ANIMUS-ANIMA(L)
Animus-Anima(L) είναι η νέα θεματική ενότητα της εικαστικού Μαριάννας Κατσουλίδη. Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό έργο με ευρύτερη προέκταση και σαφείς αναφορές στη θεωρία του Carl Jung περί «αρσενικού» και «θηλυκού» στοιχείου στη συλλογική μνήμη.
Χορεύτριες, στρατιώτες, ζώα, μυθικά πλάσματα και παιχνίδια μπλέκονται μεταξύ τους σε ένα χορό, και αλληλεπιδρούν όχι μόνο οπτικά, αλλά και σημειολογικά. Πίσω από τη φαινομενική παιδικότητα και το ρομαντισμό των εικονογραφικών επιλογών, κρύβονται ανθρωπομορφικά και ζωομορφικά αρχέτυπα που αποκαλύπτουν φιλοσοφικές πραγματικότητες.
Οι αναφορές στο animus με τις αυστηρές μορφές των χορευτριών και στο anima με την εκφραστική γλυκύτητα των στρατιωτών, είναι σαφείς. Σύμφωνα με τον Carl Jung anima είναι το θηλυκό στοιχείο στον άνδρα, animus το αρσενικό στοιχείο στη γυναίκα. Και τα δυο είναι δυναμικά, ενεργητικά στοιχεία που διακρίνουν και τα δύο φύλα. Κινητοποιούν και ζωογονούν την ψυχή προς περισσότερη έκφραση, δημιουργικότητα και επικοινωνία με το ασυνείδητο. Ανοίγουν ένα μονοπάτι προς την ολοκλήρωση.
Η anima είναι το αρχέτυπο της ζωής. Αντιπροσωπεύει όλες τις γυναικείες τάσεις του άνδρα: συναισθηματικότητα, διαίσθηση, ενσυναίσθηση, οικειότητα με τη φύση, καλλιτεχνικές τάσεις, την ικανότητα να αγαπά προσωπικά και τη σχέση με το ασυνείδητο. Για το λόγο αυτό οι ανδρικές μορφές των έργων φαίνονται συναισθηματικές, εύθραυστες, υποκειμενικές και ενδοσκοπικές.
Το animus αντιπροσωπεύει όλες τις αρσενικές ψυχολογικές τάσεις της γυναίκας όπως αντικειμενικότητα, πρακτική σκέψη, ενδιαφέρον για τους ηθικούς νόμους και διανοητικότητα. Στους πίνακες αποδίδεται με τις γυναικείες μορφές να αποπνέουν επιβλητικότητα, ανεξαρτησία, αυταρχικότητα, διανοητικότητα και δύναμη χαρακτήρος.
Χρωματικά, οι έννοιες των anima και animus ενισχύονται με την επιλογή της αχρωμίας στις χορεύτριες και της χρήσης του έντονου χρώματος στους στρατιώτες.
Η ενσωμάτωση και η εικαστική απόδοση των παραπάνω στοιχείων δίνει στις ανθρώπινες φιγούρες ένα ανδρόγυνο χαρακτήρα. Προτείνεται έτσι η αναγνώριση, η αποδοχή και η σύνθεση των αρσενικών και των θηλυκών ποιοτήτων που ενυπάρχουν σε κάθε ανθρώπινο ον για την επίτευξη μιας αρμονικής ολότητας.
Στο σκηνικό έρχονται να προστεθούν τα ζωομορφικά αρχέτυπα. Ρεαλιστικά αποδιδόμενα ή με τη μορφή παιχνιδιών, αντιπροσωπεύουν τις πλέον αρχέγονες και αγνές ποιότητες - θάρρος, ειλικρίνεια, πίστη, ακεραιότητα, δοτικότητα. Στις εν λόγω συνθέσεις έχουν το ρόλο πνευματικού οδηγού και προστάτη με μία περιπαιχτική, ακόμη και ειρωνική, διάθεση. Λειτουργούν αντισταθμιστικά στην αυστηρότητα των ανθρώπινων όντων και της τεχνικής δίνοντας μία ανάλαφρη και τρυφερή οπτική νότα.
Στη νέα αυτή δουλειά της, η καλλιτέχνιδα διατηρεί την αισθητική της ταυτότητα, εξελίσσοντάς την τεχνικά. Ο εικαστικός της λόγος, ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να ερμηνεύσει και να εκφράσει τη θεματική της είναι αναπαραστατικός, με έντονο το γεωμετρικό στοιχείο, το οποίο προκύπτει όχι μόνο από την εκτεταμένη χρήση του ρολού για την εφαρμογή του χρώματος στον καμβά, αλλά και από τα επίπεδα φόντα. Σε πολλά σημεία μάλιστα, οι μορφές αποκτούν σχεδόν κυβιστικό χαρακτήρα.
Στις συνθέσεις της, οι κυρίαρχες γραμμές και οι άξονες οργάνωσης ξεκινούν από τα συμπλέγματα των μορφών και καταλήγουν ακολουθώντας τους κανόνες της γεωμετρίας, είτε σε γραμμικά «κοψίματα» του φόντου με οριοθετημένες ευθείες, είτε σε πιο ασαφείς καταλήξεις του ρολού, και ενίοτε σε εντελώς μονοχρωματικά επίπεδα. Τα μορφικά συμπλέγματα είναι σκηνογραφικά τοποθετημένα σε σχεδόν αχρωματικά, επίπεδα φόντα. Οι γραμμές διεύθυνσης είναι φυγόκεντρες, προβάλλοντας μία κίνηση προς τα έξω, ένα άνοιγμα, μία διάθεση για επικοινωνία.
Με εξαίρεση τον επίπεδο χαρακτήρα του φόντου, οι μορφές, αναπτύσσονται τρισδιάστατες σε πολλά διαφορετικά επίπεδα. Οι φόρμες, ξεκάθαρα περιγεγραμμένες, αναδεικνύουν τους όγκους τους μέσω «δραματικών» φωτοσκιάσεων. Η δύναμη της γραμμής συνυπάρχει με το χρώμα και εξισορροπείται σε μία ελκυστική εικαστική αφήγηση. Η καλλιτέχνιδα επιχειρεί τολμηρά αναπλαστικές επεμβάσεις στις μορφές ακολουθώντας άλλοτε με συνέπεια και άλλοτε με ελευθερία τους κανόνες φωτός και χρώματος. Το αποτέλεσμα είναι ένας δυναμικός διάλογος ανάμεσα στα επιμέρους στοιχεία του έργου της: τη γραμμή, το χρώμα, το φως και τη σκιά.
Το χρώμα ή και η έλλειψη του αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της δομής των έργων, τονίζοντας σημεία και μορφολογικά στοιχεία, αλλά διατηρώντας ταυτόχρονα τον εξπρεσιονιστικό τους χαρακτήρα. Η κυριαρχία του λευκού, του μαύρου και του γκρι ταράσσεται από εκρήξεις κόκκινου, κίτρινου, μπλε και πράσινου χρώματος σε ποικιλία τονικών διαβαθμίσεων.
Στο σύνολό του, το έργο υποδέχεται το θεατή ποικιλοτρόπως. Πρωτίστως στοχεύει στην αισθητική τέρψη με ένα περίτεχνο οπτικό αποτέλεσμα. Σε δεύτερο επίπεδο, καλεί το θεατή να ερμηνεύσει τις μικρές ιστορίες που συμβαίνουν στον καμβά μέσα από την προσωπική ματιά του αυτοβιογραφικού πρίσματος, όπου μορφές και σημεία προσλαμβάνουν ατομικές ερμηνείες. Τέλος, τα μηνύματα και οι συμβολικές αξίες εγείρουν προβληματισμούς σχετικά με την πολυπλοκότητα και τη δυναμική ισορροπία των ανθρώπινων σχέσεων μέσα από τις προσωπικές εμπειρίες των διαφορετικών φύλων.
Η καλλιτέχνιδα με τη σχεδιαστική της ικανότητα και τον προσωπικό της μορφοπλαστικό τρόπο επιχειρεί μία εικαστική προσέγγιση και διερεύνηση της ανθρώπινης φύσης, της ψυχής αυτού που «είναι» και «υπάρχει». Μας καλεί να γνωρίσουμε την έμφυτη ασυνείδητη προδιάθεση απεικόνισης και διάκρισης της αντίθεσης των δύο φύσεων – του αρσενικού και θηλυκού αρχέτυπου - και ταυτόχρονα την αμφισβήτησή της μέσα από τη δική της ματιά καθιστώντας το έργο της μία ποιητική παραδοχή του κόσμου και των ανθρώπων.
Ειρέν Παλιούρα
Ιστορικός τέχνης – εκτιμήτρια
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου