Είδαμε και προτείνουμε: «Το Υπόγειο» του Ντοστογιέφσκι στο Θέατρο Βαφείο

«Σε ένα μυθιστόρημα πρέπει να παρουσιάσεις έναν ήρωα, κι εδώ έχουν συγκεντρωθεί επίτηδες όλα τα χαρακτηριστικά του αντί-ήρωα και κυρίως όλα αυτά που θα προκαλέσουν ελεεινή εντύπωση.»

Ο Στέργιος Ιωάννου φέρνει στη σκηνή ένα από τα πιο σκοτεινά και προκλητικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, δίνοντάς μας έναν αντι-ήρωα που ακροβατεί μεταξύ μίσους και λαχτάρας για ζωή. «Το Υπόγειο» του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι δεν είναι απλώς μια ιστορία απομόνωσης, αλλά μια αμείλικτη ματιά στην ανθρώπινη ψυχή, και η παράσταση στο Θέατρο Βαφείο καταφέρνει να αποδώσει αυτόν τον υπαρξιακό λαβύρινθο με καθηλωτικό τρόπο, χωρίς να χάνει ούτε στιγμή την αίσθηση της ασφυκτικής εσωτερικής πάλης που χαρακτηρίζει το πρωτότυπο έργο.  

Ο πρωταγωνιστής, σε διπλό ρόλο σκηνοθέτη και ηθοποιού, ενσαρκώνει τον Άνθρωπο του Υπογείου με ένταση, ωμότητα και εσωτερική δόνηση. Η ερμηνεία του είναι νευρώδης, διαπεραστική, γεμάτη ψυχολογικές διακυμάνσεις, αποτυπώνοντας με δεξιοτεχνία τη νοσηρή υπερδιέγερση, τη σπαρακτική αυτοκαταστροφή και τη βασανιστική του ανάγκη για ανθρώπινη σύνδεση – ακόμα κι όταν αυτή μετατρέπεται σε αυτοτιμωρητική σύγκρουση.  

«Τα πάθη μέσα μου ήταν δυνατά, φλογερά, γιατί βρισκόμουν πάντοτε σε μια νοσηρή υπερδιέργερση.»

Στο πλευρό του, η Φιλίππα Κουτούπα, με μια αέρινη αλλά γεμάτη ουσία σκηνική παρουσία, εισάγει μια φευγαλέα αίσθηση φωτός μέσα στη σκοτεινιά του υπογείου, λειτουργώντας σαν αντίστιξη στον παραληρηματικό μονόλογο του ήρωα. Με λεπτές εκφραστικές αποχρώσεις, η ερμηνεία της ισορροπεί μεταξύ τρυφερότητας και απόστασης, προσφέροντας μία γέφυρα ανάμεσα στον πρωταγωνιστή και τον κόσμο που τόσο αποστρέφεται, αλλά και τόσο απελπισμένα επιθυμεί.  

Η σκηνοθεσία υπηρετεί απόλυτα την ουσία του έργου. Το σκηνικό, λιτό και ατμοσφαιρικό, δημιουργεί έναν χώρο εγκλωβισμού, έναν μικρόκοσμο όπου ο αντί-ήρωας περιπλανιέται αδιάκοπα μέσα στις σκέψεις του. Ο φωτισμός, με έντονες αντιθέσεις, αναδεικνύει τις ψυχικές διακυμάνσεις του ήρωα, άλλοτε φωτίζοντας τις σκληρές του εξομολογήσεις και άλλοτε βυθίζοντάς τον στη σκιά της αποξένωσης. Η μουσική, χρησιμοποιημένη με φειδώ και ακριβώς εκεί που χρειάζεται, δεν επιβάλλεται αλλά λειτουργεί σαν μια ανάσα μέσα στην πυκνή, ασφυκτική εξομολόγηση του ήρωα.  

«Το Υπόγειο» δεν είναι μια εύκολη θεατρική εμπειρία. Είναι μια κατάδυση στις πιο άβολες, αδιέξοδες σκέψεις του ανθρώπου, μια διαδρομή στο βάθος της ύπαρξης, εκεί όπου η μοναξιά, η υπερηφάνεια και η αυτοκαταστροφή χορεύουν σε ένα φαύλο κύκλο. Η παράσταση καταφέρνει να μεταφέρει αυτή τη βαριά ατμόσφαιρα, αφήνοντας το κοινό με ερωτήματα που δεν απαντώνται, αλλά αντηχούν μέσα του για καιρό.  

Αν αναζητάτε μια παράσταση που δεν θα σας χαϊδέψει τα αυτιά, αλλά θα σας βυθίσει στον υπαρξιακό κόσμο του Ντοστογιέφσκι, τότε μην τη χάσετε. Μια θεατρική εμπειρία που παραμένει πιστή στο πνεύμα του συγγραφέα, αποδίδοντας τον σπαραγμό και την ορμή του κειμένου με τρόπο άμεσο, ωμό και αληθινό.  

Κατεβείτε στο "υπόγειο", γιατί στα υπόγεια είναι η θέα.

Της Αλεξίας Βλάρα, 26/02/2025