνη μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη. Στο μερίδιο που μου αναλογεί νιώθω ευθύνη για το αν έχω καταφέρει να μεταφέρω στον αναγνώστη μου, μια αυθεντική αξιακή μου ανάγκη και θεώρηση ζωής. Μέχρι εκεί.

Στην ποίησή σας, χρησιμοποιείτε τη γλώσσα με έναν δροσερό και απλό τρόπο. Πώς προσεγγίζετε τη διαδικασία γραφής;

Δροσερά και απλά .Όπως το συναίσθημα που θέλω να εκφράσω. Αν αυτό που νιώθω είναι δυσνόητο για μένα, προτιμώ να το κρατήσω για μένα.

Έχετε αναφερθεί σε ζητήματα έμφυλης βίας και γυναικείας ενδυνάμωσης. Πώς επηρεάζουν αυτά τα ζητήματα την ποίησή σας και τον τρόπο που εκφράζεστε;

Το γυναικείο ζήτημα, οι διακρίσεις που υφίστανται οι μειονότητες εν γένει και ιδιαίτερα οι έμφυλες διακρίσεις στην πατριαρχική κοινωνία μέσα στην οποία προσπαθούμε να επιβιώσουμε, με αφορούν πολλά χρόνια τώρα. Έχω υπερασπιστεί τα όσα πρεσβεύω από διάφορους ρόλους και θέσεις. Η ποίηση έρχεται απλά με έναν ακόμη τρόπο. συμβολικό και φαντασιακό, να δράσει πολλαπλασιαστικά για όσα θέλω να πω, για το τι σημαίνει να ζεις ως γυναίκα ανά τους αιώνες.

Υπάρχει κάποιο λογοτεχνικό ή ποιητικό έργο που σας έχει επηρεάσει ιδιαίτερα; Αν ναι, πώς το αποτυπώνετε στη δική σας γραφή;

Με συγκινούν τα λογοτεχνικά ρεύματα του συμβολισμού, του υπερρεαλισμού, του μαγικού ρεαλισμού, αλλά και του κοινωνικού ρεαλισμού. Αν μιλούσα για αγαπημένες/ους θα ανέφερα , Ch. Baudelaire, J. Prévert  , Γ. Σεφέρη, M. Σαχτούρη, N. Καββαδία, K. Γώγου, A. Riche, Κ. Αγγελάκη – Ρουκ, Βισουάβα Σιμπόρσκα.

Τώρα αν αυτό διαφαίνεται και στη δική μου γραφή δεν θα τολμούσα να  το πω εγώ.

Ποια είναι τα επόμενα λογοτεχνικά σας σχέδια; Σκοπεύετε να συνεχίσετε με ποιήματα ή να εξερευνήσετε και άλλες μορφές γραφής;

Ετοιμάζω μια συλλογή νανο-διηγημάτων, μια 2^η ποιητική συλλογή και πειραματίζομαι εδώ και καιρό με την στιχουργική. Νομίζω ότι θα κινηθώ κάπως έτσι, αν και μια ατελείωτη νουβέλα, μου κλείνει κάθε βράδυ το μάτι να την φροντίσω.

Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας και τη διάθεσή σας να συνομιλήσουμε.

Της Αλεξίας Βλάρα, 14/03/2025