Μαρία Δριμή: "Όταν το θέμα είναι επίκαιρο και σύνθετο, η διαδικασία της συγγραφής είναι αυτοπυροδοτούμενη".

Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το βιβλίο "Ο Ορφέας νιώθει ευλογημένος στον Παράδεισο"; Ποιο ήταν το αρχικό κίνητρο;

Η ιστορία του Παντελή Κρόκου, πέρα από το θέμα της εξάρτησης από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι ένα δράμα καφκικής ατμόσφαιρας. Η έμπνευση ήρθε μετά την παράσταση «Ο άνθρωπος από το Παντόλσκ» του Ντμίτρι Ντανίλοφ σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή, ένα έργο που πραγματεύεται επίσης την ψυχολογική καταπίεση ενός ανθρώπου από τις αστυνομικές αρχές μιας μικρής πόλης, για άγνωστο λόγο ή επειδή δεν πληροί τις προδιαγραφές του υπάκουου και ικανοποιημένου πολίτη, όπως προβλέπεται από το κράτος. Ο δικός μου ήρωας έρχεται σε επαφή με ένα άλλο κρυφό είδος εξουσίας, της δύναμης του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

 Η πλοκή του βιβλίου περιστρέφεται γύρω από έναν μεσήλικα που αντιμετωπίζει προβλήματα με το Διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα. Πόσο προσωπικές εμπειρίες ή παρατηρήσεις σας επηρέασαν στη δημιουργία αυτού του χαρακτήρα;

Δεν χρειάζεται να παραθέσω δικές μου προσωπικές εμπειρίες και παρατηρήσεις. Αρκεί καθένας μας να ρίξει μια ματιά γύρω του και θα  δει την πλειοψηφία των ανθρώπων σκυμμένους πάνω από μια οθόνη τηλεφώνου, σε ένα διαρκές chat με ψηφιακές φατσούλες, να ποστάρει φωτογραφίες και να βάζει likes και καρδιές. Ελάχιστοι μπορούν να εξαιρεθούν από αυτή την πανανθρώπινη εξάρτηση, ίσως οι κάτοικοι περιοχών που ακόμη δεν έχουν διαδίκτυο.

Πώς θα περιγράφατε τη σχέση του Ορφέα με το Διαδίκτυο και την κοινωνική δικτύωση; Ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει;

Ο Παντελής Κρόκος, ή Ορφέας Δελής διαδικτυακά, είναι απόλυτα εξαρτημένος από το μέσο κοινωνικής δικτύωσης Lifelong (ή Διά Βίου στα ελληνικά). Είναι μια πλατφόρμα αντίστοιχη με το facebook, στην οποία διατηρεί έναν λογαριασμό επί πολλά χρόνια. Όλη του η ζωή έχει καταγραφεί εκεί μέσα, είναι όμως η ζωή που διάγει με το διαδικτυακό του προσωπείο, πίσω από το οποίο κρύβει τη δυστυχία της ύπαρξής του. Όταν «κλειδώνεται» έξω από τον λογαριασμό του, αυτή η επίπλαστη ζωή καταρρέει και μένει μόνος του με τον πραγματικό του εαυτό, τον οποίο έχει απεμπολήσει προ πολλού, ενδυόμενος τη διαδικτυακή περσόνα του Ορφέα.

 Ο Ορφέας είναι ένας χαρακτήρας που αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να τον δημιουργήσετε και ποια στοιχεία θεωρείτε ότι τον κάνουν ιδιαίτερο;

Ήθελα έναν χαρακτήρα με ιδιότητες συνηθισμένες, έναν καθημερινό άνθρωπο με μια ζωή χωρίς σημαντικά γεγονότα, μια μονότονη δουλειά, ουσιαστικά εγκλωβισμένο σε μια αναπόδραστη μετριότητα. Η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης του ανοίγει έναν κόσμο αστραφτερό και πολύχρωμο. Βυθισμένος σε αυτόν ξεχνά τον αξιολύπητο Παντελή Κρόκο και γίνεται Ορφέας Δελής, συνάπτει φιλίες και σχέσεις, ονειρεύεται, καμαρώνει, ζει.

