Παναγιώτης Κουρούπης: "Το δέντρο στο νοσοκομείο με τις μαριονέτες είναι μια ακαταπόνητη γεννήτρια εκπλήξεων."

 

1.  Τι σας ενέπνευσε να γράψετε "Το δέντρο στο νοσοκομείο με τις μαριονέτες";

Νομίζω ότι ήταν πολλά πράγματα που δούλεψαν μαζί, χωρίς ωστόσο να έχω την επίγνωσή τους για να μπορώ τώρα να σας τα ονοματίσω με ειλικρίνεια. Υπήρξαν χαρακτηριστικές συναντήσεις που μπορώ να αναφέρω. Το «νοσοκομείο για κούκλες» που συνάντησα σε κάποιο ταξίδι στη Ρώμη. Η αίσθηση της Βενετίας στην πρώτη μας επαφή. Η προσωπική μου σχέση με τη μουσική. Τίποτε όμως δεν μπορώ με σαφήνεια να αναγνωρίσω ως γενεσιουργό κίνηση της γραφής του κειμένου. Το βιβλίο ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε απροσχεδίαστα, ήρθε σχεδόν ολόκληρο, σαν να μου παρουσιάστηκε.

2. Ποια είναι η κεντρική ιδέα του βιβλίου και πώς προέκυψε;

Δεν αναγνωρίζω κάποια κεντρική ιδέα στο βιβλίο. Υπάρχει μια γραμμική αφήγηση μιας ιστορίας με πλατιές προεκτάσεις σε πολλά επίπεδα. Αναγνωρίζω ως αναγνώστης συμβολισμούς ξεκάθαρους, τις ανθρώπινες μαριονέτες για παράδειγμα, τον φοίνικα και την αναγέννηση, την ανθρώπινη περιφρόνηση στη φύση στην ιστορία του Πρώτου Δέντρου. Συγγραφικά, πάντως, δεν είχα στόχευση ή πρόθεση, ή σκοπό να εκφράσω κάτι συγκεκριμένο, και ελπίζω ότι δεν θα το κάνω ποτέ. Απολαμβάνω τη λογοτεχνική έκφραση όπως και κάθε μορφή τέχνης απαλλαγμένη από τον διδακτισμό. Προτιμώ ο συγγραφέας, ο δημιουργός γενικά, να έχει καταφέρει να είναι απών στο έργο. Το έργο να ταξιδεύει ερήμην του.

3. Πώς καταφέρατε να συνδυάσετε στοιχεία μαγικού ρεαλισμού με φιλοσοφικές αναζητήσεις στην αφήγησή σας;

Το κατάφερα γιατί απλώς δεν το επιδίωξα. Κι έτσι, αν συνέβη, συνέβη κατά ευτυχή σύμπτωση, ακριβώς δηλαδή όπως είναι του γούστου μου να προκύπτει οτιδήποτε κατά την καλλιτεχνική δημιουργία. Θα ήταν αστείο να σκεφτώ: «Λοιπόν, σκέφτομαι να γράψω ένα μυθιστόρημα μαγικού ρεαλισμού με φιλοσοφικές προεκτάσεις. Θα χρειαστώ τα εξής…». Νομίζω ότι αυτή είναι η ασφαλέστερη συνταγή για να φτιάξεις ένα βιβλίο στεγνό από κάθε ενεργό ενδιαφέρον.

4. Τι συμβολίζει ο κήπος γεμάτος τραγούδια που μεγαλώνει μέσα στο παιδί;

Αν με ρωτάτε ως αναγνώστη, μπορώ να σκεφτώ πολλά. Τη μουσική την προσεγγίζω προσωπικά ως σωματική, σωματοποιημένη ανάγκη. Όποιος αγκαλιάζει την κιθάρα και δονείται στο στήθος του, ξέρει τι εννοώ. Ένα τσέλο, δεν είναι μια μουσική προέκταση του στήθους; Ένα κλαρινέτο, δεν είναι μια μουσική ανάσα; Δεν είναι όμως μόνο αυτά. Ένα παιδί που η μουσική του αποκαλύπτεται ως ένας οικουμενικός τρόπος να επικοινωνήσει, κι αντί να αναζητήσει την επικοινωνία με τον άνθρωπο προτιμά να ξυπνήσει την ψυχή στο ανόργανο, ακριβώς επειδή το όριο μεταξύ ζωής και ανυπαρξίας, ύλης και ενέργειας είναι μια ανθρώπινη κατασκευασμένη αυταπάτη, είναι ο ήρωας της ιστορίας του βιβλίου. Ως αναγνώστης βλέπω κι άλλα πολλά. Ως συγγραφέας του βιβλίου, ωστόσο, θέλω να δηλώσω ευγενικά ότι ο κήπος των τραγουδιών είναι αληθινός και όχι συμβολικός. Όλοι έχουμε έναν. Αναζητήστε τον.

