Ελένη Καλαντζή: "Ο σκοπός μου είναι καθαρά εγωιστικός, να θυμάμαι πράγματα που νιώθω ότι θα ξεχάσω με το πέρασμα του χρόνου, με τον ίδιο τρόπο ακριβώς που κάποιος βγάζει φωτογραφίες ό,τι φοβάται περισσότερο να χάσει".

Το Προτού μπει το φως στο δωμάτιο της Ελένης Καλαντζή είναι μια ποιητική διαδρομή ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, το φως και το σκοτάδι, την απώλεια και τη μνήμη. Μέσα από στίχους που μοιάζουν με κινηματογραφικά καρέ ενός εσωτερικού ταξιδιού, η ποιήτρια αναζητά τη στιγμή εκείνη όπου το τέλος συναντά την αρχή. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, η Ελένη Καλαντζή μιλά για τη δύναμη της ποίησης να καταγράφει, να γιατρεύει και να επαναφέρει στη ζωή όσα νομίζαμε πως είχαν χαθεί.

Πώς προέκυψε η ιδέα για την ποιητική συλλογή; Υπήρξε κάποια συγκεκριμένη εμπειρία που σε ενέπνευσε;

Η ιδέα προέκυψε πριν περίπου μία δεκαετία όταν σκέφτηκα το επαναλαμβανόμενο μοτίβο της τριβής, της έκρηξης και της λήθης σε κάθε πτυχή της ζωής και πως μπορώ να το χρησιμοποιήσω σαν κεφάλαια/στάδια με κείμενα που εντάσσονται στο καθένα. Έγραφα από μικρή ηλικία για καθετί που ήθελα να κρατήσω στην μνήμη μου αλλά από τότε που είχα αυτή την έμπνευση, ξεκίνησα να γράφω για διάφορα συμβάντα και αναμνήσεις που με κάπως φυσικό τρόπο ταίριαξαν στην ροή αυτή χωρίς να έχω ξεκάθαρη πρόθεση να γίνουν ποιήματα.

Μπορείς να μας περιγράψεις τη διαδικασία γραφής σου; Πώς προσεγγίζεις το γράψιμο ποιημάτων;

Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, μπορεί να ξεκινήσω με κάτι που μοιάζει με πεζό και να καταλήξω να γράψω ένα ποιήμα ή και το αντίθετο. Μπορεί να καταλήξω σε κάτι που μοιάζει και στα δύο, είναι ανάλογα την στιγμή και το τι νιώθω την ανάγκη ν’ αποτυπώσω. Ο σκοπός μου είναι καθαρά εγωιστικός: να θυμάμαι πράγματα που νιώθω ότι θα ξεχάσω με το πέρασμα του χρόνου, με τον ίδιο τρόπο ακριβώς που κάποιος βγάζει φωτογραφίες ό,τι φοβάται περισσότερο να χάσει.

Στο επίκεντρο της συλλογής βρίσκονται οι αναμνήσεις και οι σκιές του παρελθόντος. Πώς πιστεύεις ότι αυτές οι αναμνήσεις επηρεάζουν την τωρινή μας ζωή;

Οι αναμνήσεις είναι σίγουρα πολύ σημαντικό κομμάτι του παρόντος, σχεδόν σαν φαντάσματα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το παρελθόν μας επισκιάζει ή πως μας στοιχειώνει. Αντιθέτως είναι θεμιτό οι αναμνήσεις να μας «αγκαλιάζουν» και εμείς με την σειρά μας να τις υποδεχόμαστε σαν τακτικούς θαμώνες στο καφενείο, την πλατεία ή το σινεμά της γειτονιάς που μεγαλώσαμε.

Η ιδέα του σκοταδιού και του φωτός είναι κεντρική στη συλλογή. Πώς ερμηνεύεις αυτή την αντίθεση στην τέχνη και τη ζωή σου;

Βλέπω το φως και το σκοτάδι σαν αλληλένδετες έννοιες και εξίσου σημαντικές για να αντικρίσουμε την πραγματικότητα αφού κάποιες αλήθειες μπορεί να κρύβονται στο σκοτάδι κι όχι στο φως.

Μου αρέσει πολύ η παρατήρηση του φωτός (και η απώλειά του) σαν μέσο έκφρασης, κάτι που είναι πολύ χαρακτηριστικό στο σινεμά αλλά φυσικά και στην καθημερινή ζωή, όταν για παράδειγμα κοιτάξουμε το συναίσθημα που αποπνέει το φως που δύει και μπαίνει μέσα από τα παραθυρόφυλλα στο δωμάτιο χρωματίζοντάς το ολόκληρο με πορτοκαλί και χρυσό καθώς πλημμυρίζει τον χώρο και διαχέεται σχηματικά. Πόσο λουσμένο στο φως φαίνεται το δωμάτιο το πρωί χωρίς πολλές σκιές ή αντιθέσεις με το φως πιο ψηλά στον ουρανό και πόσο διαφορετικό το συναίσθημα που μας προκαλεί, όπως κι όταν το δούμε την νύχτα λουσμένο στο σκοτάδι με το ψυχρό κίτρινο φως του δρόμου να μπαίνει δειλά και μ’ ένα κερί πάνω στο γραφείο. Τρεις στιγμές, τρία διαφορετικά συναισθήματα και ένα μόνο δωμάτιο.

