Ο Μανόλης Ξεξάκης μιλάει στο Open Mind

Ποια είναι η μπριζόλα της λογοτεχνίας;

Μανόλης Ξεξάκης «Βαλς των σκιών», δεύτερος τόμος του μυθιστορήματος «Το θέατρο της οικουμένης», εκδόσεις IANOS

1. Τι είναι το «Το θέατρο της οικουμένης»;

Απάντηση: Είναι μυθιστόρημα που αντιμετωπίζει τη ζωή του ανθρώπου που ζει σε κοινωνίες σαν θεατρικό έργο που παίζεται στη σκηνή της γης. Εννοείται ότι η υπόθεση εξειδικεύεται με συγκεκριμένους ήρωες, έχει αγωνία, δράση, ενώ ταυτόχρονα κινείται μέσα στο προγραμματισμένο σχέδιο τριών αξόνων που έθεσα από την αρχή. Τι εννοώ; Παρατήρησα ότι έχουμε τεράστια ανάγκη να πιστέψουμε ότι διαθέτουμε ένα άυλο αλλά αθάνατο κομμάτι μας, που ονομάζουμε ψυχή, και το οποίο πιστεύουμε ότι επιβιώνει μετά τον θάνατό μας, κι ότι αν ζούμε σύμφωνα με ένα εγκεκριμένο από την κοινωνία μας τρόπο ζωής, αυτό το άυλο θα ζει καλά αιώνια. Άρα ο πρώτος άξονάς μου αφορά την ιδέα των ψυχών. Ο δεύτερος άξονας είναι η κατασκοπεία, η οποία στηρίζει την ασφάλεια των πατρίδων μας, αλλά είναι και εργαλείο αποδιοργάνωσής τους. Οι λαοί παριστάνουν πως δεν  υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στον κοινωνικό ιστό εφόσον η κατασκοπεία δρα για το καλό της πατρίδας. Η αλήθεια είναι πως υπονομεύει τους νόμους και τα θέσμια των κοινωνιών και ενθαρρύνει την παραβατικότητα και την αυτοδικία. Ο τρίτος άξονας είναι ο προδομένος έρωτας. Έχουμε τον καλύτερο σύντροφο, τον αγαπούμε, και ξαφνικά μας έλκει ένα άλλο πρόσωπο, και τον προδίδουμε. Γιατί; Διότι τα ένστικτα είναι ανίκητα.

2. Γιατί το «Το θέατρο της οικουμένης» εκδίδεται σε τρεις τόμους;  

Απάντηση: Λόγω μεγέθους. Έχει σχεδόν 400 σελίδες ο τόμος και μια ενιαία έκδοση θα είχε προβλήματα διακίνησης. Έχω φροντίσει όμως την αφήγηση ώστε και να μην κουράζει και να δημιουργεί ενδιαφέρον. Πιστεύω στα βιβλία που μαγεύουν. Αυτά θυμάμαι, και τέτοια θέλω να γράφω.

3. Τι καινούργιο έχει ο δεύτερος τόμος που εκδόθηκε μόλις από τον IANO;

Απάντηση: Στον πρώτο φρόντισα να δείξω τους χαρακτήρες που θα δράσουν και να βάλω κάποιους από αυτούς να αφηγηθούν κομμάτια της ελληνικής ιστορίας, ένα ταξίδι στο Άγιον Όρος, κάτι από τον πόλεμο του 1940, την περιπέτεια όσων επιβάλλει ο πολιτισμός, εννοώ τα ορυκτά καύσιμα που επιτείνουν την κλιματική αλλαγή, αλλά και πολλά από τις επιστήμες και τις τέχνες. Αυτά συνεχίζονται και στον δεύτερο τόμο που ξεκινά από το 13^ο κεφάλαιο. Λέγεται «Δείπνο των στοχασμών». Σε αυτό ο καπετάνιος του φέριμποτ Πρέβελη παραθέτει δείπνο στην οικογένεια του ήρωά μου. Με αυτό το πρόσχημα συζητιούνται η ιστορία των χαρτών, το αγαπημένο τυρί του Ναπολέοντα, αλλά εισάγεται και το μέγα θέμα της Κύπρου. Σε επόμενα κεφάλαια ταξιδεύουμε στη Βενετία, στο Μιλάνο και στη Βιέννη, η οποία σύμφωνα με τον αρχηγό των μυστικών υπηρεσιών «είναι η πατρίδα της ψυχής του Ρήγα Φεραίου». Εννοείται ότι δεν κάνω δοκίμιο, μυθοπλασία ευχάριστη προσπαθώ να είναι τα κείμενά μου. Το είπα ήδη.

4. Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;

Απάντηση: Ίσως η ερώτηση έχει αξία αν χωριστεί σε «αγαπημένα βιβλία», και «συγγραφείς που σας έχουν επηρεάσει». Έτσι, στα αγαπημένα βιβλία θα έβαζα τον Μόμπι Ντικ του Μέλβιλ,  Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι του Όσκαρ Ουάιλντ για την απαράμιλλη δομή του και το μυθιστόρημα Ο νεκρός κυριεύει τον ζωντανό του Ανρί Τρουαγιά για την εναγώνια ατμόσφαιρα που δημιουργεί με απλά σαφή μέσα, αλλά και τη δραματουργική μαεστρία του. Δεν πρέπει να ξεχάσω τον Άμλετ του Σαίξπηρ, παραμένει στην κορυφή. Στους συγγραφείς που με έχουν επηρεάσει οπωσδήποτε θα έλεγα τον Διονύσιο Σολωμό με την ανίκητη Γυναίκα της Ζάκυνθος, τον ξεχασμένο Στρατή Δούκα που έγραψε τη νουβέλα Ιστορία ενός αιχμαλώτου για το οποίο λένε ότι είναι το βιβλίο που δεν έχει καμιά παρομοίωση. Ότι η μαγεία του είναι τα δραστικά ρήματα, αυτά που δίνουν ζωές ή τις παίρνουν. Για να καταλάβετε τι σας λέω, σας εξηγώ ότι αν ένας πει «πεινώ», τα έχει πει όλα. Δεν χρειάζεται να εξηγήσει με τι μοιάζει η πείνα του. Γράφουμε για να λυτρωθούμε οι ίδιοι από το βάρος των τρόπων με τους οποίους βλέπουμε την πραγματικότητα. Ωστόσο αυτό που παρουσιάζουμε ως έργο οφείλει να είναι αυστηρά δομημένο και ελεγμένο έως την τελευταία λεπτομέρεια.

5. Σας φοβίζει η ενδεχόμενη διαφωνία και η αρνητική κριτική;

Απάντηση: Όχι, κάθε κριτική είναι χρήσιμη. Κάποτε είχα εκδώσει ένα μυθιστόρημα στη Νεφέλη, και συναντώ στο δρόμο τον Ντίνο Χριστιανόπουλο. Μανόλη, μου λέει, έχεις ένα λάθος. Ο ήρωάς σου είναι Κρητικός, αλλά εσύ του έχεις δώσει Μανιάτικο όνομα, τον λες Αλέκο Χορταρέα. Είχε δίκιο. Τα πραγματολογικά στοιχεία πρέπει να ελεγχθούν ξανά και ξανά σε κάθε βιβλίο. Αυτά είναι η σχάρα πάνω στην οποία ψήνεται η μπριζόλα της λογοτεχνίας. Το πρόβλημα είναι ότι ζούμε σε μια μικρή χώρα που έχει χιλιάδες φιλόδοξους συγγραφείς και ελάχιστους αναγνώστες. Συν που η οικονομική κρίση μάς έχει διαλύσει όλους πολιτισμικά.

6. Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά χαρακτηριστικά στον εαυτό σας;

Απάντηση: Δεν έχει νόημα να απαντήσω. Ο καλλιτέχνης, αν είναι πραγματικός, διαλύεται μέσα στο έργο του, εξαφανίζεται μέσα στο «αίνιγμα της τέχνης». Το άκουσα πολλές φορές από τον φιλόσοφο Κώστα Αξελό, αλλά και από τον εμπνευσμένο καθηγητή Μάνο Σ. Στεφανίδη.

7. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Απάντηση: Έχω ξεκινήσει ένα μυθιστόρημα για την κλιματική αλλαγή, αλλά δεν έχω μπει ακόμη μέσα στην ιστορία μου. Εννοώ ότι δεν έχω γίνει ένα με τους ήρωες. Μόνο έτσι πετυχαίνει κάτι. Συν που πάω να το συνεχίσω και ξαναγυρνώ στα ποιήματά μου, στις λέξεις που δεν επιτρέπουν ανάμεσά τους άλλες.

8. Αν σας ζητούσαν ένα μήνυμα προς τους αναγνώστες, τι θα λέγατε;

Απάντηση: Θα μπορούσα να τους πω ότι ο πολιτισμός των εικόνων έχει κυριαρχήσει σε όλους μας. Κι εγώ θέλω μια ταινία το βράδυ για να τελειώσω τη μέρα μου. Ωστόσο, η τηλεόραση, ο υπολογιστής, το κινητό μάς επιβάλλουν μια συγκεκριμένη όψη της πραγματικότητας. Ενώ η λογοτεχνία μάς χαρίζει τα χρώματα του εαυτού μας, το κομμάτι του ψυχισμού μας που ενεργοποιείται με τις λέξεις. Κι αυτό είναι υπεροχή. Συμπέρασμα, αν θέλετε και μπορείτε να αγοράζετε και να διαβάζετε βιβλία.

 Οι φωτογραφίες είναι του Άρι Γεωργίου

Λίγα λόγια από τον Συγγραφέα

Το Θέατρο της Οικουμένης είναι άλμα προς την αιωνιότητα της ομορφιάς, ζωές που ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους, αναμνήσεις που πέρασαν από το εκκολαπτήριο των θαυμάτων του λόγου. Κι είναι τα όρια της λογικής, οι βραχονησίδες του Αιγαίου, άγγελοι απαλλαγμένοι από την τυραννία του φύλου τους, το ψυχομαντείο του Αχέροντα, η Κύπρος και τα ουράνια κλωσόπουλα, οι σκέψεις μας. Στον Α' τόμο έστησα το σκηνικό κι έντυσα τους ηθοποιούς με τα ρούχα της δουλειάς. Εδώ, στον δεύτερο, παρουσιάζω το έργο στο οποίο θα παίξουν. Εικονογραφώ την κατασκοπεία, τον έρωτα και τις αθάνατες ψυχές. Η ιστορία των ανθρώπων είναι για γέλια. Μόνο που δεν υπάρχει πιο έξυπνο ον από εμάς για να γελάσει με όσα κάνουμε. Πολλοί νομίζουν ότι γράφουμε παρατηρώντας την πραγματικότητα, πως είμαστε φωτογράφοι των γεγονότων. Ακόμη κι όταν όλα μοιάζουν αληθινά, το λογοτεχνικό κείμενο υπερέχει, δεν είναι μόνο τα συστατικά του.

Λίγα λόγια για τον Συγγραφέα

Ο Μανόλης Ξεξάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο, σπούδασε στη Θεσσαλονίκη, έγραψε βιβλία ποίησης και πεζογραφίας, ενδιαφέρεται για τις λέξεις και τους αριθμούς. Ο Α' τόμος της τριλογίας του Μανόλη Ξεξάκη έχει τίτλο «Το Θέατρο της Οικουμένης», Τα θεμέλια της ζωής και εδώ μπορείτε να δείτε περισσότερες πληροφορίες.

Link βιβλίου:

            https://www.ianos.gr/to-theatro-tis-oikoumenis-tomos-v-0482232.html

Tης Αλεξίας Βλάρα, 29/11/2019