Κωνσταντίνα Νικολαΐδη: "Το διαχρονικό και πάντα επίκαιρο μήνυμα του Ντίκενς μέσα απ’ αυτόν τον ήρωά του είναι η μετάνοια".
Η «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» είναι ένα παγκόσμιο σύμβολο λύτρωσης. Ποιο ήταν το πιο δύσκολο σημείο στο να μεταφέρετε αυτή τη γνωστή αφήγηση με φρέσκια, σύγχρονη ματιά χωρίς να προδώσετε την κλασική της ψυχή;
Όταν καταπιάνομαι με λογοτεχνικά κείμενα που πρέπει να μεταφέρω στη θεατρική σκηνή για παιδιά, το πιο δύσκολο πράγμα είναι να μην χάσουν στη μεταφορά τους σημαντικά στοιχεία και φιλοσοφικές αλήθειες, αλλά παράλληλα να μην κουράσουν και να μην τρομάξουν τα παιδιά και να γίνουν και κατανοητά. Πολλά από τα κλασικά έργα, όπως και το συγκεκριμένο, πραγματεύονται τον θάνατο και την σκληρότητα των ανθρώπων και της κοινωνίας. Δεν βρίσκω ηθικά σωστό να αλλάζουμε οι σκηνοθέτες κατά το δοκούν την ουσία αυτού που έγραψε ένας συγγραφέας γι’ αυτό και πρέπει να σκύβουμε πάνω στο κείμενο όταν το διασκευάζουμε και το σκηνοθετούμε με ταπεινότητα και ευλάβεια.
Η παράσταση συνδυάζει θέατρο,
μουσική, χορό και video art. Πώς ισορροπήσατε την πολυμεσική αυτή φόρμα ώστε να
υπηρετεί την ιστορία και όχι να την «σκεπάζει»;
Πρώτα απ’ όλα είναι ο Λόγος και ο Ηθοποιός. Αυτό θυμίζω στον εαυτό μου συχνά ειδικά σε παραστάσεις που είναι πλούσιες σε τεχνικά μέσα. Όταν κάτι παύει να αναδεικνύει τον λόγο και την ουσία του έργου και το σκεπάζει τότε το αφαιρώ. Όλα τα μέσα και όλες οι σκηνοθετικές ιδέες είναι ευπρόσδεκτα κατά τη γνώμη μου στο θέατρο όταν χρησιμεύουν στη ανάδειξη του κειμένου και όταν υπάρχει καθαρό όραμα από πίσω. Στόχος μας πρέπει πάντα να είναι η συγκίνηση του θεατή και όχι το να κάνουμε «παραστασάρα!»
Ο Σκρουτζ είναι ένας από τους
πιο εμβληματικούς χαρακτήρες της λογοτεχνίας. Ποια πτυχή του θεωρείτε σήμερα
πιο επίκαιρη και πώς αυτή η ιδέα καθόρισε τη διασκευή σας;
Το όνομα του Σκρουτζ είναι συνυφασμένο με την τσιγγουνιά και την φιλαργυρία. Ο Σκρουτζ όμως δεν είναι τσιγγούνης μόνο με τα λεφτά. Δεν δίνει γενικότερα. Δεν προσφέρει χαρά στους γύρω του, δεν προσφέρει χαμόγελα, δεν προσφέρει ευτυχία ούτε καν στον ίδιο του τον εαυτό. Είναι ένας άνθρωπος που μέρα με τη μέρα έφτιαξε έναν τάφο και οικειοθελώς έπεσε μέσα. Το διαχρονικό και πάντα επίκαιρο μήνυμα του Ντίκενς μέσα απ’ αυτόν τον ήρωά του είναι η μετάνοια. Ότι ακόμα και την τελευταία στιγμή ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει τρόπο σκέψης, να ανοίξει την ψυχή τους στους συνανθρώπους του και να συμπορευθεί μαζί τους με αγάπη και ειρήνη. Αυτή είναι και η ουσία του συγκεκριμένου έργου του Ντίκενς.
Τα τρία Πνεύματα αποτελούν
ουσιαστικά «σκηνοθετικούς άξονες». Πώς δουλέψατε τις τρεις οπτικές
(παρελθόν–παρόν–μέλλον) ώστε κάθε επίσκεψη να έχει διαφορετική θεατρική γλώσσα;
Το Πνεύμα του Παρελθόντος είναι φέτος πιο παιχνιδιάρικο, σαν ξωτικό, που από τη μία παίζει με τον Σκρουτζ και από την άλλη τον τρομάζει. Κατευθυνθήκαμε με την ηθοποιό Καλλιόπη Ανταμπούφη προς αυτή την κατεύθυνση καθώς ήθελα να δουλέψω και να παρουσιάσω μία άλλη εκδοχή του συγκεκριμένου πνεύματος αλλάζοντας το ύφος του ίδιου πνεύματος των προηγούμενων χρόνων που ήταν πιο αέρινο με την ηθοποιό ΜελισσάνθηΡεγκούκου.
Το Πνεύμα του Παρόντος ήταν και παραμένει όπως ακριβώς το παρουσιάζει ο Ντίκενς, μεγαλόπρεπο, γελαστό, αλλά και αυστηρό. Με τον ηθοποιό Νίκο Καραγκιαούρη, πέρσι όπως και φέτος, δώσαμε βαρύτητα στο πρόσχαρο, γιορτινό πνεύμα του συγκεκριμένου ρόλου.
Το τρίτο πνεύμα κατά τη γνώμη μου είναι και το πιο σημαντικό. Είναι το Πνεύμα του Μέλλοντος που στη παράστασή μας παρουσιάζεται απ’ όλους τους ηθοποιούς ταυτόχρονα επί σκηνής φορώντας μπορντό κάπες (μπορντό σαν την κάπα του Σκρουτζ). Το Πνεύμα αυτό δεν αντιπροσωπεύει μόνο τον θάνατο, αλλά το ότι κανείς δεν λυπάται για τον χαμό του Σκρουτζ, κανείς δεν στεναχωριέται, δεν άφησε πίσω του τίποτε άξιο ευχάριστης μνημόνευσης. Κανείς δεν θα θυμάται τον Σκρουτζ χαμογελώντας με αγάπη λόγω της μοναχικής ζωής που έζησε, της κακίας και του εγωισμού του. Όπως του λέει σε κάποιο σημείο το φάντασμα του συνεταίρου του,Τζέικομπ Μάρλεϊ, (Γεράσιμος Σκαδαρέσης σε προβολή) «Ο άνθρωπος πρέπει να κοινωνεί με τους συνανθρώπους του τη ζωή, να συμπορεύεται». Οτιδήποτε εκτός αυτού όση επιτυχία ή κωδωνοκρουσίες και να χαρίζει είναι άνευ σημασίας.
Η ιστορία του Σκρουτζ μιλά για
την ενσυναίσθηση και την προσωπική μεταμόρφωση. Πιστεύετε ότι το σημερινό κοινό
έχει αλλάξει ως προς το πώς «διαβάζει» αυτά τα μηνύματα σε σχέση με όταν
ξεκινήσατε να ανεβάζετε το έργο;
Η ανάγνωση των διαχρονικών έργων δεν αλλάζει ούτε με το πέρασμα των χρόνων ούτε με τις αλλαγές των καταστάσεων, γι’ αυτό τα λέμε και διαχρονικά. Αυτό που αλλάζει και διαμορφώνει την ανάγνωση είναι η ψυχοπνευματική κατάσταση του θεατή, μικρού και μεγάλου δεν παίζει ρόλο. Όσο πιο ανοιχτός έρθει ο θεατής να λάβει αυτό το δώρο που του προσφέρουμε τόσο πιο μεγάλο δώρο θα λάβει και θα φύγει ενθουσιασμένος και με ελπίδα στην ψυχή. Αν δεν δώσει την αρμόζουσα προσοχή και αναλώνεται για παράδειγμα στο κινητό του την ώρα της παράστασης δεν θα μπορέσει να τον παρασυρθεί από την όμορφη αυτή ιστορία και δεν θα του χαρίσει πιθανόν τίποτα.
Πρόκειται για μια παράσταση με
μεγάλη επιτυχία και επαναληπτικές χρονιές. Ποιες μικρές, μυστικές
«λεπτομέρειες» κρατήσατε αναλλοίωτες και ποιες εξελίξατε ειδικά για τον φετινό
κύκλο;
Η παράσταση στο μεγαλύτερό της μέρος είναι η ίδια που ήταν και στην πρώτη της χρονιά. Κάθε φορά όμως που ασχολούμαι μαζί της προκύπτουν νέες ιδέες. Ο λόγος του Ντίκενς είναι ανεξάντλητος και πηγή έμπνευσης.
Αν έπρεπε να συνοψίσετε σε μία
φράση το συναίσθημα που θέλετε να πάρει μαζί του ο θεατής φεύγοντας από το
θέατρο, ποιο θα ήταν αυτό;
Μια σκέψη
του Σκρουτζ που εκφράζει πριν την μετάνοιά του «Πόσο τρομερό! Θα με
στοιχειώνει για πάντα αυτό. Αν δεν αφήνει τίποτα άλλο ο άνθρωπος μετά θάνατον…
αν δεν αφήνει πίσω του τίποτα άλλο…». Και φυσικά η τελευταία φράση του βιβλίου την οποία ο Ντίκενς χαρίζει
στον μικρό Τιμ «Καλά Χριστούγεννα κι ο Θεός να μας ευλογεί όλους!»
Βλάρα Αλεξία
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου