Γιώργος Πατσίδης: "Κάθε μορφή τέχνης μπορεί να αποτελέσει γέφυρα κατανόησης".

Ο Γιώργος Πατσίδης, μέσα από το νέο του μυθιστόρημα Ο Τόπος των Θεών, καταπιάνεται με μια από τις λιγότερο φωτισμένες σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας: την πορεία και τις αντιφάσεις της πομακικής κοινότητας. Με άξονα μια ερωτική ιστορία και φόντο ογδόντα χρόνια γεγονότων, ο συγγραφέας υφαίνει μια αφήγηση όπου συνυπάρχουν η ταυτότητα, η πίστη, ο πολιτικός διχασμός αλλά και η διαρκής αναζήτηση κατανόησης. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, η λογοτεχνία γίνεται γέφυρα ανάμεσα στο προσωπικό και το συλλογικό, αναδεικνύοντας τις δυσκολίες αλλά και τις δυνατότητες συνύπαρξης.

Τι σας ώθησε να επιλέξετε τον Πομακικό πληθυσμό ως επίκεντρο της αφήγησης; Ήταν περισσότερο προσωπικό ενδιαφέρον ή ιστορική αναγκαιότητα;

Η πρώτη σπίθα ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο θέμα μου δόθηκε, όταν σε μια εκδρομή συνταξίδευα με μία όμορφη νεαρή Πομάκα, μαντηλοφορούσα, «συντηρητικών» απόψεων, αρνούμενη να εισέλθει σε έναν χριστιανικό ναό που επισκεφτήκαμε.

Στο μυαλό μου δημιουργήθηκε αμέσως μια λογοτεχνική προσωπικότητα τελείως διαφορετική, δυναμική ακτιβίστρια που απορρίπτει κάθε εξωτερική παρέμβαση τρίτων στην κοινότητα και αγωνίστρια κατά των στρεβλώσεων που υπάρχουν ακόμη και σήμερα στην κοινωνία τους. Συνάπτει σχέση με έναν χριστιανό, καθηγητή του Πολυτεχνείου, παραβλέποντας κάθε διαφορετικότητα που υπάρχει μεταξύ τους.

Επομένως μπορώ να πω ότι ήταν περισσότερο προσωπικό ενδιαφέρον.

Το βιβλίο σας διατρέχει σχεδόν ογδόντα χρόνια ιστορίας. Πώς ισορροπήσατε ανάμεσα στη λεπτομέρεια της ιστορικής έρευνας και στην ανάγκη της λογοτεχνικής αφήγησης:

Όπως ανέφερα, το έναυσμα ήταν η αφήγηση μιας ερωτικής ιστορίας, προσπαθώντας όμως να κρατήσω μια αντικειμενική θεώρηση της ιστορικής έρευνας.

Η ξένη προπαγάνδα και οι αστοχίες του Ελληνικού κράτους παρουσιάζονται ως καταλυτικοί παράγοντες. Θεωρείτε πως η ιστορία αυτή εξακολουθεί να έχει αντανάκλαση στο σήμερα;

Οπωσδήποτε εξακολουθεί να υπάρχει αντανάκλαση στο σήμερα. Άλλωστε δεν έχει υπάρξει κάποια σοβαρή προσπάθεια του Ελληνικού κράτους, ώστε να ανατραπεί αυτή η κατάσταση.

Οι δυο πομακικές οικογένειες γίνονται ο άξονας της αφήγησης. Πώς αποφασίσατε να αφηγηθείτε τη μεγάλη ιστορία μέσα από τη μικρή, οικογενειακή κλίμακα;

Επειδή πρόκειται για λογοτεχνικό έργο και όχι ιστορική έρευνα, έδωσα περισσότερο βάρος στην εξιστόρηση της πλοκής μεταξύ των δύο οικογενειών και με έμμεσο τρόπο αποδίδεται και η ιστορική διαδρομή.

Στο βιβλίο σας αναδεικνύεται ο πολιτικός διαχωρισμός και ο φανατισμός. Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα κατανόησης απέναντι σε τέτοια φαινόμενα;

Κάθε μορφή τέχνης μπορεί να αποτελέσει γέφυρα κατανόησης. Προσπάθησα να είμαι αντικειμενικός στην προσέγγιση της κοινότητας, δίνοντας έμφαση στη λογοτεχνική αφήγηση.

Πόσο δύσκολο ήταν να προσεγγίσετε μια κοινότητα που ιστορικά βρέθηκε στο περιθώριο; Υπήρξαν στιγμές που φοβηθήκατε μήπως η γραφή σας εκληφθεί ως «κατάθεση θέσης» αντί για λογοτεχνία;

Θεωρώ ότι κατάφερα να αποφύγω την παγίδα να εκφράσω απόψεις δικές μου και οι όποιες θέσεις να εκφραστούν μέσα από τη δράση των ηρώων, ανάλογα με την προσωπικότητα, τις ιδέες τους και τα πιστεύω τους.

 Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση κατά τη συγγραφή: η τεκμηρίωση, η πιστότητα στις πηγές ή η λογοτεχνική μετουσίωση του υλικού;

Όπως ήδη ανέφερα η λογοτεχνική μετουσίωση του υλικού.

Το βιβλίο αγγίζει ευαίσθητα ζητήματα ταυτότητας, πίστης και πολιτικής. Πώς αποφύγατε τον κίνδυνο της στερεοτυπικής προσέγγισης;

Αυτό που ήθελα να αποδώσω ήταν η λογοτεχνική ματιά σε ερωτικές ιστορίες όπου υπάρχουν πολιτισμικές διαφορές, θρησκευτική διαφορετικότητα και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα ομόφυλα ζευγάρια στην επαρχία.

Αν ο αναγνώστης έπρεπε να κρατήσει ένα μόνο μήνυμα από τον ΤΟΠΟ ΤΩΝ ΘΕΩΝ, ποιο θα θέλατε να είναι αυτό;

Ότι στον συντροφικό έρωτα με αμοιβαία συναισθήματα, κάθε εξωτερικός περιορισμός είναι  καταστροφικός για τις σχέσεις και τα άτομα. Η όποια διαφορετικότητα (φυλή, κουλτούρα, θρησκεία, σεξουαλικός προσανατολισμός) δεν θα πρέπει να αποτελεί τροχοπέδη στην έκφραση συναισθημάτων.

Σκέφτεστε τη συνέχεια αυτής της θεματικής ενασχόλησης σε μελλοντικό έργο ή θεωρείτε ότι το συγκεκριμένο βιβλίο ολοκλήρωσε έναν κύκλο;

Προς το παρόν δεν έχω αποφασίσει αν θα ασχοληθώ περαιτέρω με το θέμα αυτό. Ο χρόνος θα δείξει. Σας ευχαριστώ…   

Βλάρα Αλεξία, 30/09/2025