Αντώνης Καραγιάννης: "Στο συγκεκριμένο κείμενο η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η μεταφορά στον χωροχρόνο και το πάντρεμα διαφορετικών εποχών και πολιτισμών".

 

  Τι σας προσέλκυσε στο κείμενο της Δέσποινας Καλαϊτζίδου και σας οδήγησε να σκηνοθετήσετε αυτόν τον μονόλογο;

Έχω δηλώσει, με αφορμή το συγκεκριμένο έργο, πως με γοητεύουν αφάνταστα τα έργα που αφηγούνται οι γυναίκες.  Αυτές κυοφορούν τη ζωή, την ελπίδα, τη χαρά, το μέλλον. Η Ελένη ή Σούλα, είναι η αφήγηση μια γυναίκας. Η Ελένη μας αφηγείται την ιστορία της. Μια ιστορία που  στην αρχή είναι όμορφη και στο τέλος τραγική. Μια ιστορία στην οποία αν άλλαζαν οι συνθήκες και η χρονική περίοδος, θα ήταν πολύ διαφορετική. Το κείμενο με γοήτευσε πάρα πολύ. Θέλω να ακούσω αυτά που έχει να μου πει η Ελένη. Αυτά που θέλει να μου πει επίσης ως Σούλα. Θέλω να ονειρευτώ. Θέλω να συμμετέχω σε αυτή τη γυναικεία συζήτηση. Είναι πολύ σημαντικό να ακούσουμε τις γυναίκες. Έχουν περάσει πολλά, συνεχίζουν να περνάνε και μόνο όταν σκύψουμε αληθινά δίπλα τους θα υπάρχει πραγματική ισότητα κι ελευθερία σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο σκηνοθετικό μου σημείωμα ανέφερα πως η γυναίκα που μας μιλάει σε αυτό το έργο, είναι σαν να με καλεί δίπλα της, σαν μια σειρήνα που πρέπει να την ακούσω. Και αυτή η γυναίκα διαμαρτύρεται. Άρα θέλει να πει για τον πόνο της για τις περιπέτειές της. Κι ενώ μας μιλάει για αυτά που τη βασανίζουν το κάνει με ένα ιδιαίτερο τρόπο και με πολύ καυστικό χιούμορ. Εγώ είμαι πολύ περίεργος να  ακούσω τι θέλει να μας πει.

 

Η "Ελένη ή Σούλα" συνδυάζει το κλασικό με το σύγχρονο και το καυστικό χιούμορ με την τραγικότητα. Πώς δουλέψατε για να πετύχετε αυτήν την ισορροπία στη σκηνοθεσία;

 

Το κείμενο είναι ένας φάρος και φωτίζει πολλές πτυχές της γυναικείας ιδιοσυγκρασίας. Όπως τονίζει και η συγγραφέας του έργου Δέσποινα Καλαϊτζίδου, το έργο εξερευνά τη θέση της γυναίκας μέσα στους αιώνες, αποκαλύπτοντας πώς η τραγωδία και το χιούμορ μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά. Η δουλειά μου ήταν μια εσωτερική ανάγκη να ακούσω τη γυναίκα που αγαπήθηκε, τη γυναίκα που ταλαιπωρήθηκε, τη γυναίκα που πόνεσε, τη γυναίκα που έμεινε μόνη με τις σκέψεις της. Αυτή η επιθυμία με τοποθέτησε ως θεατή και ως ακροατή απέναντι στην Ελένη ή  τη Σούλα. Αυτή η συνθήκη από μόνη της μου έδωσε τη βοήθεια που χρειαζόμουν ώστε να πετύχουμε μια ισορροπία.

