Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς
Θέατρο Φούρνος
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν θα πάψει ποτέ να αποκαλύπτεται σε όλη του τη φρίκη. Πίσω από τα κατορθώματα των όπλων, τις θηριωδίες στο πεδίο της μάχης και τα τερατώδη εγκλήματα που διαπράττονται κατά αμάχων, κρύβεται μιαν άλλη πραγματικότητα. Αυτή των χιλιάδων Ρωσίδων εθελοντριών στον Κόκκινο Στρατό την περίοδο 1939-45 που στάλθηκαν στο μέτωπο για να πολεμήσουν τον εχθρό των Ναζί. Αυτές οι θαρραλέες γυναίκες ήταν πεπεισμένες για την αναγκαιότητα της δράσης τους και έτοιμες να κάνουν οποιεσδήποτε θυσίες για να υπερασπιστούν την πατρίδα τους...
Η Ευρώπη του 19ου αιώνα αρνήθηκε ως επί το πλείστον την παρουσία των γυναικών στον στρατό, θεωρώντας ότι η οπλοφορία είναι ασυμβίβαστη με θηλυκότητα, αλλά απολύτως συμβατή με τους άνδρες που κατέχουν πολιτική εξουσία.
Τον 20ο αιώνα, η ένταξη γυναικών στο στρατό αφορούσε αρχικά μόνο τη φροντίδα και υλικοτεχνική υποστήριξη. Οι δύο παγκόσμιες συγκρούσεις και οι πόλεμοι της αποαποικιοποίησης ενίσχυσαν τη γυναικεία κινητοποίηση, αναγκάζοντας τους περισσότερους στρατούς των ευρωπαϊκών χωρών να θέσουν σε εφαρμογή ένα διαρκές νομοθετικό πλαίσιο για να επιτρέψουν στις γυναίκες να γίνουν στρατιώτες όπως οι άλλοι, με άλλα λόγια, όπως οι άνδρες.
Αν και υπάρχουν πολλά βιβλία για τον πόλεμο, η δημοσιογράφος και συγγραφέας από τη Λευκορωσία Σβετλάνα Αλεξίεβιτς - τιμηθείσα με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2015- διαπίστωσε ότι οι γυναίκες ελάχιστα εκπροσωπούνται. Όλα όσα ξέρουμε για τον πόλεμο μας τα έχουν πει άνδρες και άρα είμαστε αιχμάλωτοι «ανδρικών» εικόνων, ενώ οι γυναίκες καταφεύγουν πάντα στη σιωπή. Η Αλεξίεβιτς αφιέρωσε λοιπόν επτά χρόνια από τη ζωή της στη συλλογή μαρτυριών από γυναίκες, πολλές από τις οποίες ήταν ανήλικες εκείνη την εποχή. Το βιβλίο γράφτηκε το 1985.
Τα νεαρά ή και τα μεγαλύτερα κορίτσια που πήραν τα όπλα για να αντιμετωπίσουν τον εισβολέα, θέλησαν να μοιραστούν την ιστορία τους, μιαν ιστορία που δεν αναφέρεται στα επίσημα εγχειρίδια. Το νόημα του έργου είναι να δώσει μια διαφορετική μαρτυρία που επικεντρώνεται σε άλλες πραγματικότητες εκτός από τη Μεγάλη Ηρωική (και προπαγανδιστική) Ιστορία που ανακατασκευάζεται μετά από κάθε πόλεμο. Είναι αλήθεια ότι ο στρατός της εποχής ήταν ένα ουσιαστικά ανδροκρατούμενο περιβάλλον, σχεδιασμένο από και για άνδρες, και ότι το έργο αυτό έχει την αδιαμφισβήτητη αξία να δώσει φωνή στους μεγάλους ξεχασμένους της ιστορίας.
Το όλο εγχείρημα βασίζεται στη μνήμη και στη λήθη, στο πώς θυμούνται οι γυναίκες και στο τι ξεχνούν ή θέλουν να ξεχάσουν: στη μνήμη του να είσαι άνθρωπος ακόμα και ανάμεσα στις κτηνωδίες, στην επιλεκτική λήθη των ανδρών που το πρωί της μάχης έβλεπαν στο πρόσωπο αυτών των κοριτσιών τη συμπολεμίστρια και το βράδυ την εκτόνωση της ανδρικής τους ορμής. Στη λήθη για το ρόλο αυτών των γυναικών που ακολούθησε το τέλος του πολέμου γιατί «ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας». Επιπλέον, η παράσταση αυτή αναφέρεται στο ζήτημα των ηλικιών των γυναικών και πιο συγκεκριμένα δύο μεταβατικών ηλικιών. Αυτές οι γυναίκες στρατιώτες ήταν περίπου 15 ετών, μερικές είχαν έμμηνο ρύση για πρώτη φορά στο μέτωπο.
