Διαβάσαμε και προτείνουμε: «Ιδού ο Έλληνας» του Γιώργου Α. Φυτιλή

Ο Γιώργος Α. Φυτιλής, μέσα από το μικρό σε έκταση αλλά πλούσιο σε νόημα βιβλίο του «Ιδού ο Έλληνας», μας προσφέρει ένα στοχαστικό και καυστικό ταξίδι στην ψυχή του σύγχρονου Έλληνα ή ίσως, στην ψυχή του ανθρώπου γενικότερα. Με ένα μείγμα φιλοσοφικής σκέψης, λαϊκής σοφίας και λογοτεχνικού στοχασμού, ο συγγραφέας δημιουργεί μια προσωπική, σχεδόν εξομολογητική τοιχογραφία χαρακτήρων, ιδεών και κοινωνικών παρατηρήσεων.

Μέσα από μικρά αφηγήματα και πυκνά γνωμικά, η πένα του Φυτιλή δεν φοβάται να μιλήσει ευθέως, αλλά ποτέ επιθετικά. Υπάρχει χιούμορ, υπάρχει σάτιρα, υπάρχει ένας γνήσιος θυμός για τις ανθρώπινες αδυναμίες, αλλά και τρυφερότητα για τους «αγωνιστές της ζωής», εκείνους που ζουν με μέτρο και αξιοπρέπεια, μακριά από φανφάρες.

Η γλώσσα του είναι απλή και καθαρή, αλλά ποτέ απλοϊκή. Καταφέρνει με λίγες λέξεις να πει πολλά, να χτίσει εικόνες, να γεννήσει σκέψεις, να προκαλέσει χαμόγελα ή να αφήσει μια γλυκιά μελαγχολία. Το κεφάλαιο για τη σοφιστεία, με τον ήρωα Αγαθοκλή να τρέμει στο στασίδι, δείχνει με τρόπο συμβολικό τη ρήξη ανάμεσα στον λαϊκό βίο και την τεχνητή ευγλωττία της εξουσίας ή της μόρφωσης χωρίς ουσία.

Αλλού, όπως στο κεφάλαιο «Ο πολιτικός αυνανισμός», η γλώσσα γίνεται προκλητική, όχι για εντυπωσιασμό, αλλά για να ταρακουνήσει: να δείξει την κενότητα των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων όταν λείπει η ηθική και ο πραγματικός διάλογος.

Οι παρομοιώσεις του Φυτιλή είναι απλές, σχεδόν παιδικές, αλλά απολύτως εύστοχες και καίριες. Ο συγγραφέας ξέρει πώς να κάνει τον αναγνώστη να δει καθαρά μέσα από την απλότητα.

Πέρα από την κοινωνική κριτική, το βιβλίο αγγίζει διαχρονικές αξίες: την αρχοντιά της ψυχής, τη σημασία της αυτογνωσίας, τη δύναμη της αγάπης και το τραγικό βάθος της ανθρώπινης φύσης. Και όλα αυτά χωρίς διδακτισμό. Δεν λέει «πώς να ζήσεις». Απλώς παρατηρεί και αποτυπώνει.

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει και στο εξώφυλλο του βιβλίου, το οποίο με λεπτότητα και συμβολισμό ενώνει τα κλαδιά ενός δέντρου με τη ζωή, σαν να είναι προέκταση της σκέψης μας, της ανθρώπινης ύπαρξης και της επιθυμίας μας για διαχρονικότητα. Ένα εικαστικό σχόλιο που συνομιλεί με το περιεχόμενο, προσθέτοντας μια ακόμη διάσταση στην εμπειρία της ανάγνωσης.

«Ιδού ο Έλληνας» είναι ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί μέσα σε μία ώρα, αλλά θα σε βάλει να σκέφτεσαι για μέρες. Είναι βαθιά ελληνικό, όχι επειδή υμνεί την καταγωγή, αλλά γιατί μιλά τη γλώσσα της καρδιάς του λαού· εκείνης της καρδιάς που κουβαλά ακόμα κάτι από τον Κλεόβουλο και τον Περικλή, αλλά και από τον γέροντα του χωριού και τον άνθρωπο του μόχθου.

Ένα βιβλίο-καθρέφτης: μικρό στο μέγεθος, μεγάλο στο αποτύπωμα.

Της Αλεξίας Βλάρα, 31/5/2025