Τεύκρος Μιχαηλίδης: "Η συγγραφική δραστηριότητα είναι μια μορφή παρηγοριάς, ενδεχομένως και μια θεραπευτική αγωγή".

 

1. Ποια ήταν η έμπνευσή σας για το βιβλίο "Τα Τέσσερα Χρώματα του Καλοκαιριού";

Ήταν το 2010, αρχές της κρίσης. Ένας ραδιοφωνικός παραγωγός μου ζήτησε να γράψω ένα σενάριο για μια σειρά από καλοκαιρινές, ραδιοφωνικές αφηγήσεις. Θυμήθηκα τις πρώτες μου, μη οικογενειακές, διακοπές στη Σέριφο και αποφάσισα να γράψω μια ερωτική ιστορία που να εκτυλίσσεται στο νησί. Τελικά η σειρά δεν έγινε αλλά εγώ είχα ήδη ετοιμάσει ένα μικρό μυθιστόρημα που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 2011 και επανεκδόθηκε πριν λίγες μέρες.

2. Πώς συνδέεται ο τίτλος του βιβλίου με την κεντρική ιστορία;

Το καλοκαίρι είναι μια εποχή με έντονα χρώματα και οσμές. Κυριολεκτικά λοιπόν, η πλοκή εκτυλίσσεται με φόντο τα χρώματα του καλοκαιριού. Όμως κινητήρια δύναμη της ιστορίας είναι ένα παλιό μαθηματικό πρόβλημα, γνωστό ως «το πρόβλημα των τεσσάρων χρωμάτων». Η βασική ηρωίδα έχει στην κατοχή της ένα πολυκαιρισμένο τετράδιο που περιλαμβάνει σημειώσεις σχετικά με αυτό το πρόβλημα. Και φαίνεται πως αυτό το τετράδιο είναι γι’ αυτήν πολύ σημαντικό…

3. Ποιες θεματικές ενότητες ή ιδέες θέλατε να αναδείξετε μέσα από αυτό το βιβλίο;

Τρεις γενιές, τρεις έρωτες - Μια διαδρομή μέσα στην Ευρώπη του εικοστού αιώνα: αγώνες, νίκες, ήττες, φανατισμοί. - Για κάποιους ένα ψυχρό μαθηματικό πρόβλημα μπορεί να έχει ιδιαίτερη, ανθρώπινη σημασία. Και πάντα, το αθάνατο, μαγικό ελληνικό καλοκαίρι.

4. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για τον κεντρικό χαρακτήρα και την ιστορία που αφηγείται μέσα από το τετράδιο;

Δυο νέα παιδιά, θύματα «δεύτερης γενιάς» του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας που ακολούθησε τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, γνωρίζονται κι ερωτεύονται. Για τον καθένα τους το τετράδιο έχει διαφορετική σημασία. Θα μπορέσει η δύναμη που κουβαλά στις σελίδες του να στοιχειώσει την αγάπη τους, να την καταστρέψει ή να την κάνει ν’ ανθίσει;

5. Πώς προσεγγίζετε την έννοια της αγάπης και της ψυχικής αποκάλυψης στη σχέση των χαρακτήρων σας;

Η Μαριγώ παιδί μιας συντηρητικής, νησιώτικης κοινωνίας των αρχών του εικοστού αιώνα ζει τον έρωτά της μ’ έναν ρομαντικό Γάλλο που λατρεύει την ελληνική μυθολογία. Η Δανάη, η κόρη της μέσα σε χρόνους χαλεπούς, όπου οι άνθρωποι χάνουν την ανθρωπιά τους, ζει τον δικό της άτυχο έρωτα. Θα μπορέσει ο συσσωρευμένος πόνος της γιαγιάς και της μάνας να δώσει τη θέση του στη χαρά της εγγονής;

6. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις για τους χαρακτήρες και πώς τις αντιμετωπίζουν;

Οι δυο κύριοι χαρακτήρες πασχίζουν για να πατήσουν γερά στα πόδια τους. Θα τους αφήσουν άραγε τα φαντάσματα του παρελθόντος; Άραγε τα πάθη του έρωτα κληρονομιούνται;

7. Πώς επηρεάζει η κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής την πλοκή και τους χαρακτήρες του βιβλίου;

Ο πολυτάραχος εικοστός αιώνας με τους πολέμους του, τις κοινωνικές του ανακατατάξεις, αλλά και τις επιστημονικές του εξελίξεις δεν μπορούν ν’ αφήσουν κανέναν ανεπηρέαστο. Τα πάθη των ηρώων είναι άμεσα συνδεδεμένα με τις εξελίξεις του κόσμου γύρω τους.

8. Ποιες πτυχές της κυπριακής κουλτούρας και ιστορίας αντικατοπτρίζονται στο έργο σας;

Οι κλειστές αγροτικές κοινωνίες, οι θρησκευτικές παραδόσεις, οι προκαταλήψεις και οι δεισιδαιμονίες είναι λίγο πολύ οι ίδιες σε όλες τις γωνιές του Ελληνισμού. Παρόλο που τα ιστορικά δεδομένα του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα διαφέρουν ανάμεσα στον Ελλαδικό χώρο και την Κύπρο, τα ήθη και τα έθιμα μοιάζουν.

9. Πόσο χρόνο σας πήρε να ολοκληρώσετε το βιβλίο και ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις κατά τη συγγραφή του;

Το γράψιμο κράτησε περίπου ένα χρόνο.  Η κύρια πρόκληση ήταν να μπορέσω να ενσωματώσω  ένα σημαντικό μαθηματικό πρόβλημα -που ή λύση του αποτέλεσε την θρυαλλίδα για την έναρξη ενός εξαιρετικά θερμού και πλούσιου επιστημονικο-φιλοσοφικού διαλόγου- μέσα σε μια ιστορική – αισθηματική πλοκή έτσι ώστε να είναι αναπόσπαστο μέρος του μύθου και όχι «ένθετο».

10. Πώς καταφέρνετε να συνδυάσετε τη μαθηματική μυθοπλασία με την αφήγηση και την ανάπτυξη των χαρακτήρων;

Αυτός ακριβώς ο συνδυασμός αποτελεί τον κύριο στόχο των περισσότερων ιστοριών μου. Η σχέση ενός ανθρώπου με τα μαθηματικά, είτε πρόκειται για αγάπη, θαυμασμό, δέος ή απέχθεια, είναι καθοριστική για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Πόσο μάλλον που η σχέση αυτή δεν είναι πάντα σαφής, ακόμα και αν είναι ευθέως διατυπωμένη. Πολύ συχνά συναντώ ανθρώπους που δηλώνουν άγνοια ή και αποστροφή προς τα μαθηματικά και που η συμπεριφορά τους, χωρίς να το αναγνωρίζουν ή να το παραδέχονται έχει μια καθαρά μαθηματική δομή.

11. Ποια ήταν η διαδικασία έρευνας που ακολουθήσατε για να γράψετε αυτό το βιβλίο;

Χρειάστηκε να διεξάγω σοβαρή και δύσκολη έρευνα σχετικά με την ιστορία των μεταλλείων της Σερίφου και την εξέγερση των μεταλλωρύχων, του 1916. Η έρευνα για την κατάσταση των πανεπιστημίων στη χιτλερική Γερμανία ήταν αρκετά πιο εύκολη γιατί είχα στη διάθεσή μου την αναγκαία βιβλιογραφία. Το ίδιο ισχύει και για την ιστορία του προβλήματος των τεσσάρων χρωμάτων. Τέλος ή έρευνα για την εγκληματική συμπεριφορά του γαλλικού όχλου στις γυναίκες που κρίθηκαν από ευκαιριακά «λαϊκά» δικαστήρια ως ένοχες συνεργασίας με τον κατακτητή, δεν ήταν δύσκολη αφού υπάρχουν πολλά ντοκουμέντα, ήταν όμως εξαιρετικά οδυνηρή.

12. Πώς επηρεάζουν οι μαθηματικές σας γνώσεις και το υπόβαθρό σας στη συγγραφή μυθοπλασίας;

Όταν σχεδιάζω ένα μυθιστόρημα, σχηματίζονται στη φαντασία μου διάφορες στατικές εικόνες. Για να τεθούν αυτές σε κίνηση και να δημιουργήσουν πλοκή χρειάζομαι ως anima motrix ένα μαθηματικό πρόβλημα.

13. Έχετε προσωπικές εμπειρίες ή γνωριμίες που επηρέασαν την πλοκή του βιβλίου;

Είχα αρκετές φιλίες με παιδιά που προέρχονταν – όπως και ο κεντρικός μου ήρωας – από την πλευρά των ηττημένων του εμφυλίου. Γνώρισα αρκετές μαθήτριες, διαφόρων ηλικιών, που φοίτησαν στο σχολείο της Ερνεστίν. Τέλος έκανα κι εγώ διακοπές στη Σέριφο την ίδια περίπου εποχή με τον αφηγητή μου και επισκέφθηκα τα εγκαταλειμμένα ορυχεία και τις ερημωμένες πολιτείες στον Κουταλά και το Μέγα Λιβάδι.