Η ακλόνητη δέσμευσή τους, η αφοσίωσή τους, η προσωπική τους ιστορία συγκίνησαν βαθιά την ηθοποιό Κάτια Γέρου που μαζί με την ταλαντούχα Ναταλία Γεωργοσοπούλου μετέφεραν το μυθιστόρημα στο θέατρο σε δραματουργική επεξεργασία του Παντελή Μπουκάλα. Στη σκηνή λοιπόν, οι δύο ηθοποιοί μεταφέρουν τα λόγια, τα βιώματα, τον πόνο, τις απογοητεύσεις αυτών των ξεχασμένων πολεμιστριών οι οποίες παλεύουν με τις αναμνήσεις τους.
Οι δυο αφηγήτριες επί σκηνής δεν έχουν όνομα. Μπορεί να είναι η Όλγα, η Άννα, η Λουντμίλα, η οποιαδήποτε κοπέλα ή γυναίκα, και λέω οποιαδήποτε γιατί, αν και στην προκείμενη περίπτωση πρόκειται για ρωσίδες, η γυναίκα στον πόλεμο υπάρχει, αλλά στη σκιά των ανδρών. Είναι αυτή που θα ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα για να θάψει τον νεκρό σύζυγό της σαν μια σύγχρονη Αντιγόνη, είναι αυτή που το πρωί σκοτώνει τους φασίστες για να καταφύγει το βράδυ στην αγκαλιά του συμπολεμιστή και να μην ξεχάσει ότι είναι άνθρωπος. Είναι αυτή που ματώνει καθημερινά από τη γυναικεία της φύση χωρίς να μπορεί να ελέγξει τη φυσιολογία της και που αναζητά λίγη αξιοπρέπεια στην καθαριότητα. Είναι αυτή που υποβάλλεται σε ακρωτηριασμό των κάτω άκρων χωρίς αναισθησία με τη χρήση ενός πριονιού. Είναι αυτή που υπόκειται σε ομαδικό βιασμό από τους Γερμανούς χωρίς όμως να ζητά την παραδειγματική τιμωρία τους, γιατί κάποτε η φρίκη πρέπει να εκλείψει…
Είναι αυτή που μεταφέρει ένα ολόκληρο τάγμα τραυματισμένων στρατιωτών στην πλάτη της, έναν προς ένα, για να τους γλυτώσει… Το θάρρος και οι πράξεις γενναιότητας αυτών των γυναικών δεν θα ανταμειφθούν ανάλογα με τη θυσία τους και θα ξεχαστούν σε μεγάλο βαθμό στον επίσημο λόγο. Περιφρονημένες, αγνοημένες, θεωρημένες ως «ακάθαρτες γυναίκες» κατά την επιστροφή τους, σιώπησαν. Αυτές οι μαρτυρίες εμφανίζονται μετά από μισόν αιώνα συλλογικής σιωπής.
Οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες δεν μπόρεσαν να ενταχθούν στην κοινωνία (γιατί η κοινωνία τις απέρριψε) και έτσι κατέφυγαν σε μεγάλα κοινόβια. Ο σκηνικός χώρος μοιάζει λοιπόν με έναν συλλογικό χώρο όπου το άτομο μοιράζεται την οικειότητά του και την ιστορία του με άλλες γυναίκες. Είναι ένα καταφύγιο που προσφέρει μεγάλη ελευθερία αλλά ταυτόχρονα, οι τοίχοι μπορεί να έχουν αυτιά και κίνδυνος μπορεί να παραμονεύει παντού. Οι οικογενειακές φωτογραφίες της περιόδου πριν από τον πόλεμο, τα πανομοιότυπα ρούχα, το ασφυκτικό σκηνικό με τα ελάχιστα ενθυμήματα μας δείχνουν ακροθιγώς το περιβάλλον μέσα στο οποίο πραγματοποιούνται οι συνεντεύξεις.
Κάθε ιστορία έχει το δικό της οπτικό πεδίο. Οι γυναίκες αυτές θυμούνται τον πόλεμο ως μια περίοδο της ζωής τους, και αυτό που αποκτά τη μεγαλύτερη σημασία για αυτές είναι το ανθρώπινο κομμάτι, το οικείο μέρος του παρελθόντος τους. Ο πόλεμος δεν αποτελείται μόνο από μεγάλα γεγονότα, αλλά και από μικρές λεπτομέρειες που συνθέτουν το συνηθισμένο της ζωής. Εκεί συνυπάρχουν όλα: το ευγενές και το ευτελές, το απλό και το φρικιαστικό. Απευθυνόμενες στο κοινό, ανταλλάσσουν τις αναμνήσεις τους μεταξύ τους. Η κόλαση δεν μπορεί να περιγραφεί ούτε να γίνει αντιληπτή. Μόνο αυτές μπορούν να καταλάβουν η μια την άλλην. Δεν είναι όμως η φρίκη που θυμόμαστε, τουλάχιστον δεν είναι τόσο η φρίκη όσο η αντίσταση του ανθρώπου μέσα στη φρίκη. Η αξιοπρέπειά του και η σταθερότητά του. Ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος αντιστέκεται στο απάνθρωπο... ακριβώς επειδή είναι άνθρωπος.
Αυτή η χορωδιακή παράσταση χωρίς ψεύτικες νότες εκτελείται από δυο εξαιρετικές ηθοποιούς που κυριαρχούν στην τέχνη και τα συναισθήματά τους. Ένα έργο που αξίζει να δείτε!
Μπράβο!
Μαρία Κουμαριανού, 30/12/2024
Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας
της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς
Σύλληψη- Ερμηνεία:
Κάτια Γέρου, Ναταλία Γεωργοσοπούλου
Θέατρο Φούρνος
(Μαυρομιχάλη 168, Αθήνα)
2η Χρονιά Παραστάσεων
Πρεμιέρα:
Σάββατο 30 Νοεμβρίου, στις 21.00
Παραστάσεις:
Σάββατο στις 21.00 και Κυριακή στις 20.00
Προπώληση:
https://www.more.com/theater/o-polemos-den-exei-prosopo-gynaikas-1/
“Το χαμένο δεν ήταν χαμένο,
η καρδιά είναι ένας τόπος οχυρός.”
Paul Celan
Νέος κύκλος παραστάσεων για το έργο της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας (2015) Λευκορωσίδας δημοσιογράφου και συγγραφέως Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, «Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας», μια δουλειά, που επανέρχεται στο θέατρο «Φούρνος» σε σύλληψη και ερμηνεία Κάτιας Γέρου - Ναταλίας Γεωργοσοπούλου.
Η παράσταση μετά την εξαιρετικά επιτυχημένη της παρουσίαση κατά την καλλιτεχνική περίοδο 2023-2024, θα παρουσιάζεται εκ νέου από το τις 30 Νοεμβρίου και κάθε Σάββατο και Κυριακή.
Την δραματουργική επεξεργασία υπογράφει ο Παντελής Μπουκάλας.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως στις 28 Γενάρη η παράσταση παρουσιάστηκε στο Eθνικό Θέατρο του Μαρόκο (Ραμπάτ) στο πλαίσιο του Φεστιβάλ JASSAD “Festival International des femmes metteuses en scène”.
Δύο γυναικείες φιγούρες στη σκηνή καταθέτουν ένα σύγχρονο μαρτυρολόγιο για τη συμμετοχή της σοβιετικής γυναίκας στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Αφηγούνται την τραγική ιστορία της θηλυκότητας μέσα στα πεδία των μαχών, δημιουργώντας ένα τοπίο μνήμης, όπου συνδέονται το παρόν με το παρελθόν, το πραγματικό με το ονειρικό.
Ο σκηνικός χρόνος, γεμάτος ρωγμές και ρήγματα, δημιουργεί τον τόπο όπου ανασαίνει η ανθρώπινη ψυχή. Οι δύο θηλυκές φιγούρες αποκαλύπτουν προσωπικά βιώματα γεμάτα συγκρούσεις και αντιφάσεις και την ίδια στιγμή φωτίζουν το ανείπωτο βάθος των συναισθημάτων τους, των απόκρυφων επιθυμιών και των ονείρων τους.
Μεταξύ έρωτα και πολέμου, μνήμης και ιστορίας, οργής και χιούμορ, οι γυναίκες αυτές επαναδιεκδικούν τις ζωές τους, τα σώματά τους, τα συναισθήματά τους, τους εαυτούς τους. Κατά τη διάρκεια της παράστασης η σκηνή μετατρέπεται σε χώρο εξέγερσης του ανθρώπινου πάθους απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης.
Το βιβλίο της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς είναι ένα πολυφωνικό ντοκουμέντο, μια εξομολόγηση της γυναικείας μνήμης από τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Κυκλοφορεί σε μετάφραση Ελένης Μπακοπούλου από τις εκδόσεις Πατάκη.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Ελένη Μπακοπούλου
Σύλληψη- Ερμηνεία: Κάτια Γέρου, Ναταλία Γεωργοσοπούλου
Kαλλιτεχνική Επιμέλεια: Σάββας Στρούμπος
Δραματουργική επεξεργασία: Παντελής Μπουκάλας
Μουσική: Λεωνίδας Μαριδάκης
Σκηνική εγκατάσταση: Ηλίας Παπανικολάου
Κοστούμια: Κατερίνα Σωτηρίου
Τρέιλερ: Στέφανος Κοσμίδης/ ΟΡΚΗ
Φωτογραφίες: Δημήτρης Μαόφης
Επικοινωνία: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας (Cont Act)
Οργάνωση παραγωγής: Ομάδα θεάτρου Άλας
Το σκηνικό της παράστασης είναι εμπνευσμένο από την εικαστική εγκατάσταση του Κυριάκου Κατζουράκη "Ιερά οδός". Η παράσταση αφιερώνεται στη μνήμη του.
Ευχαριστούμε θερμά το «Θέατρο Φούρνος» για την συμβολή του στην υλοποίηση της παράστασης.
Έγραψαν για την παράσταση:
«Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας», της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, σε σύλληψη και ερμηνεία των Κάτιας Γέρου και Ναταλίας Γεωργοσοπούλου, στο θέατρο Φούρνος, είναι από εκείνες τις σημαντικές παραστάσεις με τα χαρακτηριστικά του μανιφέστου για την αυτοδιάθεση και τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, σε καιρό πολέμου ή ειρήνης». [Ζωή Τόλη, Enetpress.gr]
«Μια παράσταση που αξίζει να δείτε. Να είστε προετοιμασμένοι για μια σκληρή και αληθινή
παράσταση που θέλει απόλυτη συγκέντρωση και γερό στομάχι. Αξίζει πραγματικά». [Έφη Κουφοπούλου, Streetradio.gr]
«Μια παράσταση που την «κουβαλάς» μετά μαζί σου.[…] Στη σκηνή βλέπουμε τις Κάτια Γέρου και Ναταλία Γεωργοσοπούλου να γίνονται αυτές οι γυναίκες και οι αναμνήσεις τους, με ερμηνείες απλές, εκφραστικές αλλά ανεπιτήδευτες, αξιοποιώντας το σώμα και τα σκηνικά αντικείμενα. […] Γι’ αυτό και η παράσταση δεν είναι εύκολη «τροφή» για τον θεατή, όπως ακριβώς και το βιβλίο. Σε «χτυπάει» με τα μικροπράγματά της, με τρόπο που σε αναγκάζει να κουβαλάς το «βάρος» τους και μετά το τέλος» [Ιωάννα Βαρδαλαχάκη, Clickatlife.gr]
«Δυο γυναίκες πάνω στη σκηνή, η Κάτια Γέρου και η Ναταλία Γεωργοσοπούλου, μιλάνε για τις εμπειρίες των πολλών γυναικών που πολέμησαν στις γραμμές του Κόκκινου Στρατού κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν πρόκειται για μια ακόμη περιγραφή ηρωικών εμπειριών – οι ηρωικές εμπειρίες είναι παρούσες και διάχυτες, ασφαλώς, τόσο στο έργο όσο και στη συνείδησή μας σήμερα – αλλά για μια αφήγηση της τραγικής ιστορίας της θηλυκότητας μέσα στον πόλεμο. [...] Αξίζει τον κόπο να δείτε το έργο για έναν λόγο ακόμη. Οι δυο γυναίκες πάνω στη σκηνή είναι υπέροχες. Υπάρχει κάτι συγκλονιστικό στην παρουσία της Κάτιας Γέρου. Είναι γνωστό σε όλους πως πρόκειται για μια σπουδαία ηθοποιό. Εδώ όμως είναι σα να απογειώνει όλη την εμπειρία, το ταλέντο και το συναίσθημά της». [Θανάσης Σκαμνάκης, Kommon.gr]
Δείτε το trailer:
https://youtu.be/QGud0zK6F9E
Info:
Τοποθεσία: Θέατρο Φούρνος, Μαυρομιχάλη 168, Αθήνα
Ημερομηνία: Πρεμιέρα: Σάββατο 30 Νοεμβρίου, στις 21.00. Παραστάσεις:
Σάββατο στις 21.00 και Κυριακή στις 20.00.Διάρκεια: 65 λεπτά
Πληροφορίες: Τηλ.: 210646 0748, 6947656041
Τιμές εισιτηρίων: 15€γενική είσοδος, 10€φοιτητές, άνεργοι ΟΑΕΔ, ΑμΕΑ & συνοδός ΑμΕΑ, άνω των 65. Ισχύουν εκπτώσεις σε ομαδικές κρατήσεις άνω των 7 ατόμων.
Προπώληση: https://www.more.com/theater/o-polemos-den-exei-prosopo-gynaikas-1/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου