Στέφανος Παπαδημητρίου: "Η επιθυμία μου ήταν να παντρέψω σε ένα βιβλίο την απόλαυση της ανάγνωσης με αυτή την παρατήρησης ενός πίνακα".

Στο Η Σφαγή των Αθώων, ο Στέφανος Παπαδημητρίου σκιαγραφεί ένα συγκλονιστικό ψυχολογικό θρίλερ που εξερευνά τα όρια της βίας και της δημιουργικότητας. Ένα μαζικό έγκλημα σε σχολική εκδρομή, ένας έφηβος-δολοφόνος και ένας μοναδικός επιζών που αναζητά την αλήθεια μέσα από την τέχνη και τη μνήμη. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, συζητάμε με τον συγγραφέα για τις σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης ψυχής και τα βαθύτερα νοήματα του βιβλίου.

1. Τι αποτέλεσε την αφορμή για να γράψετε αυτό το βιβλίο; Υπήρξε κάποιο πραγματικό γεγονός που σας ενέπνευσε;

Έχοντας βιώσει bullying στα σχολικά μου χρόνια, ήθελα να γράψω ένα βιβλίο για τον παραλογισμό της βίας που υπάρχει στα σχολεία.Οι κοινωνίες μας επιμένουν να θέλουν να βλέπουν τα παιδιά και τους εφήβους ως «αθώους», όμως αν κανείς παρατηρήσει καλύτερα θα δει πως υπάρχει μεγάλος θυμός. Είναι μια παράλογη συνθήκη που πιστεύω πως πρέπει να εξεταστεί. Ακραία ξεσπάσματα βίας, όπως τα περιστατικά πολύ έντονου bullying που ακούμε όλο και συχνότερα, ή οι μαζικές δολοφονίες που συμβαίνουν στα σχολεία, κυρίως των ΗΠΑ, υπήρξαν αφετηρία για το βιβλίο. Είναι γεγονότα που όταν ξεπερνάμε το πρώτο σοκ μας υποχρεώνουν να παραδεχτούμε πως κάτι δεν πάει καλά.

2. Το βιβλίο πραγματεύεται την παιδική κακοποίηση, το bullying και την εφηβική παραβατικότητα. Πώς προσεγγίσατε αυτά τα δύσκολα θέματα και τι θέλετε να κρατήσει ο αναγνώστης από την αφήγησή σας;

Ο τρόπος που μου αρέσει να προσεγγίζω γενικά όλα τα θέματα είναι κάνοντας ερωτήσεις. Για παράδειγμα: Γιατί φτάνει κανείς στην ακραία βία; Γιατί τα παιδιά οδηγούνται σε τέτοιες συμπεριφορές; Γιατί ως κοινωνίες συνεχίζουμε να παράγουμε δολοφόνους και κακοποιητές; Ελπίζω να μπορέσω να μεταφέρω στους αναγνώστες αυτή την ανάγκη για ερωτήσεις.

3. Ο πρωταγωνιστής, ο Ερμής, είναι ένας έφηβος με πάθος για τη ζωγραφική. Πώς συνδέεται η τέχνη με την ψυχολογία του και τον δρόμο που τελικά επιλέγει να ακολουθήσει;

Η ζωγραφική για τον Ερμή είναι η μόνη διέξοδος. Η τέχνη, σε όλες της τις μορφές, είναι ένας τρόπος να διαχειριστούμε το τραύμα, να βρούμε φωνή, να φωτίσουμε το σκοτάδι. Χωρίς να θέλω να κάνω σπόιλερς, όταν στερείται από τον Ερμή αυτό το μοναδικό μέσο έκφρασης τότε ωθείται σε έναν πολύ σκοτεινό δρόμο.

4. Η αφήγηση γίνεται από τον μοναδικό επιζώντα της μαζικής δολοφονίας. Ποια είναι η σημασία αυτής της οπτικής γωνίας για την ιστορία;

Ο μοναδικός επιζώντας είναι εκείνος που φέρει το βάρος να αποκαλύψει τι είχε συμβεί, αλλά και εκείνος που προσπαθεί να διαχειριστεί τον απόηχο ενός τέτοιου εγκλήματος. Μια τέτοια οπτική είναι που πιστεύω πως αφηγηματικά μας προσφέρει περισσότερα από μια καταδικαστική, ή μια αφοριστική οπτική.

5. Πώς συνδέεται η Ιστορία της Τέχνης με τη δομή του μυθιστορήματος; Τι ρόλο παίζει στον τρόπο που ξεδιπλώνεται η ιστορία;

Κατά τη διάρκεια της αφήγησης μπαίνουν εμβόλιμα κάποια αποσπάσματα που μιλούν για την Τέχνη, αναλύοντας σχετικούς με την πλοκή πίνακες. Επίσης, ήθελα το κάθε κεφάλαιο του βιβλίου να ξεκινά ως μια περιγραφή ενός υποτιθέμενου έργου τέχνης, πχ. τη σκηνή του εγκλήματος, το προαύλιο του σχολίου, κλπ.. Η επιθυμία μου ήταν να παντρέψω σε ένα βιβλίο την απόλαυση της ανάγνωσης με αυτή την παρατήρησης ενός πίνακα.

6. Πόσο δύσκολο ήταν να μπείτε στο μυαλό ενός χαρακτήρα που φτάνει σε τόσο ακραίες πράξεις; Υπήρχαν στιγμές που σας δυσκόλεψε η συγγραφή του;

Προσπαθώ να προσεγγίζω τους χαρακτήρες μου με τρόπο δίκαιο. Θέλω να ακούω τι έχουν να πουν, όσο δύσκολο και να είναι. Λέγοντας αυτό, υπήρχαν στιγμές που πραγματικά με δυσκόλεψαν, σκηνές που έπρεπε να περιγράψω και που με έκαναν να σταματήσω το γράψιμο για λίγες μέρες για να ηρεμίσω.

7. Η βία είναι ένα κεντρικό στοιχείο του βιβλίου σας. Θεωρείτε ότι η κοινωνία μας κατανοεί πραγματικά τις ρίζες της;

Πιστεύω πως κατά βάθος η κοινωνία μας τις κατανοεί, αλλά επιλέγει να τις αγνοήσει. Γενικά οι άνθρωποι, και κατ’ επέκταση και οι κοινωνίες μας, μετά από τραυματικά γεγονότα επιλέγουμε πιο εύκολα τον δρόμο της λήθης παρά εκείνον της επίλυσης του προβλήματος.

8. Ο τίτλος Η Σφαγή των Αθώων παραπέμπει σε βιβλικές ή καλλιτεχνικές αναφορές. Πώς επιλέξατε αυτόν τον τίτλο και τι συμβολίζει για εσάς;

Να πούμε εδώ πως η ‘Σφαγή των Αθώων’ ήταν ένα πολύ δημοφιλές θέμα στη δυτική Τέχνη. Αναφέρεται στη γνωστή βιβλική ιστορία με τον Ηρώδη και τη σφαγής των παιδιών. Είναι ένα θέμα που επέλεγαν οι καλλιτέχνες σε διαφορετικές περιόδους για να μιλήσουν για την αλόγιστη βία. Με τον ίδιο τρόπο και εγώ επέλεξα αυτό το θέμα για να μιλήσω για τον παραλογισμό της κακοποίησης.

9. Το βιβλίο έχει έντονα ψυχολογικά και κοινωνικά στοιχεία. Ερευνήσατε κάποια συγκεκριμένα περιστατικά ή επιστημονικές μελέτες πριν το γράψετε;

Ξεκίνησα ερευνώντας την υπόθεση του Columbine για το οποίο υπάρχει μεγάλο υλικό. Με ενδιέφερε επίσης η ελληνική δεκαετία του ’90 που είναι ιδιαίτερα πλούσια εγκληματολογικά. Για να είμαι ειλικρινής, διάβασα και άκουσα περισσότερο υλικό απ’ ότι θα ήθελα και μπορώ να πω πως με σόκαρε το γεγονός πως σε μια τόσο μικρή χώρα έχουμε ένα τόσο πλούσιο εγκληματολογικό ιστορικό, που δυστυχώς όλο και εμπλουτίζεται.

10. Τι ανατροφοδότηση έχετε λάβει από αναγνώστες μέχρι τώρα; Υπήρξε κάποια αντίδραση που σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση;

Αυτό που μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση και με χαροποιεί, είναι πως έχω ακούσει από αναγνώστες διαφορετικές απόψεις για το ποιος τελικά φέρει την ευθύνη για όλα αυτά τα τόσο φριχτά που συμβαίνουν στο βιβλίο. Αυτή η ποικιλία απόψεων και η συζήτηση που δημιουργείται είναι για εμένα μια επιτυχία του βιβλίου.    

Της Αλεξίας Βλάρα, 04/03/2025