14. Ποιες είναι οι επιρροές σας από άλλους συγγραφείς και πώς έχουν διαμορφώσει το δικό σας ύφος;

Το Ζερμινάλ, του Εμίλ Ζολά και το Ώρες αγάπης, ώρες πολέμου του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ ήταν βασικές πηγές έμπνευσης στο συγκεκριμένο βιβλίο.

15. Σκοπεύετε να γράψετε άλλο μυθιστόρημα στο μέλλον; Έχετε κάποια ιδέα ή θέμα που σας ελκύει αυτή τη στιγμή;

Το επόμενο μυθιστόρημά μου θα εξελίσσεται στη σύγχρονη εποχή, θα είναι αστυνομικό και θα έχει ως κεντρική ηρωίδα την Όλγα Πετροπούλου, γνωστή από πολλά διηγήματα και από το μυθιστόρημα Εικασία 3ν+1.

16. Ποιες είναι οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες για έναν συγγραφέα στην Ελλάδα σήμερα;

Ζούμε σ’ ένα ανάλγητο κράτος, θύματα της αβελτηρίας – στην καλύτερη περίπτωση – των θεσμών και των ανθρώπων που τους κινούν. Η συγγραφική δραστηριότητα είναι μια μορφή παρηγοριάς, ένα αποκούμπι· ενδεχομένως και μια θεραπευτική αγωγή.

17. Πώς σας επηρεάζει η συμμετοχή σας στην ομάδα Θαλής + Φίλοι και στην Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας στη συγγραφική σας καριέρα;

Είναι πολύτιμη εμπειρία για μένα να ζω και να κινούμαι μέσα σε δυο συλλογικότητες όπου η αγάπη για το βιβλίο είναι το κύριο χαρακτηριστικό. Η αλληλεπίδραση, ο διάλογος ακόμα και η απλή παρέα με τόσους εκλεκτούς ανθρώπους αποτελεί μια σημαντική πηγή έμπνευσης για μένα.

18. Ποια ήταν η αντίδραση της οικογένειάς σας και των κοντινών σας ανθρώπων όταν διάβασαν το βιβλίο σας;

Η οικογένειά και οι φίλοι μου δέχτηκαν με πολλή αγάπη τη δουλειά μου και σε αρκετές περιπτώσεις μου άσκησαν αυστηρή, δημιουργική κριτική. Το μόνο μου παράπονο είναι ότι οι γονείς μου, η μαθηματικός Ελένη Ρώσσου Μιχαηλίδου και ο δημοσιογράφος Ανδρέας Μιχαηλίδης Χάννας δεν πρόλαβαν να δουν κανένα από τα βιβλία μου.

19. Πώς είναι η καθημερινότητά σας και πώς επηρεάζει την έμπνευσή σας ως συγγραφέα;

Ό,τι κι αν κάνω, ταξίδια, μαθήματα, διαλέξεις έχω τα μάτια μου ανοιχτά και κάθε ερέθισμα που μου φαίνεται εν δυνάμει αφηγηματικά εκμεταλλεύσιμο καταγράφεται στα πολλά και αλλοίμονο χαοτικά μου σημειωματάρια. Κάποιες από τις καταχωρίσεις βρήκαν ήδη το δρόμο τους προς τα βιβλία μου. Οι υπόλοιπες συνεχίζουν να αιωρούνται στον ιδεοχώρο.

20. Ποια είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση που αντλείτε από τη συγγραφή και την αλληλεπίδραση με τους αναγνώστες σας;

Έχω τη χαρά να συνομιλώ συχνά με τους αναγνώστες, είτε ζωντανά στις παρουσιάσεις και σε τυχαίες συναντήσεις σε βιβλιοπωλεία ή χώρους πολιτισμού, είτε διαδικτυακά. Η γνώμη τους, συχνά θετική και υποστηρικτική, ενίοτε αιχμηρή και επικριτική με ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Φυσικά μια ενθαρρυντική κουβέντα είναι πάντα καλοδεχούμενη.  Αλλά και μια αρνητική γνώμη σημαίνει ότι ο αναγνώστης έκανε τον κόπο να διαβάσει το βιβλίο μου και έκρινε ότι άξιζε τον κόπο να μου κάνει τις παρατηρήσεις του. Τι άλλο θα μπορούσα να ζητήσω;

Της Αλεξίας Βλάρα, 11/7/2024