Μπάμπης Ράλλης: "Πιστεύω ότι η αναζήτηση νοήματος είναι η βαθύτερη ανάγκη μας".

Το φως, αυτή η πανάρχαια μεταφορά του θείου, της αλήθειας, της αποκάλυψης, γίνεται στον τίτλο του βιβλίου του Μπάμπη Ράλλη ένα παράδοξο ερώτημα: «Έχει το φως κόκαλα;» Πίσω από αυτή την ποιητική απορία κρύβεται μια φιλοσοφική αναζήτηση για τη φύση της συνείδησης, της μνήμης, του έρωτα και της γλώσσας. Το βιβλίο, με γραφή στοχαστική και υπαρξιακά φορτισμένη, ακολουθεί τον ήρωά του όχι μέσα από τα εξωτερικά γεγονότα, αλλά μέσω της εσωτερικής του ροής,  μια ροή που αποδομεί τον χρόνο, που αιχμαλωτίζει την εμπειρία σαν φως μέσα σε πρίσμα.

Μιλήσαμε με τον συγγραφέα για τη διττή φύση του ανθρώπου, την αινιγματική παρουσία της γυναίκας, τη σχέση του με τη φιλοσοφία και τη μουσική, αλλά και για την ίδια την πράξη της γραφής ως υπαρξιακής αναζήτησης. Ένα βιβλίο που, όπως ο ίδιος μας λέει, ίσως αρχίζει μόνο αφού διαβαστεί η τελευταία του σελίδα.

Ο τίτλος του βιβλίου θέτει εξαρχής ένα φιλοσοφικό ερώτημα: «Έχει το φως κόκαλα;». Ποια είναι η συμβολική σημασία του φωτός στο έργο και τι ρόλο παίζει στη διαμόρφωση της συνείδησης του ήρωα;

Η διττή φύση του φωτός (σωματίδιοκαι  κύμα) νομίζω απεικονίζει αρκετά ταιριαστά τη διττή φύση του ανθρώπου (ένστικτο και συνείδηση, αντίστοιχα). Το ένστικτο είναι αμετάβλητο. Ακολουθεί τυφλά την προδιαγεγραμμένη πορεία του.Η συνείδηση ρέει από βίωμα σε βίωμα, κρυσταλλώνει και αποκρυσταλλώνει πεποιθήσεις, τρόπους συμπεριφοράς και τρόπους ζωής.

Η μορφή της γυναίκας λειτουργεί ως σύμβολο στην αφήγησή σας – είναι η μούσα, η απουσία, ο καθρέφτης του ήρωα. Τι αντιπροσωπεύει πραγματικά αυτή η φιγούρα και γιατί επιλέγετε να την κρατάτε ασαφή;

Είναι ασαφή για τον ήρωα. Με την απόλυτη εξιδανίκευση είναι πολύ δύσκολο να πιστέψουμε ότι τη γνωρίζει πραγματικά, ότι έχει εμβαθύνει στο είναι της. Ο αναγνώστης δεν έχει τη δυνατότητα να δει τα γεγονότα και τα πρόσωπα απευθείας αλλά παρατηρεί τα πάντα μέσα από τον μηχανισμό σκέψης του ήρωα, σαν να βρίσκεται μέσα στο κεφάλι του, πίσω από έναν μεγεθυντικό-παραμορφωτικό φακό. Αυτό είναι και το νόημα της επιλογής του πρώτου προσώπου στην αφήγηση, η προσπάθεια ανάλυσης του εσωτερικού κόσμου του ήρωα που μοιραία θολώνει τον εξωτερικό κόσμο στον οποίο δρα. Από την άλλη, η εμβάθυνση στο “είναι” του είναι ένα κλειδί που μας δίνεται ώστε να προσπαθήσουμε να ανασυνθέσουμε τον χαρακτήρα της κοπέλας με τη δική μας, περισσότερο ουδέτερη, ματιά.

Το μυθιστόρημα κινείται μακριά από τη γραμμική αφήγηση. Τι σας ώθησε να υιοθετήσετε αυτή την κυκλική, αποδομημένη δομή; Πώς εξυπηρετεί την ψυχολογική αλήθεια του ήρωα;

Από τη στιγμή που επέλεξα να καταγράψω τη σκέψη και όχι την πράξη, αναγκαστικά ακολούθησα την ιδιότητα της σκέψης να κινείται σε παρόν, παρελθόν και μέλλον χωρίς συγκεκριμένη σειρά και χωρίς να συναντά εμπόδια.

Η γραφή σας θυμίζει ροή συνείδησης – σε ποιο βαθμό σας ενδιαφέρει η πλοκή και σε ποιο η εσωτερική πραγματικότητα; Πιστεύετε ότι η ιστορία μπορεί να υποκατασταθεί από την ατμόσφαιρα και τον στοχασμό;

Νομίζω ότι η εξωτερική-αντικειμενική πραγματικότητα υπάρχει μόνο στον βαθμό που δύο ή περισσότερες εσωτερικές πραγματικότητες ταυτίζονται σε κάποιο ποσοστό αποκλειστικά λόγω κατασκευαστικής ομοιότητας και όχι λόγω ανακάλυψης κάποιας απόλυτης αλήθειας. Κατά συνέπεια για μένα υπάρχει μόνο εσωτερική πραγματικότητα.

Όταν παρακολουθώ μια ταινία με «καταιγιστική δράση» συνήθως νυστάζω. Για μένα η περιπέτεια βρίσκεται στις ταινίες του Μπέργκμαν ή του Αντονιόνι. Στην αναμέτρηση με τον εαυτό μας, στην προσπάθεια επικοινωνίας δύο ανθρώπων, στη θέληση να δούμε αν υπάρχει κάτι που να μας αφορά στην ερημιά του σύμπαντος.

Ποια φιλοσοφικά ή λογοτεχνικά ρεύματα σας επηρέασαν περισσότερο στη δημιουργία αυτού του έργου; Υπάρχουν συγγραφείς που λειτουργούν για εσάς ως εσωτερικοί συνομιλητές;

Δεν ακολουθώ ρεύματα. Σταθερές πηγές για μένα εδώ και πολλά χρόνια είναι ο Ντοστογιέφσκι, ο Νίτσε (κυρίως η λαμπερή περίοδός του μέχρι και τον Ζαρατούστρα) και ο Καμύ. Αλλά για το συγκεκριμένο μυθιστόρημα ίσως περισσότερο να με επηρέασε η μουσικήτου Μπαχ που άκουγα από το πρώτο γράμμα έως την τελευταία τελεία του.  

Στο μυθιστόρημα κυριαρχεί η αίσθηση του ανεκπλήρωτου και της απορίας. Πιστεύετε ότι η αναζήτηση νοήματος είναι αναπόφευκτα τραυματική για τον άνθρωπο;

Εξαρτάται σε ποια στάση θα σταματήσουμε το ταξίδι μας. Κάποιος μπορεί να βρει ικανοποίηση στην αρχή του ταξιδιού του και να μείνει εκεί. Με λίγη τύχη μπορεί να είναι ευτυχισμένος. Πρέπει λοιπόν να δεχτεί την τύχη (ή αλλιώς τη θεία πρόνοια) σαν εξήγηση.

Όσο περισσότερο προχωρούμε, τόσο περισσότερο μένουμε μόνοι και τόσο αυξάνονται αντί να μειώνονται οι απορίες μας, καθώς η σιωπή των λέξεων γίνεται εκκωφαντική. Αυτή η σιωπή νομίζω συνιστά το τραύμα. Ωστόσο πρέπει να είναι λίγοι αυτοί που έφτασαν πολύ μακριά και μετάνιωσαν για την επιλογή τους. Κι αυτό με κάνει να πιστεύω ότι η αναζήτηση νοήματος είναι η βαθύτερη ανάγκη μας.

Η γυναίκα-σύμβολο στο έργο σας δεν έχει φωνή. Είναι μια επιλογή που μπορεί να ερμηνευθεί με πολλούς τρόπους. Ποια θέση έχει ο θηλυκός Άλλος στην υπαρξιακή διαδρομή του ήρωα;

Η διαδρομή του ήρωα ακολουθεί την αδύναμη φύση του και την έλλειψη πίστης στον εαυτό του, στοιχεία που τον αιχμαλωτίζουν σε μια κυκλική, αδιέξοδη δομή. Αυτό που –χωρίς να το ξέρει– ζητάει με αγωνία από τη μούσα του, είναι,μέσω της τέλειας μορφής που της έχει δώσει, να κρύψει από τα μάτια του τη δική του ατελή μορφή.

Το φως, ο έρωτας, η μνήμη και η γλώσσα συνδέονται με έναν υπόγειο τρόπο στο κείμενό σας. Θα λέγατε ότι το βιβλίο είναι και μια στοχαστική άσκηση πάνω στη φύση της γραφής;

Προσωπικά βιώνω το γράψιμο σαν μια δραστηριότητα βαθιά μοναχική, σαν πέρασμα σε έναν ονειρικό(ή εφιαλτικό) κόσμο, με φευγαλέες εικόνες, ψιθύρους, μακρινές μνήμες, πράξεις ανεξήγητες. Είναι μια μνήμη που γεννά το ξεθώριασμα της άμεσης επαφής με την πραγματικότητα.

Η φιλοσοφική διάσταση του έργου σας απαιτεί ενεργή συμμετοχή του αναγνώστη. Τι προσδοκάτε από τον αναγνώστη σας; Θέλετε να ταυτιστεί, να ερμηνεύσει ή να στοχαστεί;

Ο καθένας θα βρει τον δρόμο του. Όσο περισσότεροι οι δρόμοι τόσο καλύτερα.

Αν ο αναγνώστης τελειώσει το βιβλίο σας με περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις, θεωρείτε πως έχετε πετύχει τον στόχο σας; Πώς ορίζετε για εσάς την «επιτυχία» ενός λογοτεχνικού έργου;

Ίσως επιτυχημένο είναι ένα λογοτεχνικό έργο όταν αρχίζει μετά την ανάγνωση της τελευταίας του σελίδας, ή όταν μας παρακινεί να ξεκινήσουμε ένα άλλο βιβλίο, κάποιου άλλου συγγραφέα, θέλοντας να βρούμε τη συνέχεια του νήματος που κρατάμε αξεδιάλυτο στο χέρι μας.

Της Αλεξίας Βλάρα, 04/06/2025