Η παρουσία της τεχνολογίας και των κοινωνικών δικτύων είναι έντονη στο βιβλίο. Πώς διαμορφώσατε τους υπόλοιπους χαρακτήρες και την αλληλεπίδρασή τους με τον Ορφέα;

Οι υπόλοιποι χαρακτήρες είναι ανώνυμοι, κατονομάζονται μόνο οι επαγγελματικές τους ιδιότητες: Διευθυντής, Γραμματέας, Προγραμματιστής. Ο διευθυντής είναι ένας τυπικός προϊστάμενος που θα μπορούσε να υπάρχει σε οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία, σχολαστικός, χωρίς ευελιξία, όχι πολύ κατατοπισμένος για τις εξελίξεις του τομέα του, αρνούμενος να παρακάμψει τη γραφειοκρατική μέγγενη και να εξυπηρετήσει εξατομικευμένα τον ευάλωτο και δυστυχή άνθρωπο που έχει μπροστά του. Η γραμματέας είναι καλής προαίρεσης, που όμως έχει τον νου της περισσότερο στα προσωπικά της θέματα, ενώ στη δουλειά αποφεύγει να εμπλακεί παραπάνω από το άκρως απαραίτητο. Ο προγραμματιστής είναι ένας ευφυής εκπρόσωπος της νέας γενιάς με πλούσιο βιογραφικό και μεγάλη εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες, έχει ιδέες και όνειρα, παθιάζεται με τους ηλεκτρονικούς γρίφους που ανακύπτουν και ξεχνά τον χρόνο και τον έξω κόσμο καθώς καταπιάνεται με τη λύση τους. Είναι αντισυμβατικός, όμως αναγκάζεται να συμβιβαστεί με το απόλυτα περιοριστικό για τις ικανότητές του σύστημα εν αναμονή μιας προαγωγής.

 Υπάρχει κάποιος χαρακτήρας στο βιβλίο που είναι ιδιαίτερα αγαπημένος για εσάς ή που θεωρείτε ότι έχει μια πιο περίπλοκη προσωπικότητα;

Θα έλεγα ότι ο μόνος ελπιδοφόρος και φωτεινός χαρακτήρας του έργου είναι ο νεαρός προγραμματιστής. Ίσως να μην έχει τόσο περίπλοκη προσωπικότητα, ή τουλάχιστον να μη διαφαίνεται κάτι τέτοιο στο έργο. Σίγουρα όμως έχει να αντιμετωπίσει μια περίπλοκη κατάσταση, διαχειριζόμενος από τη μια τη συμπόνια του για τον Παντελή Κρόκο και την πρόθεσή του να λύσει το πρόβλημα που γι’ αυτόν είναι απλό, και από την άλλη την υποχρέωσή του να συμμορφωθεί στους κανόνες λειτουργίας της πλατφόρμας, και μάλιστα σε μια περίοδο που περιμένει μια σημαντική εξέλιξη στην καριέρα του.

Το βιβλίο αγγίζει θέματα όπως η μοναξιά, ο εθισμός στο Διαδίκτυο και η αναζήτηση της ταυτότητας. Ποια ήταν η κύρια θεματική που θέλατε να εξερευνήσετε και γιατί;

Το θέμα που με απασχόλησε κυρίως σε αυτό το έργο είναι ο ολοένα αυξανόμενος εθισμός του σύγχρονου ανθρώπου στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάτι που έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας, για να χρησιμοποιήσω μια εφιαλτικά κοινότοπη έκφραση που συνηθίσαμε να ακούμε. Δεν είναι απλά εθισμός, είναι κοινωνική απομόνωση και αλλαγή των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας. Ο εθισμένος επιδιώκει την αναγνώριση που δεν μπόρεσε να απολαύσει στην πραγματική του ζωή μέσω ενός διαδικτυακού εαυτού που υποδύεται ρόλους.

 Πώς πιστεύετε ότι η τεχνολογία και τα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων σήμερα, ειδικά όσον αφορά τη μοναξιά και την απομόνωση;

Όπως ανέφερα προηγουμένως, τα κοινωνικά δίκτυα προσφέρουν μια ψεύτικη διέξοδο από τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Προβάλλουμε εικόνες της ζωής μας που θέλουμε να δουν οι άλλοι, τη θάλασσα που κολυμπάμε, το κοκτέιλ που πίνουμε, τη συνύπαρξή μας με ανθρώπους όμορφους και χαμογελαστούς. Σε αυτή την επιλεκτική αναπαράσταση δεν προσδιορίζουμε τι κομμάτι της ζωής μας αποτελούν τέτοιες ευχάριστες στιγμές. Ο Ορφέας μου έχει ξεπεράσει οποιαδήποτε αναστολή και επινοεί αξέχαστες στιγμές, διακοπές και ταξίδια, αναμνήσεις που δεν έχει και που γεννιούνται από τη φαντασία του, τη νοσηρή φαντασία ενός απόλυτα στερημένου ανθρώπου.

Η διαδρομή του Ορφέα από την εικονική στην πραγματική ζωή φαίνεται να είναι κεντρική στο βιβλίο. Τι σας ώθησε να εξερευνήσετε αυτή τη μετάβαση;

Ο Ορφέας είχε την ατυχία να γίνει ο ήρωας, ή καλύτερα ο αντιήρωας, αυτής της σκληρής ιστορίας. Από σκηνή σε σκηνή αλλάζει, ταπεινώνεται, υποφέρει, αποκαλύπτει τα πιο βαθιά κρυμμένα του μυστικά, ξεγυμνώνεται μπροστά σε ένα ανελέητο σύστημα που τον εξουσιάζει.

 Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή ή το πιο δύσκολο κομμάτι της συγγραφής του βιβλίου;

Τη μεγαλύτερη δυσκολία την αντιμετώπισα στο φινάλε. Δεν ήθελα να συμβεί κάτι κραυγαλέα δραματικό, μια αιματηρή συμπλοκή, ένας φόνος. Ο Ορφέας είναι ένας αδύναμος χαρακτήρας, ολόκληρη η ύπαρξή του είναι μια μετριότητα, δεν θα προβεί σε εντυπωσιακές πράξεις ούτε θα απελευθερωθεί από την παθογένεια του εθισμού του. Ακόμα και η έκρηξή του στην κορύφωση της πλοκής είναι κίβδηλη, ένα φευγαλέο πυροτέχνημα που διαλύεται αυτοστιγμεί.

 Πώς διαχειριστήκατε τη διαδικασία της συγγραφής, ειδικά όταν καταπιαστήκατε με τόσο επίκαιρα και σύνθετα θέματα;

Όταν το θέμα είναι επίκαιρο και σύνθετο, η διαδικασία της συγγραφής είναι αυτοπυροδοτούμενη. Καθώς διαμορφώνονται οι χαρακτήρες, σε κάποιο βαθμό αυτονομούνται, αποκτούν δική τους υπόσταση, ιδιαίτερη φωνή και αντιδράσεις.

 Ποιες είναι οι κύριες επιρροές σας ως συγγραφέα και πώς αυτές αντικατοπτρίζονται στο βιβλίο;

Είναι δύσκολο, ίσως και κάπως υπεροπτικό, να αναγνωρίσω η ίδια επιρροές στο έργο μου. Όπως ανέφερα στην αρχή, η φλόγα της έμπνευσης άναψε με τον «Άνθρωπο απ’ το Παντόλσκ» στη θαυμάσια παράσταση του Γιώργου Κουτλή. Με  εντελώς μαγικό τρόπο το καλό θέατρο γεννάει θέατρο, φυτεύει ιδέες, ξυπνάει συνειδήσεις. Σίγουρα στον πυρήνα του έργου μου χτυπάει η καρδιά του Κάφκα, που δεν ήταν μόνο ένας από τους πιο επιδραστικούς συγγραφείς αυτού του κόσμου, αλλά και ένας σύγχρονος προφήτης που περιέγραψε με θαυμαστή ακρίβεια τον παραλογισμό και τα αδιέξοδα της ανθρώπινης ύπαρξης.

 Τι ελπίζετε να πάρουν οι αναγνώστες από την ανάγνωση του βιβλίου σας; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα ή συναίσθημα που θέλετε να μεταδώσετε;

Καταρχάς ελπίζω το βιβλίο να βρει αναγνώστες. Αυτό είναι η βασική ευχή και αγωνία μου για κάθε βιβλίο μου που εκδίδεται. Ίσως, μετά την ανάγνωση του βιβλίου, και, ακόμα περισσότερο, αν το έργο ευτυχήσει να παρασταθεί, να γεννηθεί σε κάποιους από τους αναγνώστες ή θεατές ένα ψήγμα αμφιβολίας: «μήπως έχω κι εγώ λίγο Ορφέα μέσα μου»; Έχω την αίσθηση πως, αν οι περισσότεροι από μας επιχειρήσουμε να καταγράψουμε συστηματικά πόσο χώρο και χρόνο από τη ζωή μας καταλαμβάνουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα βρεθούμε προ εκπλήξεως. Αυτό είναι ένα πρώτο βήμα για την κατά το δυνατόν απεξάρτησή μας.

 Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας; Έχετε ήδη κάποιο νέο έργο που δουλεύετε ή κάποια ιδέα που σας ενθουσιάζει;

Αυτή την εποχή αναμένω την έκδοση της νουβέλας μου «Τετ α τετ» από τις εκδόσεις Εστία. Επίσης, ολοκληρώνω ένα μυθιστόρημα που γράφω εδώ και χρόνια. Θεατρικά σχέδια υπάρχουν κάποια, αν τελεσφορήσουν, θα τα μάθετε εν καιρώ.

 Πώς πιστεύετε ότι η εμπειρία της συγγραφής αυτού του βιβλίου θα επηρεάσει την κατεύθυνση των μελλοντικών σας έργων;

Κάθε βιβλίο αφήνει κάτι πίσω του, κάτι από τους χαρακτήρες και την πλοκή, είναι σαν δικοί σου άνθρωποι και γεγονότα που πέρασαν και έγιναν αναμνήσεις. Όλα αυτά ζουν στη συγγραφική μνήμη και μετουσιώνονται δημιουργικά σε μεταγενέστερες συγγραφικές απόπειρες.

 Πώς ισορροπείτε την καθημερινότητά σας με τη συγγραφή; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο μέρος ή ρουτίνα που ακολουθείτε όταν γράφετε;

Λόγω της δουλειάς μου, είμαι γιατρός σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, δεν μπορώ να ακολουθώ συγκεκριμένο πρόγραμμα. Γράφω όποτε έχω χρόνο και έμπνευση. Όμως κουβαλάω συνεχώς στη σκέψη μου τους χαρακτήρες του βιβλίου που έχω στα σκαριά. Τους φαντάζομαι να αλληλεπιδρούν, δοκιμάζω νοερά εναλλακτικά μονοπάτια στην πλοκή. Συχνά αυτό συμβαίνει το βράδυ, πριν κοιμηθώ. Το πρωί τα έχω όλα ξεχάσει.

Τι είναι αυτό που σας δίνει τη μεγαλύτερη χαρά όταν γράφετε; Ποια στιγμή της δημιουργικής σας διαδικασίας σας γεμίζει περισσότερο;

Η καλύτερη περίοδος είναι όταν έχω ολοκληρώσει ένα βιβλίο και αρχίζω την πρώτη διόρθωση. Πετάω ολόκληρα κομμάτια, αλλάζω φράσεις, γράφω συνδετικά μέρη που συνειδητοποιώ ότι έλειπαν.

 Ποιο βιβλίο ή συγγραφέας σας επηρέασε περισσότερο στην πορεία σας ως συγγραφέας;

Δύσκολη ερώτηση. Διαβάζω λογοτεχνία από τότε που έμαθα να συλλαβίζω. Για να μη θεωρηθεί ότι υπεκφεύγω, θα αναφέρω τρία βιβλία που ζηλεύω και στα οποία επιστρέφω από καιρό σε καιρό: την «Κυρία Νταλαγουέι» της Βιρτζίνια Γουλφ, τη «Σκακιστική νουβέλα» του Στέφαν Τσβάιχ και τα «Άπαντα» του Ρέιμοντ Κάρβερ.

Της Αλεξίας Βλάρα, 24/7/2024