Σαλονικάι. Άπαντα τα διηγήματα του Αλμπέρτου Ναρ - Ο Λέων Ναρ μιλάει στο Open Mind
Σαλονικάι. Άπαντα τα διηγήματα του Αλμπέρτου Ναρ
Ποιο ήταν το κίνητρο για την επανέκδοση των διηγημάτων του Αλμπέρτου Ναρ;
Αφορμή για αυτή τη συγκεντρωτική έκδοση των διηγημάτων του Αλμπέρτου Ναρ αποτελεί η συμπλήρωση είκοσι χρόνων από τον πρόωρο θάνατό του και το γεγονός ότι τα βιβλία του, παρότι επανεκδίδονται εξακολουθητικά, εξαντλούνται διαρκώς.
Πώς συνδέονται τα έργα του Ναρ με την ιστορία και την πολιτιστική ταυτότητα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης;
Πέρα από τη συγκεκριμένη συλλογή διηγημάτων, αναζητά την προσωπική του ταυτότητα και τον χαρακτηρίζει η βούληση της σκιαγράφησης της ψυχοσύνθεσης του θεσσαλονικιού Εβραίου με, κύριο χαρακτηριστικό των κειμένων του, την εξακολουθητική ανάκληση της μνήμης.
Τι δυσκολίες ή προκλήσεις αντιμετωπίσατε κατά την προετοιμασία αυτής της έκδοσης;
Η συνεργασία με τον ΙΑΝΟ, και με τον Νίκο Καρατζά προσωπικά, ήταν, όπως έχει αποδειχθεί και με την έκδοση άλλων βιβλίων του πατέρα μου, άψογη.
Πιστεύετε ότι το έργο του Ναρ είναι ακόμα επίκαιρο σήμερα; Ποια μηνύματα μεταφέρει στις νεότερες γενιές;
Πιστεύω πως ναι, είναι επίκαιρο. Οι αναγνώστες θα έχουν και πάλι τη δυνατότητα να επιβεβαιώσουν, μεταξύ άλλων βέβαια, πολλά από τα στοιχεία που επισήμαναν παλιότερα πολλοί κριτικοί του λογοτεχνικού έργου του Αλμπέρτου Ναρ, οι οποίοι τόνισαν ιδιαίτερα ότι η αξία των πεζογραφημάτων του δεν έγκειται μόνο στο ότι συνιστούν μια διαφορετική εκδοχή της λογοτεχνικής αναπαράστασης αλλά τα κείμενά του χαρακτηρίζονται από ποικίλες λογοτεχνικές αρετές.
Ποια είναι η σημασία της προσωπικής και συλλογικής μνήμης που αναδεικνύεται στα διηγήματά του;
Η σημασία της μνήμης είναι καθοριστικότατη, αν αναλογιστεί κανείς ότι αντλεί συχνά το υλικό του άλλοτε από πλουσιότατα προσωπικά βιώματα, ενώ άλλες φορές, με δεδομένο ότι είναι απόγονος επιζώντων του Ολοκαυτώματος, σκιαγραφεί τον οδυνηρότατο απόηχο που η ναζιστική θηριωδία άφησε στις ψυχές και στα σώματα των δικών του ανθρώπων.
Ποια ήταν η σχέση του συγγραφέα με την πόλη της Θεσσαλονίκης και πώς αποτυπώνεται στα κείμενά του;
Ο Αλμπέρτος Ναρ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ., το Πανεπιστήμιο και οι βιβλιοθήκες του ήταν το δεύτερο σπίτι του (Και η Δημοτική Βιβλιοθήκη, βέβαια, το ίδιο. Ήταν μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του Κέντρου Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης και τακτικός συνεργάτης των εφημερίδων Μακεδονία και Θεσσαλονίκη. Στο συγγραφικό και ερευνητικό έργο του ασχολήθηκε κυρίως με την ιστορία και τη λαογραφία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, αναφέρω ενδεικτικά κάποιους τίτλους (Οι συναγωγές της Θεσσαλονίκης - Τα τραγούδια μας, Κειμένη επί ακτής θαλάσσης, Προφορικές μαρτυρίες Εβραίων της Θεσσαλονίκης για το Ολοκαύτωμα, I Remember... Θυμάμαι, Θεσσαλονίκη, 2020 (Τρίγλωσση έκδοση, σε ελληνική, αγγλική και ισπανοεβραϊκή γλώσσα, με πρόλογο του Νίκου Ορδουλίδη και cd που βασίζεται στο μουσικό αρχείο του Ναρ), Τα τραγούδια μας. Ανθολογία Σεφαραδίτικων τραγουδιών της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2021 (πρόλογοι των Σταύρου Ξαρχάκου και Γιώργου Ιωάννου). Έγραψε δύο συλλογές διηγημάτων (Σε αναζήτηση ύφους και Σαλονικάι, δηλαδή Σαλονικιός), καθώς και τη συλλογή πεζών κειμένων με τίτλο Επιπόλαιος επί πόλεως (μεταθανάτια έκδοση, 2007) που περιλαμβάνει τα χρονογραφήματα που έγραψε στις θεσσαλονικιώτικες εφημερίδες. Ήταν, λοιπόν, όπως ελπίζω αποδεικνύεται από το έργο του, ποτισμένος με οτιδήποτε έχει σχέση με την πόλη.
Πώς ανταποκρίθηκε το κοινό και η κριτική στην αρχική έκδοση αυτών των διηγημάτων και πώς περιμένετε να αντιδράσει στη σημερινή επανέκδοση;
Η ανταπόκριση του κοινού ήταν θεαματικότατη, είναι σίγουρο πως και τώρα θα είναι ανάλογη.
Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της γραφής του Ναρ που τον κάνουν να ξεχωρίζει στον χώρο της λογοτεχνίας;
Χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό ρεαλιστικής και συνειρμικής αφήγησης αντλεί από τα βιώματα των νεανικών του χρόνων ή από τραυματικές αναμνήσεις του οικογενειακού του περιβάλλοντος. Στα διηγήματά του αποτυπώνει τις ιστορίες του διασταυρώνοντας το προσωπικό με το συλλογικό, προβάλλοντας τον μικρόκοσμο της καθημερινής ζωής και των αφανών γεγονότων πάνω στον ορίζοντα της ιστορίας του Ολοκαυτώματος και της πολεμικής βίας. Η διαρκής παλινδρομική κίνηση στον χρόνο, άλλοτε μέσω της συγκίνησης και της νοσταλγίας, άλλοτε με τον έμμεσο, ειρωνικό σχολιασμό των αντιθέσεων της ζωής, συνθέτει, κατά κάποιον τρόπο, την ταυτότητα του ίδιου του συγγραφέα: τη διάπλαση της συνείδησής του και τη βαθύτερη γνώση του τόπου του.
Ποια συναισθήματα σας προκαλεί η σκέψη ότι το έργο του Ναρ συνεχίζει να διαβάζεται και να συζητιέται 20 χρόνια μετά τον θάνατό του;
Συναισθήματα χαράς μόνο, στενοχωριέμαι βέβαια, όταν σκέφτομαι ότι «έφυγε» νεότατος και δεν εισέπραξε στον βαθμό που θα μπορούσε την πλούσια και εξακολουθητική αναγνώριση του έργου του.
Της Αλεξίας Βλάρα,17/1/2025
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου