Διαβάσαμε και προτείνουμε: Βάλς κάρδαμου κανέλας

 Είναι μεγάλη χαρά και τιμή για μένα να παρουσιάζω την ποιητική συλλογή της αγαπητής φίλης Μαίρης Παυλιδάκη με τίτλο Βάλς κάρδαμου κανέλας. Με τη Μαίρη γνωριστήκαμε μέσα από τη διατροφή και την αγάπη των δυό μας για την ποιότητα, όταν αυτή βέβαια είναι συνυφασμένη όχι μόνο με συστατικά, αλλά με το σεβασμό για κάθε είδους δημιουργία. Γιατί όπως ήδη γνωρίζετε η μαγειρική είναι μια γλώσσα που μιλά στις αισθήσεις, που κινητοποιεί συναισθήματα, αναμνήσεις, διαθέσεις.

Παράλληλα και η ποίηση αποτελεί μια γλώσσα, στην οποία κάθε συστατικό στοιχείο της, η λέξη, η παύση, η εικόνα, ο ήχος- έχει μια σημαντική θέση, καθώς τα στοιχεία αυτά δημιουργούν μεταξύ τους σχέσεις. Η ποίηση είναι μια γλώσσα που σημαίνει πάντα περισσότερα από αυτό που διαβάζουμε και έτσι καταλαβαίνουμε πως ο καθένας από εμάς μπορεί να δώσει μια διαφορετική σημασία στην κάθε λέξη που συναντά. Αντιλαμβανόμαστε επίσης πως οι ποιητές- δημιουργοί μπορούν να πραγματοποιήσουν ποικίλους συνδυασμούς λέξεων για να πετύχουν το σκοπό τους, όπως και οι μάγειροι επιτελούν ποικίλους συνδυασμούς συστατικών και υλικών για τις συνταγές τους.

Αν χρησιμοποιώ έναν παραλληλισμό ανάμεσα στη διατροφή, τη μαγειρική και την ποίηση είναι γιατί η ίδια η Μαίρη υπηρετεί και τα τρία με την ίδια αγάπη και χαρά. Τίποτα δεν επιλέγεται τυχαία. Ούτε οι λέξεις ούτε τα συστατικά. Αντιθέτως, όσον αφορά στις λέξεις, η συγγραφέας τις έχει επιλέξει μέσα από μια πληθώρα άλλων, για να εκφράσει ακριβώς αυτό που επιθυμεί. Γι’αυτό πολλές φορές εμείς οι αναγνώστες αφηνόμαστε να παρασυρθούμε από τη μορφή του ποιήματος, από αυτό που το ίδιο το ποίημα μας προσφέρει, δηλαδή από τους συνειρμούς που οι λέξεις δημιουργούν, τους ήχους, τον ρυθμό, τις εικόνες που υποδηλώνονται. Αλλά και η ίδια η δημιουργός επικεντρώνεται στην ηχητική αξία και συναισθηματική χροιά των λέξεων, αφού ουσιαστικά η ποιητική γλώσσα βασίζεται στην σχέση σημαίνοντος και σημαινόμενου, ήχου και εικόνας, λέξης και σημασίας.

Η ποίηση της Μαίρης, όπως και οι συνταγές που περιγράφει στα ποιήματά της ξυπνούν συναισθήματα και δημιουργούν συνειρμούς . Θα σας αναφέρω το ποίημα Τάισέ με, όπου η γεύση της μαρμελάδας κολοκύθι ξυπνά την τρυφερή ανάμνηση μιας μητέρας, της μητέρας της, που ταΐζει το παιδί της και γεύεται και αυτή η ίδια επίσης:

«Μαμά γέρνω το κεφάλι στα πόδια σου, χάιδεψέ μου τα μαλλιά/ κοίταξέ με στα μάτια/ σκουπίζω τα δάκρυά μου μην τα δεις/… εκείνη η μαρμελάδα στο βάζο περιμένει/ να με ταΐσεις και να ταϊστείς/ μαρμελάδα από γλυκιά κολοκύθα…/ μαζί με το τσίλι να μου θυμίζει την εικόνα της επικοινωνίας μας/ Η φλόγα που με πυρπολεί και μ’ανασαίνει… /Κόψε τόση, όσο φλογερή θες να είναι η επικοινωνία.

Θα λέγαμε πως οι λέξεις για τη Μαίρη είναι ότι τα υλικά για τους μάγειρες, απαραίτητα δηλαδή συστατικά έκφρασης και δημιουργίας. Μέσα από αυτή την αναλογία, μέσα από αυτόν τον παραλληλισμό συνειδητοποιούμε το πώς οι τέχνες πλησιάζουν η μια την άλλη και στηρίζονται μεταξύ τους.

H ποίηση της Μαίρης Παυλιδάκη είναι συναισθητική, ικανή να συσχετίσει πολλές αισθήσεις και εικόνες με ένα μόνο ερέθισμα. Όπως για παράδειγμα στο ποίημα ΦΒ (από το facebook)συναντάμε μιαν αλυσιδωτή αντίδραση, εντελώς απρόσμενη και ανεπάντεχη. Μιαν ανάρτηση στο φβ για μιαν όμορφη μέρα, πυροδοτεί μέσα της το ακριβώς αντίθετο συναίσθημα από ότι θα περιμέναμε, δηλαδή τη θλίψη, και με τη σειρά της η θλίψη συνδέεται με το μαύρο χρώμα το οποίο παραπέμπει στον πόνο για το αγαπημένο πρόσωπο που έφυγε από τη ζωή. Στο ίδιο τόνο βρίσκεται και το ποίημα Στιγμές όπου η θέαση ενός κεριού στην εκκλησία και η γεύση από τα σοκολατάκια στο σπίτι, κέρασμα και συχώριο στη τη μνήμη ενός εκλιπόντος, ανακαλούν τη γεύση του γλυκόπιοτου κρασιού που συνδέεται με την τρυφερή ανάμνηση του προσώπου που έχει φύγει δια παντός. Χωρίς αμφιβολία για τη Μαίρη «η ποίηση είναι μια γλωσσική περιπέτεια», αφού βρίσκεται σε μια αδιάκοπη διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας, ξεπερνώντας κάποιες φορές τα όρια του γλωσσικού κώδικα, του συντακτικού και της γραμματικής.

Ένα από τα χαρακτηριστικά που παρατηρούμε επίσης στα ποιήματα της Μαίρης Παυλιδάκη είναι μια βαθειά θρησκευτικότητα που διαποτίζει όλο της το έργο, άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα. Θα αναφερθώ στο ποίημα Ανάσταση, που αναφέρεται στη χαρά του συμποσιασμού, της συνάντησης και του μοιράσματος γύρω από το κοινό τραπέζι, ανάμεσα σε μια ομάδα φίλων ένα κυριακάτικο μεσημέρι.

Λέξεις όπως χρυσός, λιβάνι, σμύρνα, κεράκι, αλλά και έννοιες όπως ευσπλαχνία, Ανάσταση, Φως, Ζωή που η Μαίρη τις γράφει με κεφαλαίο το αρχικό γράμμα παραπέμπουν σε οικουμενικές αλήθειες.

Γνωρίζουμε ότι η θρησκεία όσο και η τέχνη αποτελούν συμβολικούς τρόπους αναπαράστασης και ερμηνείας του κόσμου. Πρόκειται για συναισθήματα, αισθήσεις και έννοιες μονοσύμαντες που δεν ορίζονται με άλλες λέξεις, όπως δεν μπορούμε για παράδειγμα να ορίσουμε το χρώμα του ευχαριστώ, τη μυρωδιά της δυσκαμψίας, την αίσθηση της αγωνίας του φίλου, το κόκκινο ή το κίτρινο χρώμα, ή την έννοια του θυμού, της αγάπης, για τον εκλεκτό της καρδιάς μας ή τον γονιό μας. Αυτά τα πράγματα είναι τόσο βαθιά μέσα μας, που μπορούν να εκφραστούν μόνο με εκείνα τα κοινά σύμβολα που μοιραζόμαστε.

Για να μη μακρηγορήσω, θα τελειώσω με τα εξής: κάθε φορά που ερχόμαστε σε επαφή με ένα ποίημα, τα συναισθήματα, οι σκέψεις και οι εμπειρίες μας ‘κουμπώνουν’ μαζί του με ένα τρόπο διαφορετικό για τον καθένα μας. Στα ποιήματα της Μαίρης Παυλιδάκη, ο αναγνώστης θα διαβάσει την εικόνα, θα γευτεί στον στίχο, θα μυρίσει τις λέξεις… Πέρα, λοιπόν, από τον σημαντικό ρόλο της γλώσσας στην ποίηση, το συναίσθημα που μας δημιουργεί είναι ιδιαίτερα ‘βαθύ’ για να εκφραστεί με λόγια. Ο καθένας αισθάνεται με το δικό του τρόπο αυτό που ο ποιητής δημιουργεί και μοιράζεται. Νομίζω πως πρέπει να δώσουμε αυτή την ευκαιρία στον εαυτό μας να ταξιδέψει μέσα από τους ήχους, τις λέξεις, τις αισθήσεις και τη φαντασία. Μαρία Κουμαριανού, 29/1/2025 Διδάσκουσα ΕΚΠΑ