Γρηγόρης Παντελόγλου: "Ήρθε η ώρα μιας κοινωνίας των πολιτών που να ζητάει τον λόγο για το πώς χειρίζονται την εξουσία τους οι κυβερνώντες".

 

1. Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το μυθιστόρημα «Η Μαθητεία των Προέδρων»; 

Ανήκω στην κατηγορία των συγγραφέων που συνήθως  δεν περιμένει την έμπνευση για να δημιουργήσει κάτι συγγραφικά. Διαχρονικά παραμένω ανοικτός  στην παρατήρηση και στο άνοιγμα στις εμπειρίες. Αναγνωρίζω σπόρους γεγονότων μέσα στην καθημερινότητα μου την προσωπική, την συλλογική και επαγγελματική  που εσωτερικά με σπρώχνουν να τους κωδικοποιήσω και να τους εξηγήσω, δηλωτικό και στη περίπτωση μου, ότι η έμπνευση και η έκφραση είναι μια διαδικασία όπου μετέχουν και άλλοι παράγοντες πιο σύνθετοι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση της «Μαθητείας των Προέδρων» φαίνεται ότι είχε φτάσει η ώρα την καταγεγραμμένη μου επαγγελματική εμπειρία στην δημόσια διοίκηση να την μεταφέρω στον κόσμο της μυθοπλασίας και να ξεδιπλώσω την πλοκή της μέσα από αφηγηματικούς και λοιπούς αυτοσχεδιασμούς.

 

2. Το βιβλίο σας ασχολείται με τη δημόσια διοίκηση και την πολιτική. Βασίζεται σε αληθινά γεγονότα ή πρόκειται για μυθοπλασία; 

Πρόκειται για μυθοπλασία χωρίς να αποκλείεται κάποια από τα γεγονότα που περιγράφονται να έχουν τα αντίστοιχα τους στην πραγματικότητα.

 

3. Ποιο είναι το βασικό μήνυμα που θέλετε να περάσετε μέσα από την ιστορία σας;

 Δεν θα ήθελα να περιορίσω την ερμηνεία του αναγνώστη. Θα προτιμούσα να μείνει ανοιχτό σε ερμηνείες. Η δύναμη της λογοτεχνίας είναι η προσωπική σχέση που αναπτύσσει κάποιος με το κείμενο. Είναι μοναδικός ο τρόπος που ο καθένας το βιώνει. Αποτελεί ένα ζωντανό διάλογο μεταξύ του συγγραφέα και του αναγνώστη. Ας κρατήσουμε απλά ότι το βιβλίο  αφηγείται τις σχέσεις ανθρώπων και Θεσμών στη δημόσια σφαίρα, ιδιαίτερα τις σχέσεις των ανθρώπων του δημόσιου  management   που επιβλήθηκαν, υποστηρίχτηκαν, αναδείχθηκαν και αλληλοϋποστηρίχτηκαν από τους Θεσμούς σαν «κόρακες και παγίδες που προστατεύουν τα μεν , τα δε». Αυτή τους η σχέση συμπίεσε τον ορίζοντα των συμβάντων στη δημόσια διοίκηση. Τον κατέστησαν πεδίο συγκρουσιακής συνομιλίας στη δημόσια σφαίρα και ενόσω ο εκσυγχρονισμός της ελληνικής δημόσιας διοίκησης παρέμενε η ιδεολογία του ατελείωτου παρόντος.

 

4. Ο τίτλος «Η Μαθητεία των Προέδρων» υποδηλώνει έναν κύκλο επανάληψης. Πιστεύετε ότι αυτός ο κύκλος είναι αναπόφευκτος στη δημόσια διοίκηση; 

