Πασχαλία Τραυλού: "Ο Θεός είναι Εκείνος που μετράει τις μάρκες στο τέλος της ζωής για να επιβραβεύσει τον έντιμο ή να τιμωρήσει όποιον παίζει με χαρτιά σημαδεμένα".

 

- Τι σας ενέπνευσε να γράψετε τις Ασυγχώρητες και πώς διαμορφώθηκε η ιδέα της ιστορίας;

Ποτέ δεν ξεκινάω με προσχεδιασμένη όλη την ιστορία πριν αρχίσω να γράφω. Συνήθως ξέρω μόνο μια υπόθεση εργασίας, έναν ιδεολογικό πυρήνα τον οποίο θέλω να εξερευνήσω μέσα από την ιστορία μου. Στην προκειμένη περίπτωση δύο άξονες αποτέλεσαν τη βάση του έργου. Ο ένας είναι το διαχρονικό φιλοσοφικό ερώτημα αν υπάρχει συμπαντική δικαιοσύνη και σύνδεση ανάμεσα στις εμπειρίες που βιώνουμε, προκειμένου να επιβραβευτούμε για τις καλές μας πράξεις ή να τιμωρηθούμε για τα ολισθήματά μας, και ο δεύτερος η γυναικεία φύση όποτε λειτουργεί απαλλαγμένη από τα στερεότυπα και τα κοινωνικώς αποδεκτά καλούπια που για αιώνες την καταπίεζαν. Υπάρχει άραγε πιθανότητα λόγω αυτής της καταπίεσης, της κακοποίησης και της απότομης ελευθερίας να μεταλλαχθεί σε ένα πλάσμα ανεξέλεγκτο και ανερμάτιστο ή όλα εξαρτώνται από την ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου;

 

   - Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε κατά τη συγγραφή αυτού του βιβλίου;

Η δημιουργία της Ασημίνας, της κεντρικής ηρωίδας, και της Μέλπως, της πεθεράς της. Είναι δυο χαρακτήρες που σπάνε τα καλούπια και τα συνήθη πρότυπα. Η μεν πρώτη είναι μια γυναίκα που αποδέχεται τον γεμάτο πάθη εαυτό της χωρίς καμιά ενοχή και προδίδει ακόμη και τον ρόλο της μητέρας. Επιδίδεται σε ό,τι την ευχαριστεί και ικανοποιεί την πείνα του κορμιού της αδιαφορώντας για το κακό που σκορπάει στους γύρω της. Η Μέλπω αντίθετα, όπως αναφέρω και στο οπισθόφυλλο, μοιάζει αλλά δεν είναι μια κλασική Ελληνίδα πεθερά. Ενώ αρχικά η συμπεριφορά της προσιδιάζει στο γνωστό στερεότυπο της αγορομάνας που επιδιώκει το καλό του κανακάρη της διαλέγοντας η ίδια σύντροφο για αυτόν, στην πορεία και για μεγάλο διάστημα στο βιβλίο αγιοποιείται συμμαχώντας λόγω συνθηκών με την άπιστη νύφη της, και περνάει ποικίλες ψυχολογικές διακυμάνσεις ώσπου να υποκύψει στην εκδίκηση διαπιστώνοντας πως η μεγαλοψυχία και η συγχώρεση δεν έκαναν την Ασημίνα καλύτερο άνθρωπο. Το δίπολο συγχώρεση-εκδίκηση είναι ένα ακόμη βασικό στοιχείο που διατρέχει όλη την πλοκή του βιβλίου.

 

   - Πώς επιλέξατε τα ονόματα των χαρακτήρων σας και τι σημαίνουν για εσάς;

Τα ονόματα επιλέχτηκαν βάσει της ονοματολογίας της δεκαετίας του ’60 απ’ όπου ξεκινάει η ιστορία και στη συνέχεια, σε κάποιους ήρωες, τα ονόματα δόθηκαν για συγκεκριμένους λόγους που αναφέρονται στο μυθιστόρημα. Χαρακτηριστική είναι η εξήγηση για το όνομα της Ρωξάνης, της δευτερότοκης κόρης της βασικής ηρωίδας, το οποίο επιλέγει ο Επαμεινώνδας γιατί έτσι λεγόταν η νοσοκόμα που τον περιέθαλψε, την οποία ερωτεύτηκε όταν τραυματίστηκε στην Κύπρο. Αντίστοιχα, η πρωτότοκη κόρη της Ασημίνας, η Αλεξάνδρα, πήρε το όνομά της όταν απαίτησε ο βιολογικός της πατέρας να της δώσουν το όνομα της μάνας του.   

 

   - Το βιβλίο αναφέρεται στην ελεύθερη βούληση και τη θεία δίκη. Πώς προσεγγίσατε αυτά τα φιλοσοφικά θέματα μέσα από την ιστορία σας;

Αν εννοείτε ποια είναι η δική μου θέση στο μυθιστόρημα, είναι σαφές ότι οι ήρωές μου αντιμετωπίζουν μονίμως διλήμματα. Καλούνται να αποφασίζουν ανάμεσα στη συγχώρεση και στην εκδίκηση, στη μεταμέλεια και στη συνέχιση των παθών τους. Είναι ξεκάθαρη πίστη μου πως οι ίδιοι καθορίζουμε τις ζωές μας. Το σύμπαν, η συνείδηση, ο Θεός, οι Ερινύες, όποιος εν πάση περιπτώσει επιβάλλει ποινές, είναι απλώς οι δικαστές μας που νομοτελειακά κρίνουν το αποτέλεσμα της ελεύθερης βούλησης. Πιστεύω ακράδαντα στη θεία δίκη και το αποτυπώνω στο βιβλίο. Καμία ενέργεια δεν χάνεται στο σύμπαν και όλες με κάποιον τρόπο επιστρέφονται. Οι ήρωες αποφασίζουν ελεύθερα, αλλά η ποινή και η τιμωρία καραδοκούν.  Πολλές φορές μάλιστα οι ποινές εκπηγάζουν από τον ίδιο τον εαυτό μας, ιδίως όταν αδυνατούμε να αυτοσυγχωρεθούμε. Για αυτό και στο βιβλίο υπάρχει μια χαρακτηριστική φράση που αναφέρει ότι ο Θεός είναι Εκείνος που μετράει τις μάρκες στο τέλος της ζωής για να επιβραβεύσει τον έντιμο ή να τιμωρήσει όποιον παίζει με χαρτιά σημαδεμένα…

 

   - Η Ασημίνα φαίνεται να είναι ένας πολύπλοκος χαρακτήρας. Πώς την εξελίξατε καθ' όλη τη διάρκεια του βιβλίου;

Η Ασημίνα είναι ένας ατόφια νουάρ χαρακτήρας. Με βάση την οπτική της εποχής, την ηλικία της, το φύλο της, την ευαλωτότητά της λόγω της κοινωνικής της τάξης και του οικογενειακού της περιβάλλοντος, φαντάζει αρχικά αδύναμη. Στη συνέχεια όμως, αφότου αρχίζει να υποκύπτει στα πάθη της, να ανακαλύπτει τον εαυτό της και να προδίδεται, διαφαίνεται η δυναμική της, η πυγμή της και η τάση της να επιβάλλει το δικό της, καταλήγοντας στο άλλο άκρο, αδιαφορώντας για τις πληγές που προκαλεί στους οικείους της. Το ξεδίπλωμα του αληθινού της χαρακτήρα γίνεται σταδιακά μέσα από τις επιλογές της, τις πράξεις της, τις δολοπλοκίες της και τις ανύπαρκτες ενοχές της, που αποτελούν την άμυνά της για να αντέχει και η ίδια τη νοσηρότητα που ανακαλύπτει μέσα της.

 

   - Ο Επαμεινώνδας Αγαπητός είναι ένας χαρακτήρας που επιλέγει την εκδίκηση αντί της συγχώρεσης. Ποια είναι η άποψή σας για την εκδίκηση ως ανθρώπινη πράξη;

Νομίζω ότι η απάντηση είναι αυτονόητη. Όπως ακριβώς έχει επισημάνει και ο Κομφούκιος, όποιος ετοιμάζεται για μια πράξη εκδίκησης πρέπει πρώτα να σκάψει δυο τάφους. Σαφώς και είμαι αντίθετη σε μια τέτοια επιλογή. Είμαι υπέρ όμως της απονομής δικαιοσύνης γιατί ο κόσμος διαφορετικά θα ήταν γεμάτος εγκλήματα και εγκληματίες δίχως οι ψυχές των αδικημένων να γαληνεύουν και να δικαιώνονται. Οφείλω βέβαια να επισημάνω ότι θεωρώ εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να γυρίζουμε απλώς το άλλο μάγουλο…

 

   - Ποιος χαρακτήρας σας δυσκόλεψε περισσότερο στην ανάπτυξή του και γιατί;

Εξαιρετικά δύσκολη συγγραφικά ήταν η Ρωξάνη, αυτό το πλάσμα που τυραννιέται από ποικίλα τραύματα. Αφενός από τα στερεότυπα που της έχει φυτέψει η γιαγιά της η Μέλπω, αφετέρου από το πρότυπο της μητέρας της με τη χαρακτηριστική και συνεχή σεξουαλική της πείνα και την ανάγκη για το άλλο φύλο, στην οποία παραδίδεται άνευ όρων και ορίων. Μαζί με τα παραπάνω, έχει να αντιμετωπίσει τη δειλία της να παραδεχτεί τη δική της σεξουαλική ιδιαιτερότητα, την οποία αρνείται αρχικά να αποδώσει στη φύση της και τη θεωρεί αποτέλεσμα της τραυματικής εφηβικής ηλικίας της.

 

   - Πώς πιστεύετε ότι οι αναγνώστες θα ταυτιστούν με τους ήρωές σας και τις επιλογές τους;

Οι ήρωες θεωρώ πως είναι οικείοι και συνάμα διάφανοι. Δεν γνωρίζω αν θα ταυτιστούν με όλους. Εξάλλου, ανάγνωση λογοτεχνίας δεν σημαίνει μόνο ταύτιση αλλά και κατανόηση, ενσυναίσθηση, στοχασμός, ψυχαγωγία. Είμαι απόλυτα βέβαιη πως θα κατανοήσουν κάθε πράξη τους και θα ρουφήξουν τις σελίδες του βιβλίου.

 

  - Πώς η προσωπική σας εμπειρία και οι σπουδές σας στην Κλασική Φιλολογία και τις Σπουδές Φύλου επηρέασαν τη συγγραφή του βιβλίου;

Οι σπουδές, τα ερεθίσματα στην ουσία που λαμβάνει κανείς από τις σπουδές του, αλλά και οι εμπειρίες, η εξάσκηση στη γραφή, η προσωπικότητα κάθε δημιουργού, οι προσλαμβάνουσες και τα τραύματά του οικοδομούν το συγγραφικό του σύμπαν. Οι σπουδές Φύλου και η κλασική Φιλολογία είναι για μένα οι βατήρες που δίνουν ώθηση στην έμπνευσή μου και της χαρίζουν ένα στέρεο έδαφος για να αναπτυχθεί. Η κλασική Φιλολογία μού έχει χαρίσει μια μεθοδολογία για τη δημιουργία των ηρώων και της πλοκής μου, και οι σπουδές Φύλου την οπτική εκείνη που με βοηθά να βλέπω βαθύτερα από το περίβλημα μιας κατάστασης.

 

   - Υπάρχει κάποια προσωπική εμπειρία που ενσωματώσατε στην ιστορία ή στους χαρακτήρες;

Πράγματι, ως κόρη στρατιωτικού έζησα την επιστράτευση του πατέρα μου κατά την απόβαση του Αττίλα. Ταυτόχρονα ο έλεγχος των φρονημάτων της οικογένειας της μητέρας μου το 1969 ήταν προαπαιτούμενο για να παντρευτεί τον πατέρα μου, κι εξ αυτού του γεγονότος γνώριζα για τον συγκεκριμένο νόμο-τραγέλαφο.

 

   - Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας ως συγγραφέας; Υπάρχουν νέα έργα στα σκαριά;

Πάντα υπάρχουν ιδέες στα σκαριά. Ποτέ δεν ανακοινώνω όμως κάτι πριν αρχίσω να το υλοποιώ.

 

   - Τι συμβουλή θα δίνατε σε νέους συγγραφείς που θέλουν να ασχοληθούν με τη λογοτεχνία;

Να επεξεργάζονται πολλές φορές και με χρονική απόσταση το έργο τους. Απαιτείται πάντα αποστασιοποίηση από το κείμενο για να μπορούν να το κρίνουν ορθολογικά. 

 

   - Ποιο βιβλίο θα προτείνατε στους αναγνώστες σας, πέρα από τα δικά σας, και γιατί;

Πρόσφατα διάβασα τον Χαρταετό της Λετισιά Κολομπανί και ενθουσιάστηκα όπως είχα ενθουσιαστεί όταν διάβασα την Πλεξούδα της. Θεωρώ ότι πρόκειται για άρτια λογοτεχνικά έργα με πρωτότυπη δομή και πλοκή και βαθιά ουμανιστικά μηνύματα.

 

- Θα θέλατε να δώσετε ένα  μήνυμα προς τους αναγνώστες της σελίδας μας;

Μόνο τρόπαιο στη ζωή είναι η αγάπη και μόνη ασπίδα από τα λάθη μας η συγχώρεση.

 

Της Αλεξίας Βλάρα, 28/5/2024