 

Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στην απόδοση του χαρακτήρα της Ελένης, που μεταμορφώνεται σε μια καθημερινή γυναίκα, τη Σούλα;

 

Σε ένα θεατρικό κείμενο πάντα υπάρχουν προκλήσεις. Στο συγκεκριμένο κείμενο η μεγαλύτερη πρόκληση δεν  είναι τόσο η μεταμόρφωση της ωραίας Ελένης σε μια καθημερινή γυναίκα, μια κομμώτρια με το όνομα Σούλα, αλλά η μεταφορά στον χωροχρόνο και το πάντρεμα διαφορετικών εποχών και πολιτισμών. Αυτή η διάσταση του έργου και η απόδοση του κειμένου υπό αυτή τη συνθήκη, ήταν για μένα η μεγαλύτερη πρόκληση και αυτό γιατί όπως προ είπα, δίνεται η δυνατότητα στη γυναίκα να μας μιλήσει για όλα αυτά που την ταλαιπωρούν και στο παρελθόν μα και στο σήμερα.

 

 Πώς προσεγγίσατε την ερμηνεία της Χριστίνας Μπουριώτη στον πρωταγωνιστικό ρόλο; Υπήρχαν συγκεκριμένες κατευθύνσεις που της δώσατε;

 

Πάντα δίνονται συγκεκριμένες κατευθύνσεις και συνθήκες για το χτίσιμο οποιασδήποτε ερμηνείας και πάντα σε συνεργασία με τους ηθοποιούς. Αυτό που δουλέψαμε με τη Χριστίνα, ήταν η προσέγγιση των προβληματισμών της Ελένης της αρχαιότητας και των αντίστοιχων της Σούλας του σήμερα. Με αυτή την προσέγγιση πλάσαμε τον χαρακτήρα της Ελένης και αυτή η μίξη των προβληματισμών δημιούργησε μια όμορφη παλέτα συναισθημάτων και προσέφερε τις πολλές εναλλαγές της ερμηνείας της πρωταγωνίστριας.

 

 Πιστεύετε ότι το έργο θίγει διαχρονικά ζητήματα για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία; Πώς αυτά τα μηνύματα περνούν στο σημερινό κοινό;

 

Σαφέστατα. Και αυτό είναι ένα από τα πλεονεκτήματα του έργου. Η γυναίκα ζούσε και δυστυχώς ακόμα ζει στα γρανάζια μιας πατριαρχικής κοινωνίας. Η χειραφέτηση ήρθε με δόσεις και η ισότητα ποτέ δεν έχει  αποδοθεί πλήρως. Η γυναίκα που κυοφορεί, που γεννά τη ζωή και την ελπίδα, δυστυχώς στερείται δικαιωμάτων σε πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό παγκοσμίως. Μην ξεχνάμε πως η γυναίκα κακοποιείται βάναυσα σε πολλές κοινωνίες και αυτό αποτυπώνεται με τραγικό τρόπο – βλέπε γυναικοκτονίες - ακόμα και στις προηγμένες δυτικές κοινωνίες. Η απλότητα στην απόδοση της αλήθειας γύρω από τα όνειρα της Ελένης, περνάει με αμεσότητα τα όποια μηνύματα κυοφορεί μέσα της. Με αιχμηρές ατάκες και συγκινητικές στιγμές, το έργο εξερευνά τη θέση της γυναίκας μέσα στους αιώνες, αποκαλύπτοντας πώς η τραγωδία και το χιούμορ μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά.

 

 Η σύγκριση μεταξύ της θρυλικής Ελένης και της Σούλας από τη Θεσσαλία είναι ενδιαφέρουσα. Τι θεωρείτε ότι εκφράζει αυτή η αλληγορία για τη μοίρα και την ταυτότητα της γυναίκας;

 

Σε αυτή την αλληγορία κρύβεται η μαγεία του έργου. Γυναίκα στην αρχαιότητα, γυναίκα στο σήμερα. Όμορφη τότε, όμορφη και σήμερα. Σύζυγος βασιλιά στην αρχαιότητα, κομμώτρια  στο χωριό σήμερα. Πραγματικά, η φαντασία και το ταλέντο της συγγραφέως της Δέσποινας Καλαϊτζίδου με προσπερνάει. Δημιούργησε ένα πολύ έξυπνο κείμενο στο οποίο μιλάει η γυναικεία ψυχή για τους πόνους, τα θέλω και τις αντοχές της. Πραγματικά υπέροχο κείμενο.

 

 Στην παράσταση, χρησιμοποιείτε συγκεκριμένα σκηνικά ή φωτισμό για να υπογραμμίσετε την αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο κόσμων (αρχαιότητα και σύγχρονο);

 

Χρησιμοποιώ και τα ευέλικτα σκηνικά που δημιούργησε η Χρύσα Δαπόντε και τους φωτισμούς μα και την εξαιρετική μουσική του Γιώργου Καζαντζή. Όλα μαζί συμβάλουν κι ενισχύουν αυτή την αλληλεπίδραση. Θα προτιμούσα να μην πω περισσότερα. Το αποτέλεσμα επί σκηνής.

 

 Ποια είναι η δική σας προσωπική άποψη για την Ελένη της Τροίας; Πιστεύετε ότι ήταν πραγματικά υπεύθυνη για την καταστροφή, όπως συχνά παρουσιάζεται, ή ήταν απλώς θύμα των περιστάσεων;

 

Στο κείμενο η Ελένη λέει «υπήρχαν πολλά λεφτά στην Τροία… αλλά μην το πείτε πουθενά…». Κανένας πόλεμος και καμία πολυδάπανη εκστρατεία δεν γίνεται για τα ωραία μάτια ενός ανθρώπου. Τα πάντα ήταν, είναι και θα είναι οικονομικά συμφέροντα και συνδιαλλαγή. Αλλά πόσο βολικό κι εύκολο είναι να κατηγορήσουμε μια γυναίκα για την όλη καταστροφή. Και πάλι φωτίζεται η πατριαρχική κοινωνία που καταδυναστεύει τις γυναίκες.

 

Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να πάρει το κοινό φεύγοντας από την παράσταση;

 

Θέλω το κοινό να προβληματιστεί. Όλα τα χρόνια που σκηνοθετώ έχω αυτή την επιθυμία. Η Τέχνη μπορεί να δώσει την αφορμή για αφύπνισή κι εγρήγορση. Η Τέχνη μπορεί να γεννά προβληματισμούς κι ενίοτε να καταγγέλλει. Την αλήθεια και το ψέμα τα βλέπουμε καθημερινά γύρω μας. Θεωρώ πως έχουμε ανάγκη τον προβληματισμό. Αν αυτός ο προβληματισμός συνοδεύεται με γέλιο, συγκίνηση, χαρά και λύπη, τότε γίνεται ακόμα πιο έντονος. Σε σχέση με το συγκεκριμένο έργο, θέλω το κοινό να μπει στη θέση της γυναίκας. Να δει τον αέναο αγώνα της για επιβίωση σε έναν κόσμο ανδροκρατούμενο και πατριαρχικό.

Έχετε συνεργαστεί ξανά με τη Δέσποινα Καλαϊτζίδου; Αν ναι, πώς εξελίχθηκε αυτή η συνεργασία στο πέρασμα του χρόνου;

 

Είναι μεγάλη μου χαρά η συνύπαρξή μου με αυτή την εξαιρετική συγγραφέα τη Δέσποινα Καλαϊτζίδου. Με τιμά ιδιαίτερα η συνεργασία μαζί της. Με τιμά διπλά που η Δέσποινα μου εμπιστεύτηκε το συγκεκριμένο κείμενο που απέσπασε το  2015 το Α' βραβείο συγγραφής πρωτότυπου θεατρικού έργου στον διαγωνισμό που διοργάνωσε το Greek Play Project. Είναι ένας σπάνιος άνθρωπος και μία μοναδική καλλιτέχνης. Είναι η τρίτη φορά που συνεργάζομαι μαζί της. Προηγήθηκε το έργο «Δεσπονίς Χάος» και η θεατρική της διασκευή στο «Παλτό» του Νικολάι Γκόγκολ. Και τα δύο έργα αγαπήθηκαν πάρα πολύ κι έπαιξαν για δύο και τρεις σεζόν αντίστοιχα. Η συνεργασία μου μαζί της μου δίνει μόνο χαρά και απολαμβάνω τις συζητήσεις μας που πάντα γεννούν όμορφες ιδέες. Η Δέσποινα εκτός από συνεργάτης είναι μία μοναδική φίλη που μπορώ να βασιστώ επάνω της εδώ και πολλά χρόνια. 

Tης Αλεξίας Βλάρα, 16/10/2024