Πώς συνδυάζεις τις σπουδές σου στη σκηνοθεσία με τη συγγραφή ποιημάτων; Υπάρχουν στοιχεία που εμπλουτίζουν το ένα από το άλλο;

Υπάρχει πολύ έντονη σύνδεση μεταξύ των δύο γιατί σκέφτομαι και γράφω πάντα προσπαθώντας να δημιουργήσω μία εικόνα που κινείται στον χρόνο, όπως το πλάνο μίας ταινίας, και να τοποθετήσω αυτόν που την «διαβάζει» σ’εκείνη ακριβώς στην στιγμή για να την ζήσει και να την δει απ’ όποια γωνία θέλει.

Ποιες είναι οι προτεραιότητές σου ως καλλιτέχνης; Πώς σκοπεύεις να αναπτύξεις τη δουλειά σου στο μέλλον;

Η διεύθυνση φωτογραφίας είναι αυτό στο οποίο δίνω όλη μου την ενέργεια τα τελευταία χρόνια στην Ιρλανδία και θα συνεχίσω να το κάνω, ελπίζω σύντομα και στον ελληνικό χώρο.

Έχω γράψει ένα βιβλίο με μικρές ιστορίες και ποιήματα στα αγγλικά το οποίο διορθώνω αυτή την στιγμή και αρκετά σενάρια μυθοπλασίας οπότε έχω ως στόχο να ασχοληθώ και με την σκηνοθεσία στο μέλλον.

Ποια είναι τα θέματα που σε απασχολούν περισσότερο στη ζωή και τη δουλειά σου; Πώς αυτά αντικατοπτρίζονται στα ποιήματά σου;

Η καθημερινότητα και η αδιόρατη ομορφιά της, το παρελθόν και η σκιά του στο παρόν, η απώλεια, ο υπαρξισμός και το πένθος για ανθρώπους, μέρη, στιγμές και συναισθήματα που έφυγαν ή εγώ εφύγα μακριά τους αλλά τελικά έμειναν μαζί μου. Νομίζω ότι όλα αυτά τα στοιχεία ξεπροβάλλουν στα ποιήματα της συλλογής η οποία αντικατοπτρίζει αυτή μου την προσπάθεια να μην ξεχάσω πόσο χρώμα έβλεπα ή και έβαζα (όταν έλειπε) στον κόσμο γύρω μου όταν ήμουνα παιδί.

Ποιους ποιητές ή συγγραφείς θα έλεγες ότι σε έχουν επηρεάσει; Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου;

Ο «Αποχαιρετισμός στα όπλα» του Έρνεστ Χέμινγουεϊ είναι το αγαπημένο μου μυθιστόρημα και το «The Last Night of the Earth Poems» του Τσαρλς Μπουκόφσκι είναι η αγαπημένη μου ποιητική συλλογή. Μεγάλωσα διαβάζοντας έργα της beat γενιάς του 1950 και του 1960 γιατί με γοήτευε ιδιαίτερα η εποχή αυτή καθώς και η εναντίωση στο κατεστημένο και το αμερικανικό όνειρο μέσα από το εξομολογητικό ύφος και τον αυτοσχεδιασμό στην γραφή σαν να πρόκειται για ένα κομμάτι τζαζ ή μπλουζ.

Ποιες είναι οι αντιδράσεις που έχεις λάβει μέχρι στιγμής για τη συλλογή σου; Υπάρχει κάποιο σχόλιο που σε έχει αγγίξει ιδιαίτερα;

Είναι δύσκολο να ξεχωρίσω ένα, γι’ αυτό θα πω τα σχόλια που έκανε ο κ. Δημήτρης Πατώκος, ένας ιδιαίτερα αξιόλογος φιλόλογος και αρθρογράφος, στην παρουσίαση του βιβλίου. Με άγγιξαν πολύ και σήμαινε πολλά για μένα η στήριξή του. Έκανε επίσης έναν παραλληλισμό με την πεζογραφική ποίηση του Ρέιμοντ Κάρβερ («Δωμάτια όπου οι άνθρωποι ουρλιάζουν και πληγώνουν ο ένας τον άλλο») που με τιμά όσο τίποτε άλλο.

Ποιες είναι οι προσδοκίες σου για την αναγνωσιμότητα της συλλογής; Πώς θα ήθελες να συνδεθούν οι αναγνώστες με τα ποιήματά σου;

Είμαι πανευτυχής που υπάρχει η συλλογή αυτή σαν βιβλίο και δεν έμεινε στο συρτάρι σαν ένα παιδικό μου όνειρο. Εάν έστω κι ένας άνθρωπος το διαβάσει και του αφήσει κάτι, αυτό μου αρκεί. Όλα τα υπόλοιπα είναι δώρο και είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων, ειδικά όταν άνθρωποι μου στέλνουν πως την διάβασαν και τους συγκίνησε κάποιο κομμάτι της ή τους έβγαλε κάποιο συναίσθημα, οποιοδήποτε κι αν ήταν αυτό. Ένα βασικό μήνυμα που θέλω ν’ αποκομίσει ο αναγνώστης είναι πως η ζωή και κάθε κομμάτι της ύπαρξής μας αποτελείται από αντιφάσεις οι οποίες μας ορίζουν και χορεύοντας μέσα στον χρόνο μαζί τους μπορούμε να γνωρίσουμε το σκοτάδι και την ομορφιά τους.

Της Αλεξίας Βλάρα, 07/03/2025