Αυτό σας το ερώτημα θα έχουν ευκαιρία να το απαντήσουν οι αναγνώστες της «Μαθητείας των Προέδρων». Εγώ θα σας απαντήσω όχι ως συγγραφέας, αλλά ως πολιτικός επιστήμονας και πιθανά γνώστης των δρώμενων της δημόσιας διοίκησης. Η ανασυγκρότηση των δομών του κράτους, η ανάδειξη των επιτελικών λειτουργιών, οι πρωτοβουλίες για την εμπέδωση της διαφάνειας στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης αποτελούν κάποιους από τους βασικούς άξονες πάνω στους οποίους κινείται η μεταρρυθμιστική στρατηγική του «New» public management. Τα πράγματα γίνονται ενδιαφέροντα και κυρίως πιο δύσκολα, όταν περνάμε στη φάση της πρακτικής εφαρμογής αυτών των αρχών, ιδίως όταν αυτές με φανταχτερή και ναρκισσιστική μεγαλοπρέπεια εκφέρονται από τα υψηλόβαθμα στελέχη της δημόσιας διοίκησης, άσχετα αν τα δρώντα στελέχη των υπόλοιπων βαθμίδων τις τοποθετούν κάπου ανάμεσα στο σημείο συνένωσης «φανταστικού» και «πραγματικού». Σε ποιο όμως περιβάλλον προτείνονται όλα τούτα; Σε αυτό το μάλλον αδιανόητο, όπου η υπηρεσιακή ιεραρχία υποκαθίσταται πλήρως από την εξουσία της πληθώρας των μετακλητών συμβούλων και άλλων ενδιάμεσων εκφραστών των πολιτικών προϊσταμένων των υπουργείων, που διεισδύουν με μια μορφή έρπουσας κατάκτησης στην κορυφή της διοικητικής ιεραρχίας. Αυτός ο παράταιρος «συνωστισμός» αποτελεί δομικό πρόβλημα που δυσκολεύει τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, πολιτικοποιεί την κορυφή της και δημιουργεί τις προϋποθέσεις αστάθειας και ασυνέχειας των καλών πρακτικών της, που προφανώς δεν αντιμετωπίζονται από τέτοιες θετικές στη σύλληψη πρωτοβουλίες. Φαντάζει και είναι ανορθολογικό και πιθανά ευτράπελο. Ας κρατήσουμε ότι όλα τούτα αποτελούν  πανομοιότυπο μορφολογικό στερεότυπο κομματικού «εκβαρβαρισμού» από τα χρόνια της Μεταπολίτευσης ως τις μέρες μας. 

 

5. Στο βιβλίο σας υπάρχει ένας τόνος απογοήτευσης για τον τρόπο που λειτουργεί η πολιτική σκηνή. Είστε αισιόδοξος για κάποια αλλαγή στο μέλλον; 

Σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε κατάσταση κρίσης και πιθανά αδιέξοδης ανατροπής, για πιο πράγμα να είμαι αισιόδοξος; Σε αυτή την παγκόσμια ιστορική συγκυρία ας κατανοήσουμε που ζούμε και πως ζούμε. Είναι για άλλη μια φορά ζωτική ανάγκη η  καθημερινή πολιτική  κουλτούρα της σχεδόν εμφυλιοπολεμικής αντιπαλότητας, της μίζερης εσωστρέφειας και του κλειστού ορίζοντα; Είναι ζητούμενο η συντήρηση του πελατειακού και ήδη  φθαρμένου «κομματικού-κρατικού» δικτύου; Είναι ζητούμενο η πολιτική κουλτούρα των τοξικών τεχνασμάτων; των πολιτικών σχηματισμών άνευρων και ακαλλιέργητων υποσχέσεων και των «ειδώλων» των social media  ως άλλων σημαιών ευκαιρίας; Αυτή είναι η πικρή παρακμιακή αλήθεια. Ήρθε η ώρα να αναδειχθεί η σημασία των πολιτικών θεσμών και του δημοκρατικού κράτους. Ήρθε η ώρα μιας κοινωνίας των πολιτών που να ζητάει τον λόγο για το πώς χειρίζονται την εξουσία τους οι κυβερνώντες. Μιας κοινωνίας όμως που να προβληματίζεται βαθιά και όχι με αφορμή ένα γεγονός και τουλάχιστον όχι πρόσκαιρα για τα ζητήματα της παρακμής. Τα θέματα της αναζήτησης της αλήθειας, της ασφάλειας των πολιτών, της ορθής λειτουργίας του Κράτους και των Θεσμών είναι  ζητούμενο. Όπως ζητούμενο παραμένει η συναίνεση συνένωσης  ακόμη και των «διαφορετικών» φωνών των πολιτικών δυνάμεων για την υπεράσπιση και αναζήτηση μιας κοινής αλήθειας. Όχι άλλα άγονα συλλογικά πάθη.   Είναι ο μόνος δρόμος για να κατανοήσουμε την νέα κατάσταση.

 

6. Πώς διαμορφώσατε τους χαρακτήρες του μυθιστορήματος; Βασίζονται σε πραγματικά πρόσωπα ή είναι συμβολικές φιγούρες; 

Οι χαρακτήρες που παρουσιάστηκαν δεν αναφέρονται σε αληθινά πρόσωπα. Η πραγματικότητα μάς χρωστάει τελικά αυτή την μυθώδη φαντασίωση της επαγγελματικής ζωής. «Συμβολικές» φιγούρες με πολλαπλούς ρόλους που αποτυπώνουν μια πιο υπαρκτή αντίληψη της πραγματικότητας. Ανάμικτοι συνδυασμοί μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Φυσιογνωμίες ώριμες και ανώριμες. Τύποι αισιόδοξοι και απαισιόδοξοι. Ηττοπαθείς και υποταγμένοι. Άχρηστοι και φιλόδοξοι. Έξυπνοι και φιλόδοξοι. Ακέραιοι και τυχοδιώκτες. Αλλά και αγνώμονες, φλύαροι, φυγόπονοι γραφειοκράτες. Αλλά και άλλοι χαμερπείς της μπίζνας και της λαμογιάς.

 

7. Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε κατά τη συγγραφή αυτού του βιβλίου; 

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετώπισα  ήταν η ισορροπία μεταξύ πλοκής και χαρακτήρων με σκοπό η ιστορία να προχωρά με φυσικό ρυθμό, χωρίς να επηρεάζει την ανάπτυξη των ηρώων και αντίστροφα. Η διατήρηση στην συνέπεια της αφήγησης ήταν επίσης μια  συνεχής πρόκληση. Επέμεινα η αφήγηση να είναι κινηματογραφική μέσα από δυνατές περιγραφές, με εντατικό ρυθμό, διαλόγους ακρίβειας και εναλλαγές σκηνών που να καθιστούν ζωντανή την αφήγηση και να εξελίσσουν τη φυσική ροή της ιστορίας.

 

8. Το ύφος του βιβλίου σας έχει έντονα λογοτεχνικά στοιχεία, αλλά και πολιτικό προβληματισμό. Πώς ισορροπήσατε μεταξύ των δύο; 

Εύχομαι ο αναγνώστης να κρίνει ότι κατάφερα να ισορροπήσω στις κοινωνικές, πολιτικές και ηθικές διαστάσεις της ανθρώπινης εμπειρίας. Τα κοινωνικά γεγονότα δεν συμβαίνουν σε ένα «κενό», αλλά εντάσσονται σε ένα πλαίσιο πολιτικών και πολιτισμικών διεργασιών που αλληλεπιδρούν και εξελίσσονται μαζί. Η λογοτεχνία ανεπιφύλακτα εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο και μας επιτρέπει  να αντιληφθούμε καλύτερα τις κοινωνικές συνθήκες μιας περιόδου. Ας εξακολουθούμε σε πείσμα των καιρών να την υπερασπιζόμαστε ως ένα εναλλακτικό και ουσιώδες βλέμμα για τη προσέγγιση του κόσμου, αλλά και του εαυτού μας.

9. Ποιοι συγγραφείς ή βιβλία έχουν επηρεάσει το ύφος και τη θεματολογία σας;

  Αποφεύγω να μιλώ για συγγραφείς και τίτλους βιβλίων. Κρατήστε μόνο ότι οι κλασσικοί συγγραφείς από παιδί μου έμαθαν πως η γλώσσα έχει ψυχή. Ψυχή σαν αισθητή αναπνοή. Η κληρονομιά τόσο των σύγχρονων όσο και των κλασικών συγγραφέων επηρεάζουν και τιθασεύουν την ανισορροπία και των δικών μου εμπειριών.

10. Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια; Θα συνεχίσετε να γράφετε για την πολιτική και τη δημόσια διοίκηση ή θα στραφείτε σε διαφορετικά θέματα; 

Ας πούμε ότι θα γράψω μια ιστορία για την ψυχή και τα όνειρα της για να σκανδαλίσω και πάλι με αυτόν τον τρόπο την φαντασία μου.