5. Ποιος είναι ο ρόλος των μαριονετών στην ιστορία και πώς επηρεάζουν την εξέλιξη του πρωταγωνιστή;

Οι μαριονέτες είναι το πιο σημαντικό μέρος της ιστορίας. Όλα κινούνται γύρω τους, αλλά αποκαλύπτεται επιπλέον ότι η ανθρώπινη ιστορία είναι μια ιστορία με μαριονέτες και μαριονετίστες. Όταν το Δέντρο, ο ήρωας της ιστορίας καταλαβαίνει την αλήθεια, αρχίζει η μεταμόρφωση. Οι μαριονέτες δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς δέντρο, και τότε αυτός γίνεται το Δέντρο του κόσμου. Αν σας μπέρδεψα, χαίρομαι. Το βιβλίο είναι μια ακαταπόνητη γεννήτρια εκπλήξεων, δεν θέλω να μετριάσω την εμπειρία σας.

6. Μπορείτε να μας μιλήσετε για τη σημασία της Βενετίας στην πλοκή του βιβλίου;

Η Βενετία είναι στο μυαλό του ήρωα η Πόλη των Πόλεων και το κέντρο της τέχνης της μαριονέτας. Όμως η Βενετία είναι επίσης το Γκέτο της, εκεί που απομονώθηκαν οι Εβραίοι για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία, και αυτό το γκέτο έγινε ο οικουμενικός όρος που χρησιμοποιούμε σήμερα. Είναι η πόλη των ανοιχτών οριζόντων, η πόλη των χιλίων γλωσσών που καταντά κατά τον Μεσοπόλεμο μια εκφασισμένη κοινωνία που χάνει τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της. Είναι όμως και ένα τεχνητό ξύλινο νησί η Βενετία. Στηριγμένη πάνω στους πασσάλους της, γίνεται για το Δέντρο ένα γιγάντιο μουσικό όργανο. Σταματώ εδώ.

7. Πώς η ιστορική περίοδος του Μεγάλου Πολέμου επηρεάζει τους χαρακτήρες και την πλοκή του βιβλίου;

Ο ήρωας παίρνει μέρος στον Πόλεμο και είναι ο πιο αταίριαστος στρατιώτης. Κι ενώ θα έπρεπε να είναι μέσα στις πρώτες απώλειες, όντας εντελώς ανίκανος να ασκήσει οποιαδήποτε βία, δεν πεθαίνει.  Βιώνει έτσι τη φρίκη του πρώτου βιομηχανικού πολέμου της ανθρωπότητας μέσα από τα πολλαπλασιαστικά φίλτρα μιας συνείδησης βαθιάς και ευαίσθητης που τον αναγκάζει για να επιβιώσει να απαρνηθεί τους δεσμούς του με την ανθρώπινη φύση του, που την απεχθάνεται απολύτως πια. Αλλά ο Μεγάλος Πόλεμος θα φέρει τη Βαϊμάρη, τον Μουσολίνι, τον Χίτλερ, τον ναζισμό. Ο ήρωας προσπαθεί να απομονωθεί από αυτόν τον κόσμο - θέλει μόνο να ζήσει ήσυχος. Και το πληρώνει.

8. Ποιοι είναι οι κύριοι χαρακτήρες του βιβλίου και ποια είναι η εξέλιξή τους κατά τη διάρκεια της ιστορίας;

Για το Δέντρο μίλησα αρκετά. Αγαπώ εξίσου τον γέροντα των μασκών, μια φιγούρα αρχετυπική του «homo uneversalis», ένας Ντα Βίντσι με στοιχεία αλχημιστή που γίνεται ο ιδεώδης σύντροφος και ο λόγος για τον οποίο το Δέντρο ανακτά το δικαίωμα να πιστέψει πάλι στον άνθρωπο. Ο αρχιγλύπτης, μια δυναμική φιγούρα που κρύβει την ευαισθησία του μέσα στην απόλυτη πεποίθηση ενός κώδικα προαιώνιων λαϊκών αρχών βιοσοφίας που ο φασισμός θα συγκρουστεί μαζί τους και θα συντριβεί. Η Λουτσία, η φωτεινή γερόντισσα, οι φουρνάρηδες που υιοθετούν το Δέντρο. Αλλά οι πραγματικοί ήρωες είναι οι μαριονέτες κι ανάμεσά τους καμιά δεν αγάπησα περισσότερο από τον Κόκκινο Παλιάτσο μου. Γι’ αυτόν και μόνο, αξίζει νομίζω να ζήσει κάποιος την ιστορία.

