Είδαμε και προτείνουμε: Κουκούλα του Θανάση Τριαρίδη στο Θέατρο ΠΛΥΦΑ

 

Η νέα σκηνική προσέγγιση στο έργο Η Κουκούλα του Θανάση Τριαρίδη ξετυλίγεται ως μια σκοτεινή βουτιά στον μηχανισμό της βίας και της κοινωνικής αλλοτρίωσης. Η πλοκή της Κουκούλας, όπως την προλογίζει ο ίδιος ο Θανάσης Τριαρίδης, συνδυάζει το παράλογο με το πολιτικό, το προσωπικό με το συλλογικό. Σε ένα Πρατήριο Κουκούλων – ένα σημείο διανομής εργαλείων για την κρατικά οργανωμένη συμμετοχή σε δολοφονίες μεταναστών – εμφανίζονται διαδοχικά γυναίκες που είναι όλες ίδιες στη μορφή, αλλά διαφορετικές στην προσωπική τους ιστορία. Η πωλήτρια, εγκλωβισμένη ανάμεσα στη σύγχυση και τον φόβο, αρχίζει να υποψιάζεται πως πρόκειται για την ίδια γυναίκα, επανειλημμένα αποσταλμένη από το Κράτος για να την ελέγξει. Η αλλόκοτη αυτή επανάληψη υπογραμμίζει τη διάλυση της μνήμης και της ατομικότητας σε ένα σύστημα όπου η συμμόρφωση επιβάλλεται μέσα από τον διαρκή τρόμο και όπου η κουκούλα – ως αντικείμενο αλλά και ως μεταφορά – λειτουργεί ως σύμβολο μιας κοινωνίας που επιλέγει να μη βλέπει.

Το έργο του Τριαρίδη είναι βαθιά πολιτικό και ηθικό, χρησιμοποιώντας την εικόνα της κουκούλας ως πολυσήμαντο σύμβολο συγκάλυψης, συνενοχής, φόβου, αλλά και της ανάγκης του ανθρώπου να αποστασιοποιείται από τις πράξεις και τις ευθύνες του. Με το προκλητικό και αιχμηρό ύφος του, ο συγγραφέας δεν απευθύνεται σε έναν αφηρημένο αναγνώστη• στρέφει τον λόγο του προσωπικά προς εμάς, θέτοντας ερωτήματα που δεν επιτρέπουν παρηγορητικές απαντήσεις. Το κείμενο κινείται ανάμεσα σε δοκίμιο και εξομολογητικό μονόλογο, αποδομώντας τις ηθικές μας βεβαιότητες και αναδεικνύοντας τη βία που ασκούμε έμμεσα ως μέλη κοινωνιών που ανέχονται – ή επιδιώκουν να ξεχάσουν – τους μηχανισμούς αποκλεισμού και καταστολής. Η αναγνωστική εμπειρία είναι επίτηδες δυσάρεστη, σχεδόν απειλητική: ένα ηθικό ξυπνητήρι που αναγκάζει τον αναγνώστη να κοιτάξει τις δικές του αποσιωπήσεις.

Η σκηνοθετική ανάγνωση του έργου εμβαθύνει ακόμη περισσότερο σε αυτή την ιδέα της ηθικής και πολιτικής τύφλωσης. Η Αθηνά Παππά σκηνοθέτησε εκπληκτικά ένα έργο όπου οι έντονες κινήσεις, οι επαναλήψεις, οι χειρονομίες εκφράζουν αυτή την πολιτική και υπαρξιακή ασφυξία που τελικά μετατρέπεται σε ηδονή. Η «ηδονή του χάους» γίνεται σκηνική ποιότητα αλλά ταυτόχρονα αφήνει στον θεατή το πικρό κατακάθι της συνενοχής.

Στο σύνολό της, Η Κουκούλα δεν είναι απλώς μια παράσταση ή ένα κείμενο• είναι μια εμπειρία που προκαλεί, ενοχλεί και ταράζει. Με την εξπρεσιονιστική της αισθητική, την τολμηρή σκηνοθετική γλώσσα και τη βαθιά πολιτική της προβληματική, κατορθώνει να μετατρέψει τον θεατή από παρατηρητή σε συμμέτοχο. 

Ένα πραγματικά τολμηρό και καταγγελτικό έργο όπου οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν το σώμα του ως πεδίο σύγκρουσης, ανάπαυσης ή εξουσίας, ενώ η μουσική που παράγεται λειτουργεί άλλοτε ως συνοδεία και άλλοτε ως διαμαρτυρία. Μια συγκλονιστική σκηνική παρουσίαση για τη βία που ασκείται στα σώματα – ορατή ή αόρατη, φυσική ή θεσμική.

Δεν πρέπει να το χάσετε!

Μαρία Κουμαριανού