Περικλής Μοσχολιδάκης:"Θα ήθελα πολύ να πιστέψω ότι η ανθρωπότητα αδρανεί επειδή δεν γνωρίζει, θα ήταν ίσως μια παρηγορητική δικαιολογία".

Τι σας ενέπνευσε να σκηνοθετήσετε το έργο «Τυφλοί» του Μαίτερλινκ; Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον σε αυτό το συμβολικό δράμα;

O Μωρίς Μαίτερλινγκ είναι ένας σπουδαίος συγγραφέας , Νομπελίστας , εκπρόσωπος ενός μυστηριακού - Συμβολικού Θεάτρου και τα έργα του, έργα - παραβολές, κραυγάζουν μέσα από τον κόσμο των συμβόλων, για όλα τα τεράστια ζητήματα που αφορούν τον ανθρώπινο Πολιτισμό και έχουν στις μέρες μας μια συγκλονιστική επικαιρότητα . Το γεγονός αυτό, μαζί με την απίστευτη οξυδέρκεια της σκέψης του και την ικανότητα του να καυτηριάζει μέσα από την ποιητική του φλέβα, όσα έβλεπε να έρχονται στην ανθρωπότητα, μου κέντρισε το ενδιαφέρον για την επιλογή του έργου.

Η παράσταση συνομιλεί με κείμενα από το αρχαίο ελληνικό δράμα, την Αποκάλυψη, τον Σαραμάγκου και άλλους. Πώς εντάξατε αυτά τα κείμενα στη ροή του έργου; Ποιος είναι ο στόχος αυτής της πολυφωνικής προσέγγισης;

Η παράσταση μας είναι ένας διάλογος ανάμεσα σε παλαιότερα και νεώτερα κείμενα που έβλεπαν προφητικά αυτά που συμβαίνουν ήδη. Ανέκαθεν οι Καλλιτέχνες, οι Διανοούμενοι, οι Φιλόσοφοι, οι ενορατικοί Θεολόγοι, αγωνιούσαν μέσα από το έργο τους για όλα αυτά που έβλεπαν να έρχονται, οι άνθρωποι όμως, συνήθως, δεν βλέπουν, δεν ακούνε.

Οι «Τυφλοί» συχνά συγκρίνονται με το «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Μπέκετ. Πώς ερμηνεύετε αυτή τη σύνδεση και τι πιστεύετε ότι προσφέρει το έργο του Μαίτερλινκ στη σύγχρονη θεατρική σκηνή;

Ο Μπέκετ, ο κορυφαίος τραγωδός του 20 ου αι. εμπνεύστηκε το συγκλονιστικό του έργο ''Περιμένοντας τον Γκοντό'' από τους ''ΤΥΦΛΟΥΣ '' του Μαίτερλιγκ. Μοιάζουν σε αρκετά σημεία και διαφέρουν επίσης αρκετά. Οι Τυφλοί του έργου μας περιμένουν μάταια να τους σώσει ένας άνθρωπος που δεν μπορούν να δουν πως είναι νεκρός επάνω στη Σκηνή, οι άλλοι περιμένουν μάταια τον Γκοντό. Οι άνθρωποι αδρανούν περιμένοντας να τους σώσει κάποιος που δεν έρχεται ποτέ και έρχονται έτσι αντιμέτωποι με το τραγικό τους πεπρωμένο. Κοιτάξτε γύρω μας και δείτε τί συμβαίνει.

Ποιες ήταν οι κύριες σκηνοθετικές  προκλήσεις που αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της παράστασης; Πώς τις ξεπεράσατε;

Οι ΤΥΦΛΟΙ είναι ένα δύσκολο στατικό έργο όπου όλα συμβαίνουν σε συμβολικό επίπεδο γι αυτό και δεν ανεβαίνει συχνά στις θεατρικές σκηνές που σκέπτονται μόνο το ταμείο. Στην παράσταση μας επιδιώκουμε να υπερβούμε τη στατικότητα αυτού του σπουδαίου έργου εμπλουτίζοντας το με ζωντανή μουσική και τραγούδια και με video προβολές που συνδέουν το έργο με το σήμερα.

Η τυφλότητα των χαρακτήρων φαίνεται να αντιπροσωπεύει την αδιαφορία ή την άγνοια απέναντι στα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Πώς ερμηνεύετε αυτή τη μεταφορά και πώς την εντάσσετε στην παράσταση;

Η άγνοια, συνειδητή ή ασυνείδητη και η αδιαφορία για όσα συμβαίνουν γύρω μας - αυτή η τελευταία, εντελώς συνειδητή - αποτελούν κορυφαίες ασθένειες της εποχής μας που συχνά μάς φαίνονται αγιάτρευτες. Οι ασθένειες αυτές ταλαιπωρούν και τους τυφλούς ήρωες του έργου μας. Δεν γνωρίζουν και καταφεύγουν στην αδράνεια αλλά και όταν μαθαίνουν ότι ο σωτήρας που περιμένουν δεν θα έρθει ποτέ, αδρανούν και έρχονται αντιμέτωποι με το τραγικό τους τέλος, παραιτημένοι και χαμένοι στη μεταφυσική τους ανυπαρξία.

 

Το έργο θέτει ερωτήματα σχετικά με τη θέση του ανθρώπου απέναντι σε κοινωνικά, περιβαλλοντικά και πολιτικά ζητήματα. Πιστεύετε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος επιλέγει συνειδητά την "τυφλότητα" ή βρίσκεται σε μια κατάσταση αδυναμίας να δει τα προβλήματα γύρω του;

Θα ήθελα πολύ να πιστέψω ότι η ανθρωπότητα αδρανεί επειδή δεν γνωρίζει, θα ήταν ίσως μια παρηγορητική δικαιολογία. Ας δεχτούμε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος χάνεται σε μια ιδιότυπη άγνοια ακριβώς γιατί βομβαρδίζεται καθημερινά από ποταμούς γνώσης και πληροφορίας που τον οδηγούν στη σύγχυση, όμως - λυπάμαι που το λέω - νομίζω πως η βασική αιτία της αδράνειας είναι η αδιαφορία για οτιδήποτε δεν αφορά τον μικρόκοσμο μας, το στενό περιβάλλον μας, το προσωπικό μας συμφέρον. Οι άνθρωποι κλείνουν τα μάτια τους με τα χέρια τους πεισματικά, ξεβολεύονται από τις βεβαιότητες τους όταν βλέπουν κι έτσι - πολύ βολικά για τη συνείδηση τους - εθελοτυφλούν. Όταν θα έρθει η στιγμή να ανοίξουμε τα μάτια μας, φοβάμαι πως θα είναι πολύ αργά.

Υπάρχει ελπίδα για "φως" στο τέλος της παράστασης; Πώς μεταφέρεται η έννοια της ελπίδας μέσα από τη σκηνοθεσία σας;

Η ελπίδα στην παράσταση μας, σε ένα τόσο δυσοίωνο έργο, έρχεται από δύο στοιχεία. Στο έργο υπάρχει ένα μωρό μιας μάνας τυφλής, το μωρό όμως δεν είναι τυφλό, το μωρό βλέπει και κλαίει σπαρακτικά  και αντιδρά και υπάρχει κι ένα κορίτσι που με το τσέλο του, παίζει μουσική με όλη του τη δύναμη, την ώρα που η ανθρωπότητα χάνεται για να σταματήσει την καταστροφή. Οι νέοι άνθρωποι που αντιδρούν και η Τέχνη που αντιστέκεται είναι η ελπίδα ενός κόσμου που οδηγείται στον αφανισμό.

Στο έργο υπάρχει μια έντονη μεταφυσική αγωνία. Πώς αντιλαμβάνεστε προσωπικά αυτό το στοιχείο και πώς πιστεύετε ότι αντανακλά τις αγωνίες της εποχής μας; Πιστεύετε ότι η τέχνη, και το θέατρο ειδικότερα, έχει τη δύναμη να ξυπνήσει τις συνειδήσεις απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα; Αν ναι, ποιος είναι ο ρόλος του σκηνοθέτη σε αυτή τη διαδικασία;

Η μεταφυσική αγωνία που υπάρχει στους ΤΥΦΛΟΥΣ, είναι ένα κυρίαρχο στοιχείο στα μεγάλα έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Κάθε φορά που ανεβαίνει ένα τέτοιο έργο, κάθε φορά που οι άνθρωποι του Θεάτρου στρατεύονται με πάθος στην ανάδειξη των μεγάλων έργων, κάθε φορά που η Τέχνη, το Θέατρο, κοιτάζουν με παρρησία γύρω τους, κάθε φορά που τολμάνε να αναμετριούνται με τα έργα που εκφράζουν την αγωνία τους για την υπέρβαση της μοίρας του ανθρώπου, κάθε φορά φουντώνει ξανά η ελπίδα πως κάποιοι επιτέλους παίρνουν θέση, πως κάποιοι δεν παραδίδονται αμαχητί. Η Τέχνη, το Θέατρο, είναι χώροι δημιουργίας και Ελευθερίας, είναι ανοιχτοί στις προκλήσεις των καιρών κήποι, με πολλά λουλούδια αλλά και πολλά αγκάθια, που οι άνθρωποι του μέσα από την Τέχνη τους, προσπαθούν να παρηγορήσουν και να παρηγορηθούν, να κάνουν, έστω και λίγο, πιο φωτεινό τον σκοτεινό μας κόσμο. Ο Σκηνοθέτης υπηρετεί αυτό το όραμα.

Ποια είναι η μεγαλύτερη ελπίδα σας για την παράσταση αυτή; Τι θα θέλατε να αφήσει ως μήνυμα στο κοινό;

Θα επιθυμούσα οι θεατές βλέποντας την παράσταση, να τολμήσουν να δουν τον εαυτό τους μέσα από τους τυφλούς ήρωες του έργου, να προσπαθήσουν να δουν την προσωπική τους ιστορία συνειδητής ή ασυνείδητης τυφλότητας, να αφήσουν για λίγο τις ακλόνητες βεβαιότητες τους και να σκεφτούν τί και γιατί δεν θέλουν να δουν, να νοιώσουν ότι η ανθρωπότητα, όλες και όλες εμείς, χρειαζόμαστε επιτέλους, μια ανατροπή του βλέμματος.

Tης Αλεξίας Βλάρα, 17/12/2024