Της Αλεξίας Βλάρα, 24/2/2025

Γρηγόρης Ε. Παντελόγλου
Η Μαθητεία των Προέδρων
Σελίδες: 354, Τιμή: 16 ευρώ, Διαστάσεις: 14x21
ISBN: 978-618-205-680-6
Εκδόσεις Οσελότος

 

Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Οσελότος το μυθιστόρημα του Γρηγόρη Ε. Παντελόγλου «Η Μαθητεία των Προέδρων».
Σ’ αυτόν τον επαγγελματικό χώρο, τέτοιες ιστορίες επαναλαμβάνονταν σαν να ξεκινούσε και πάλι η παρτίδα σκακιού που σκόπιμα οι παίχτες της την είχαν αφήσει στη μέση. Η εγκατάσταση στον Οργανισμό σε θέση ευθύνης νέων κομματικών στελεχών ή προσώπων εμπιστοσύνης των στελεχών της κεντρικής πολιτικής σκηνής επαναλαμβανόταν με πανηγυρικό ύφος και άπειρες παραλλαγές. Ο αέναος κύκλος της Μαθητείας των Προέδρων συνεχιζόταν. Εκείνη η ώρα, που το ψιλόβροχο γινόταν μπόρα που ξέπλενε τα πάντα γύρω της, σηματοδοτούσε πως η ζωή στον Οργανισμό θα προχωρούσε, αδιάφορη για το ποιος θα έφευγε και ποιος πάλι θα ερχόταν. Σαν ένας άλλος αδιέξοδος, τελικά, κοπετός. Καταστροφικός σαν κηλίδα πετρελαίου, που στην αρχή έπαιρνε τη μορφή ενός ουράνιου τόξου, ή μιας μεταλλικής λάμψης, και κατέληγε να γίνεται μπάλωμα και θλιβερός ιριδισμός στις ταραγμένες θάλασσες της Δημόσιας Διοίκησης. Από τις αποθήκες μνήμης του Οργανισμού έβγαιναν διόλου λησμονημένες οι ιστορίες, τα σχέδια και οι αυταπάτες των μέχρι τότε προέδρων του, για να διασταυρωθούν αυτόματα με τα ανάμικτα, γεμάτα «αιφνίδια» μίμηση, όνειρα και τις προσδοκίες των επόμενων, μαζί με τις κενολογίες και τις μωρολογίες της πληθωρικής και πολύχρωμης κομματικής γλώσσας τους. Ήταν η στιγμή που ο ήλιος θόλωνε πριν από τη δύση των ξέφρενων φαντασιώσεών τους. Οι τελευταίες είχαν καταντήσει η περιορισμένη φωτεινή τους περιοχή.

 

Βιογραφικό
Ο Γρηγόρης Ε. Παντελόγλου γεννήθηκε στη Σάμο το 1963. Αναγορεύτηκε διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης το 1992. Έχει δημοσιεύσει μελέτες που άπτονται του επιστημονικού του ενδιαφέροντος και επιπλέον έχει μελετήσει την ιστορία του μαζικού κινήματος ανάμεσα στους δύο πολέμους, στην Κατοχή και στον Ελληνικό Εμφύλιο. Το πρώτο λογοτεχνικό του βιβλίο «Ζήσε ΤΩΡΑ! Γλυκό μου… ΡΕ!», κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2019 από τις εκδόσεις Οσελότος και τον Δεκέμβριο του 2020 κυκλοφόρησε, επίσης, από τις εκδόσεις Οσελότος το βιβλίο του «Το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα στην Κατοχή και στον Εμφύλιο – Οι παραμορφωτικές συλλογικές συνειδήσεις της κοινωνικής μας ιστορίας στη δεκαετία του 1940». Τέλος, έχει συγγράψει μικρές ιστορίες για την ψυχή και τα όνειρά της, για να ομορφαίνει πού και πού μια μικρή γωνιά της «φυλακής» του και να σκανδαλίζει με αυτόν τον τρόπο τη φαντασία του.

 

Εκδόσεις Οσελότος
Βατάτζη 55, 11473 Αθήνα, τηλ.: 210 6431108
ocelotos.gr, ekdoseis.ocelotos@gmail.com