9. Τι αντιπροσωπεύει το «Νοσοκομείο για τις Μαριονέτες» και πώς σχετίζεται με το ταξίδι του πρωταγωνιστή;

Είναι το σημείο μηδέν της ιστορίας. Εκεί ο ήρωας αποκαλύπτεται, μεταμορφώνεται, προδίδεται, αναγνωρίζει το πεπρωμένο που επιλέγει, και οργανώνει την τελετουργική θυσία του.

10. Πώς προσεγγίζετε το θέμα του πολέμου και της φασιστικής λαίλαπας στην αφήγησή σας;

Όπως τους πρέπει. Με την απέχθεια που δημιουργούν σε κάθε αξιοπρεπή συνείδηση και με την ασφαλή -κι ας φαίνεται απαισιόδοξη- επίγνωση ότι ο φασισμός γύρω μας, σήμερα, ζει και βασιλεύει, απλώς γιατί αναγνώρισε και επένδυσε στο πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του ανθρώπινου ψυχισμού: είμαστε άθλιοι, απολαμβάνουμε να τυραννάμε τους αδύναμους, ηδονιζόμαστε να υποτασσόμαστε στους ισχυρούς. Ο πόλεμος στο βιβλίο είναι όπως ο πόλεμος στη ζωή. Ξεσκεπάζει κάθε ψευδαίσθηση πολιτισμού, ανασκάπτει και αποκαλύπτει τη βαρβαρότητα της ανθρώπινης ιστορίας και την αναγνωρίζει ως  την πιο χειροπιαστή βάση της ύπαρξής μας.

11. Τι σας ώθησε να ενσωματώσετε την Όπερα του Φοίνικα και τον Στραντιβάρι στην ιστορία σας;

Δεν το έκανα με πρόθεση, ήταν μια ιδέα που ήρθε χωρίς να γνωρίζω πώς και από πού, όταν ήταν η ώρα της να γεννηθεί. Σαν έτοιμη. Για όποιον διαβάσει την ιστορία, όλα δένουν, με έναν τρόπο που δεν συγκρούεται με ένα πιθανό εναλλακτικό ιστορικό πεδίο. Όλα όσα αφηγείται ο ήρωας θα μπορούσαν να έχουν συμβεί. Είναι ιστορικά πιθανά. Ο Βιβάλντι και ο Παγκανίνι που γίνονται για λίγο υποδοχείς του μαύρου μαντολίνου, το παράξενο όνομα της αρχαίας όπερας της Βενετίας, το μπλέξιμο με τη μυθολογία του φοίνικα. Και δεν έχω πει ακόμα τίποτε.

12. Πώς αντιλαμβάνεστε τη μεταμόρφωση του πρωταγωνιστή και τι συμβολίζει αυτή η αλλαγή;

Την αντιλαμβάνομαι ως κάτι αληθινό. Ο ήρωας το ομολογεί, όχι ως σκέψη ή ποιητική έμπνευση, αλλά ως βίωμα, ως εμπειρία. Είμαστε δέντρα που κάποτε, στην βιολογική μας προϊστορία, περπατήσαμε. Ο αταβισμός αυτός λειτουργεί στην ιστορία του ήρωα κυρίως στο πεδίο της μεταμόρφωσης, όχι ως κάτι μαγικό, αλλά ως μια αληθινή κατάσταση που προστατεύει την εσώτερη φύση του ήρωα, στην οποία ο ίδιος αναγνωρίζει τη συγγένεια με τα δέντρα και την προτιμάει από εκείνη με τον άνθρωπο.

13. Ποια είναι η σημασία του Δέντρου της Βενετίας στην τελική μάχη για το Φως;

Απεχθάνεται τη βία. Έτσι, είναι ο μόνος κατάλληλος για να πολεμήσει. Δεν χρειάζεται τη νίκη. Δεν επιθυμεί να ενταχθεί στη ιστορία, να την ελέγξει, να την ξαναγράψει. Δεν εξουσιάζεται επειδή δεν έχει πρόθεση εξουσίας.

14. Ποιο μήνυμα θέλετε να περάσετε στους αναγνώστες σας μέσα από αυτό το φιλοσοφικό παραμύθι;

Θέλω να περάσω στον αναγνώστη το εξής μήνυμα: ο ομιλών δεν έχει κανένα σκοπό να στείλει μηνύματα στους αναγνώστες του βιβλίου. Οι ήρωες μπορούν, φυσικά -κι είναι δικαίωμά τους-, να κάνουν ό,τι θέλουν. Αλλά ο συγγραφέας γράφει απλώς την ιστορία. Ο αναγνώστης είναι αυτός που ερμηνεύει, ή και ξαναφτιάχνει το έργο, πάντα κατά τις ανάγκες και τις επιδιώξεις του. Είναι ένα όμορφο ενδεχόμενο και το προσμένω με ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο έργο.

15. Πώς η μουσική διαδραματίζει έναν τόσο κεντρικό ρόλο στην πλοκή του βιβλίου;

Η μουσική είναι ο μοναδικός τρόπος επικοινωνίας. Φυτά, ζώα, άνθρωποι, επικοινωνούμε με συχνότητες, κύματα και ρυθμό. Στη φυσική, πέρα από την ύλη, υπάρχει η χορδή, η συχνότητα, το πέρα από το αισθητό μελωδικό απείκασμα του υπαρκτού. Είμαστε μουσική. Ο ήρωας βρίσκεται απλώς στην ιδιάζουσα θέση να το ανακαλύψει πρώτος.

16. Ποιοι είναι οι βασικοί συμβολισμοί που χρησιμοποιείτε στην αφήγηση και ποια είναι η σημασία τους;

Δεν χρησιμοποιώ συμβολισμούς ενσυνείδητα. Η αναγνώριση μοτίβων, κωδίκων, κοινών τόπων, θα γίνει από τους αναγνώστες, και το κατανοώ, και το αναμένω. Θα γίνει με βάση την προσωπική ετοιμότητα, ευαισθησία και ανάγκη του καθένα. Όλοι μας θα αναγνώσουμε το ίδιο βιβλίο αλλά θα κατανοήσουμε, ευτυχώς, άλλα πράγματα.

17. Ποια ήταν η πιο δύσκολη σκηνή για εσάς να γράψετε και γιατί;

Η πιο δύσκολη σκηνή ήταν σίγουρα το κλείσιμο της ιστορίας. Οι αποχαιρετισμοί είναι δύσκολοι, κι εγώ αγάπησα τους ήρωές μου βαθιά. Η επίγνωση ότι γράφοντας τις τελευταίες σελίδες δεν θα μπορώ να τους συναντήσω πάλι, με έφερε σε μεγάλη μάχη με τον εαυτό μου. Αλλά η ιστορία έπρεπε να ειπωθεί αληθινή και καίρια.

18. Ποιοι συγγραφείς ή έργα σας έχουν επηρεάσει περισσότερο ως λογοτέχνη;

Ως λογοτέχνη δεν γνωρίζω.  Είμαι σίγουρος ότι έχω επηρεαστεί, αλλά δεν θα ήμουν ειλικρινής αν σας δήλωνα ότι γνωρίζω πώς και από που επηρεάστηκα. Νομίζω πάντως ότι το συγκεκριμένο βιβλίο δεν θα σας θυμίσει τίποτε, έχει μια δική του ταυτότητα πολύ χαρακτηριστική. Το ίδιο και ο ήρωας, δεν μοιάζει με κανέναν άλλο λογοτεχνικό ήρωα, τουλάχιστον όχι κάποιον που γνωρίζω προσωπικά. Ως αναγνώστης διαβάζω  π.χ. τον Ντοστογιέφσκι με θαυμασμό και τον Τόμας Μαν με απόλαυση, και τον «Ήρεμο Ντον» του Σολόχοφ, και το «Σιλμαρίλλιον» με ζήλεια, αλλά δεν αναγνωρίζω κοινότητες όλων των παραπάνω με τα δικά μου κείμενα.

19. Ποια είναι η διαδικασία συγγραφής σας και πώς αναπτύσσετε τις ιδέες σας για τα βιβλία σας;

Η γραφή, ως τώρα τουλάχιστον, μου έρχεται σχεδόν αυτόματα. Μια ιδέα, που ξαφνικά μετατρέπεται σε διαρκή ροή γεγονότων, σε αποτύπωση χαρακτήρων. Το πιο δύσκολο είναι να σταθώ κάποια στιγμή, να σταματήσω να γράφω και να αποτιμήσω όσα διαβάζω. 

20. Έχετε μελλοντικά σχέδια για νέα έργα ή μια συνέχεια της ιστορίας αυτής;

Τελειώνω αυτή την περίοδο ένα σύνθετο μυθιστόρημα, προκλητικό νομίζω και παράξενο που ελπίζω ότι σύντομα θα το υποβάλω για εκδοτική αξιολόγηση. Έχω επίσης ξεκινήσει ένα τρίτο έργο, με μια ιστορία που με βασανίζει, γιατί θέλω να καταπιαστώ μαζί της, πολύ, και δεν έχω βρει τον χρόνο. Αλλά, αναφορικά με το Δέντρο, αυτό ολοκληρώθηκε στο βιβλίο, απολύτως και τελειωτικά. Το ίδιο και αυτός ο τρόπος γραφής. Θα γράψω ως ένας άλλος, γιατί ήδη είμαι ένας άλλος. 

Παναγιώτης Κουρούπης
Το δέντρο στο νοσοκομείο με τις μαριονέτες
Τιμή: 28.50 ευρώ, Σελίδες: 680
 ISBN: 978-960-606-273-5
Εκδόσεις Γκοβόστη

Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Γκοβόστη το μυθιστόρημα του Παναγιώτη Κουρούπη «Το δέντρο στο νοσοκομείο με τις μαριονέτες».

Ένα παράξενο παιδί μεγαλώνει σε μια γκρίζα χώρα του Βορρά, κρύβοντας απ' όλους το μυστικό του: ένας κήπος γεμάτος τραγούδια μεγαλώνει μέσα του. Η ζωή φαίνεται σκοτεινή μέχρι τη στιγμή που θα συναντήσει μια μαριονέτα, και τότε, ένας νέος συναρπαστικός κόσμος ανοίγεται μπροστά του, εκείνος του ταξιδευτή και του έμπιστου συνομιλητή των δέντρων και των ξύλινων ψυχών. Είναι ο Μεγάλος Πόλεμος που θα χωρίσει τη ζωή του στα δύο, και η αναζήτηση των ξύλινων πλασμάτων θα τον φέρει στην πόλη που ονειρεύτηκε: τη Βενετία. Κι εκεί, στο πρώτο Γκέτο της ανθρωπότητας, σχίζει το πέπλο του κόσμου, συναντώντας το πεπρωμένο του και αποκαλύπτοντας κρυμμένες αλήθειες για ξύλινες και ανθρώπινες μαριονέτες. Έχει ήδη αρχίσει να σώζει κατεστραμμένα ξύλινα κορμιά στο απόκοσμο Νοσοκομείο για τις Μαριονέτες, όταν αρχίζει η μεταμόρφωσή του σε κάτι που ο ίδιος ποτέ δεν φαντάστηκε, αλλά που φαίνεται πως ήταν από πάντα. Όμως, στους δρόμους της σκοτεινής Ευρώπης άλλες, ανθρώπινες μαριονέτες, κάνουν την εμφάνισή τους. Κάπου ανάμεσα στη φασιστική λαίλαπα, στον διωγμό των Εβραίων και στην Όπερα του Φοίνικα, το πρώτο και τελευταίο Δέντρο της Βενετίας, κρατώντας ένα μαύρο μαντολίνο φτιαγμένο από τα χέρια του ίδιου του Στραντιβάρι, περιστοιχισμένο από τον ξύλινο στρατό του, θα δώσει τη μεγάλη μάχη για το Φως. Ένα φιλοσοφικό παραμύθι μαγικού ρεαλισμού, για τον πόλεμο, το απρόσιτο βάθος της ανθρώπινης φύσης, τα παράξενα παιδιά και την παντοδυναμία της μουσικής.

 

 

Βιογραφικό
Ο Παναγιώτης Κουρούπης είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. με μεταπτυχιακή ειδίκευση στη Δημιουργική Γραφή και στην Ειδική Αγωγή. Εργάστηκε στο ΚΕ.Θ.Ε.Α. (Ανοιχτό Πρόγραμμα Διάβαση) ως θεραπευτικό προσωπικό, και στη συνέχεια ως φιλόλογος στη δημόσια εκπαίδευση από το 2003. Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης οργανώνει ομάδες δημιουργικής γραφής σε σχολεία και εμψυχώνει θεατρικά εργαστήρια, διασκευάζοντας, επιπλέον, λογοτεχνία για παιδικό θέατρο. Παράλληλα γράφει στίχους και ασχολείται με την τραγουδοποιΐα. Είναι επίσης μουσικός, παίζει κιθάρα και πιάνο. Ζει μόνιμα στον Ωρωπό Αττικής.

 

Εκδόσεις Γκοβόστη, Ζωοδόχου Πηγής 73, 10681, 2103822251
govostis.gr

info@govostis.gr