Θάλεια Αντωνιάδου: "Με εντυπωσίασε ότι υπήρχαν γυναίκες σε ηγετικές θέσεις που από τη θέση τους ασκούσαν την όποια επιρροή τους".
- Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το Αλκήεσσα και πώς προέκυψε η ιδέα να τοποθετήσετε την ιστορία στον 12ο αιώνα;
Μα πρέπει πρώτα πρώτα να σας ευχαριστήσω για την συνέντευξη, κυρία Βλάρα! Θα πω το κοινότοπο «ευχαριστώ που δίνετε την ευκαιρία να απαντήσω στις ερωτήσεις σας», αλλά είναι πέρα για πέρα αλήθεια!
Έμπνευση για την τοποθέτηση του βιβλίου ιστορικά ήταν το μάθημα της Ιστορίας στην Β΄ γυμνασίου πριν από πολλά χρόνια και οι αναφορές στις τέσσερις επιδρομές των Νορμανδών της Σικελίας στον ελλαδικό χώρο, ιδίως η τέταρτη, κατά την οποία οι εισβολείς αφού κατέστρεψαν όλα τα κέντρα και εργαστήρια μεταξιού, πήραν τριάντα χιλιάδες αιχμαλώτους για την στελέχωση των δικών τους εργαστηρίων.
Με αυτό το ιστορικό πλαίσιο θέλησα να πω την ιστορία της Αλκήεσσας και να φτάσω στον τελικό σκοπό της, όπως θα την διαβάσετε προς το τέλος του βιβλίου και ελπίζω να ανταποκριθεί τόσο στις δικές σας προσδοκίες όσο και τις δικές μου για την επίτευξη αυτού του στόχου.
- Η Αλκήεσσα είναι μια ηρωίδα που βιώνει βίαιο ξεριζωμό από την πατρίδα της και αγωνίζεται για την επιβίωση της. Πώς διαμορφώσατε τον χαρακτήρα της και τι συμβολίζει για εσάς;
Ναι, είναι μία από τους αιχμαλώτους που οδηγήθηκαν στην εξορία, μακριά από την πατρίδα τους. Μόνες σταθερές για την πνευματική της ισορροπία απομένουν ό,τι διδάχτηκε από τους γονείς της, οι μνήμες και ο έντονος καημός να επιστρέψει κάποτε στους δικούς της. Ο χαρακτήρας της διαμορφώθηκε όπως διαμορφώνεται ο χαρακτήρας όλων μας: το περιβάλλον κυρίως, τα βιώματά της, το καθρέφτισμα του εαυτού της στα πρόσωπα των άλλων και η δύναμη ή όχι της ψυχής της να αντισταθεί στη χειραγώγηση και, ίσως, σε ισχυρότερους ή πιο επίμονους χαρακτήρες από την ίδια. Γι’ αυτό τον σκοπό επινόησα τον χαρακτήρα της Αγαπίας, μιας άλλης αιχμαλώτου από την Θήβα.
- Η αφήγηση θίγει επομένως θέματα όπως η ταυτότητα, η επιβίωση και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις στη συγγραφή ενός τόσο πολυεπίπεδου μυθιστορήματος;
Η ισορροπία, βέβαια! Η μεγαλύτερη πρόκληση από όλες ήταν αφενός να μην βαρύνω την αφήγηση, αφετέρου να μην επαναλαμβάνομαι από σελίδα σε σελίδα και κουράσω τον αναγνώστη. Επίσης, μεγάλη πρόκληση ήταν να μην αποδώσω μονοδιάστατα τους χαρακτήρες: όλοι έχουμε γκρίζες αποχρώσεις μέσα μας. Τέλος, μια από τις προκλήσεις ήταν η συγγραφή των τελευταίων κεφαλαίων, εκεί που γίνεται η μεγάλη σύγκρουση. Ήθελα να μην είναι μελοδραματική η αφήγηση και να φανεί ξεκάθαρα στον αναγνώστη το κίνητρο πίσω από αυτήν τη σύγκρουση. Χρειαζόταν λεπτότητα στον χειρισμό και πάρα πολλή μεγάλη προσοχή στη διατύπωση του κινήτρου. Ένα μικρό στραβοπάτημα και το μυθιστόρημα θα χαρακτηριζόταν από τον άλφα ή βήτα αναγνώστη αρνητικά. Ελπίζω να τα κατάφερα!
- Η σχέση της Αλκήεσσας με την Αγαπία είναι έντονη, τόσο στην αποδοχή της μιας από την άλλη, όσο και στην αντιπαράθεσή τους. Πώς αναπτύξατε τη δυναμική μεταξύ τους;
Κανονικά, το μυθιστόρημα έπρεπε να έχει διαφορετικό τίτλο που να γίνεται φανερό στον αναγνώστη ότι η ιστορία δεν αφορά μόνο την Αλκήεσσα, αλλά εξίσου και την Αγαπία. Επειδή όμως γράφοντάς το, το αποκαλούσα «Αλκήεσσα», έμεινε σαν τίτλος! Η μία είναι το alter ego της άλλης. Χωρίς τη μία δεν θα μπορούσε να γίνει κατανοητή η άλλη. Υπάρχει ένα λατινικό μότο που θα το μεταφέρω στα ελληνικά και που περιγράφει τη σχέση μεταξύ των δύο κοριτσιών άριστα: «όταν βάζεις δύο αντίθετα πράγματα μεταξύ τους, φωτίζεται το καθένα καλύτερα». Οι δύο τους εξυπηρετούν τον τελικό σκοπό του βιβλίου. Αυτός είναι που πρέπει να γίνει αντιληπτός.
- Το μυθιστόρημα εμπεριέχει έντονα ιστορικά στοιχεία. Πόσο εκτεταμένη ήταν η έρευνά σας και τι σας εντυπωσίασε περισσότερο από την ιστορική περίοδο που εξετάσατε;
Η έρευνα απαίτησε πέντε με έξι χρόνια από τη ζωή μου. Βουτώντας στην ιστορική περίοδο, ανακάλυπτα διαρκώς ότι οι απαντήσεις που μου δίνονταν απαιτούσαν νέες ερωτήσεις, ακόμα κι αν αυτές φαίνονταν ασήμαντες αρχικά. Πολλές φορές έσπασα τα μούτρα μου σε αδιέξοδα, ευτυχώς όμως που βρέθηκαν στον δρόμο μου άνθρωποι που με βοήθησαν είτε με τις γνώσεις τους είτε με παραπομπή σε άλλους ανθρώπους που γνώριζαν είτε με βιβλιογραφία φυσική ή στο διαδίκτυο. Τους ευγνωμονώ όλους και τους αναφέρω ονομαστικά στις ευχαριστίες μου στο τέλος του βιβλίου.
Τι ωραία ερώτηση που μου κάνετε, για το τι με εντυπωσίασε από την ιστορική έρευνα! Κατ’ αρχή, με εντυπωσίασε το γεγονός ότι μόνο σκοτεινός δεν ήταν ο μεσαίωνας! Η αντίληψη που έχουμε σήμερα είναι πέρα για πέρα λάθος. Υπήρχε μια λαχτάρα για έρευνα, οι σημερινές πόλεις διαμορφώθηκαν προς το τέλος περίπου του μεσαίωνα, υπήρχαν μετακινήσεις πληθυσμών και τότε όπως και σήμερα, έβρισκες ανθρώπους να μιλάνε άλλες γλώσσες στην πόλη σου. Στη Θήβα, για παράδειγμα, υπήρχαν Εβραίοι, Φλωρεντινοί, Άραβες, Σλάβοι, Βούλγαροι, εκτός από Έλληνες, επειδή ήταν το τότε παγκόσμιο κέντρο παραγωγής και κίνησης μεταξιού!
Με εντυπωσίασε επίσης ότι, παρά το γεγονός που οι γυναίκες στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν μορφώνονταν, υπήρχαν γυναίκες σε ηγετικές θέσεις αλλά και μορφωμένες γυναίκες που από τη θέση τους ασκούσαν την όποια επιρροή τους.
- Οι μεταξοσκώληκες και η παραγωγή μεταξιού έχουν έναν ιδιαίτερο συμβολισμό μέσα στο βιβλίο. Τι σημασία έχουν για την εξέλιξη της ιστορίας;
Τον κυριότερο, φυσικά! Αν δεν ήταν το μετάξι, δεν θα έκαναν επιδρομή οι Νορμανδοί της Σικελίας στον ελλαδικό χώρο. Δεν ήταν τυχαίο που ‘χτύπησαν’ πόλεις που ασχολούνταν με το μετάξι ή τα στοιχεία παραγωγής του: Κόρινθος, Αθήνα, Χαλκίδα, Θήβα… Ο συμβολισμός ακολούθησε κατά τη συγγραφή και σας ευχαριστώ για άλλη μια φορά που τον προσέξατε στο βιβλίο μου.
- Η λογοτεχνία σας έχει συχνά στοιχεία φαντασίας και συμβολισμού. Πώς ισορροπήσατε τον ρεαλισμό με το λογοτεχνικό ύφος σας στο Αλκήεσσα;
Δεν θα ήταν μυθ-ιστόρημα, αν δεν είχε στοιχεία φαντασίας και συμβολισμού, θα ήταν ξερή αφήγηση ιστορικού γεγονότος, κι εγώ δεν γράφω ιστορικά βιβλία. Κάθε βιβλίο που χαρακτηρίζεται ‘μυθιστόρημα’ έχει αυτά τα στοιχεία. Η Αλκήεσσα είναι ένα μυθιστόρημα που έχει σαν εφαλτήριο για να ξεκινήσει ένα ιστορικό γεγονός. Αν και με δελεάζει ιδιαίτερα το στοιχείο της υπερβολής στα βιβλία μου, είτε σαν εκδήλωση φανταστικού είτε έχοντας συμβολισμό για να εκδηλωθεί, θεωρώ πως στην Αλκήεσσα δεν έκανα ούτε το ένα ούτε το άλλο. Προσπάθησα ώστε η έλλειψη αυτών των δύο να εξισορροπηθεί με λυρισμό στην αφήγηση.
- Ποια είναι τα μηνύματα που ελπίζετε ότι θα αποκομίσουν οι αναγνώστες από το βιβλίο σας;
Προτιμώ να μην σας απαντήσω σ’ αυτή την ερώτηση, για ένα και μοναδικό λόγο: φοβάμαι πως η αναφορά στα μηνύματα του βιβλίου μπορεί να κατευθύνει τον αναγνώστη και να του στερήσει τη χαρά να τα ανακαλύψει μόνος του! Περιμένω όμως με μεγάλη αγωνία και χαρά τις εντυπώσεις του με το να μου αφήσει ένα μήνυμα στην έγκριτη σελίδα σας, κυρία Βλάρα!
- Έχετε ασχοληθεί με την παιδική λογοτεχνία, την ποίηση και το θέατρο. Σε ποιο είδος νιώθετε πιο κοντά ως δημιουργός και γιατί;
Ωχ! Μου κάνετε τώρα αυτή τη δύσκολη ερώτηση! Τι να σας πω; Πάντα μου άρεσαν οι προκλήσεις, του είδους «θα μπορούσα άραγε να γράψω ένα παραμύθι;» ή «ένα θεατρικό έργο;» ή «ποίημα;» Θα σας απαντήσω όσο πιο απλά μπορώ, μου αρέσει να λέω ιστορίες! Αν η ιστορία θα είναι καλύτερη σαν μυθιστόρημα ή διήγημα ή θεατρικό έργο, θα φανεί στο τέλος.
- Υπάρχουν μελλοντικά λογοτεχνικά σχέδια; Σκέφτεστε να γράψετε κάποιο νέο ιστορικό μυθιστόρημα;
Προς το παρόν, όχι. Πρέπει να με ‘καλέσει’ κάποια συγκεκριμένη ιστορική περίοδος για να το κάνω. Έχω όμως μελλοντικά λογοτεχνικά σχέδια. Θέλω να γράψω μια ιστορία επιστημονικής φαντασίας και ένα αστυνομικού μυστηρίου. Δεν έχω ασχοληθεί με αυτά, παρά μόνο σε διηγήματα και πολύ θα ήθελα να γράψω κάτι σε μυθιστόρημα!
Σας ευχαριστώ για άλλη μια φορά για την ευκαιρία να απαντήσω στις ερωτήσεις σας! Προτού κλείσουμε, θα ήθελα να κάνω μια τελευταία αναφορά στην Αλκήεσσα: λίγο καιρό πριν, άκουσα κάποιον να λέει «ο φόβος καλύπτει τον πόνο» και εντυπωσιάστηκα από το πόσες εφαρμογές σε διάφορες μυθιστορίες μπορεί να έχει αυτή η πρόταση. Στην Αλκήεσσα, που βρήκε αντίκρισμα στα τελευταία κεφάλαια, μια άλλη πρόταση την ξορκίζει: φύτεψε στην καρδιά σου ένα δέντρο κι εκείνο θα απλώσει τα κλαδιά του.
Tης Αλεξίας Βλάρα,25/2/2025
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου