Μαίρη Παναγιώτου: "Η όλη έρευνα μου έδωσε αρκετά στοιχεία να συνθέσω το δικό μου πόνημα".

 

1. Το μυθιστόρημά σας βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα στη Σέριφο. Τι σας ενέπνευσε να ανατρέξετε σε αυτά τα ιστορικά γεγονότα και να τα ενσωματώσετε στη μυθοπλασία σας;

Μία καλοκαιρινή πενθήμερη επίσκεψη με σκοπό να απολαύσω τις ομορφιές της Σερίφου, έγινε η αφορμή να γνωρίσω τον χώρο των Μεταλλείων στο Λιβάδι και να εντυπωσιαστώ απ' το περιβάλλον. Τα απομεινάρια των γραφείων, του ιατρείου και της γέφυρας της επιχείρησης, με έκανε να περιεργαστώ όλη την περιοχή και να κάνω συζητήσεις με τους ντόπιους. Έμαθα αρκετά αλλά σκόρπια. Η περιέργεια συνεχίστηκε και μετά το τέλος του ταξιδιού μου κι όσο περνούσαν οι μέρες, τόσο εγώ παρέμεινα εντυπωσιασμένη και αποφασισμένη να μάθω λεπτομέρειες. Κάπως έτσι η περιέργεια έγινε απόφαση να γράψω για ένα θέμα που αγνοούσε όλη η σύγχρονη Ελλάδα.

2. Πόσο δύσκολη ήταν η έρευνα για να αποτυπώσετε την ατμόσφαιρα της εποχής, τις συνθήκες εργασίας στα μεταλλωρυχεία και τη ζωή στη Σέριφο στις αρχές του 20ού αιώνα;

Ο λόγος που δυσκολεύτηκα πολύ να αποτυπώσω την αληθινή ιστορία των Μεταλλείων ήταν επειδή δεν υπήρχε πρότερη βιβλιογραφία. Ανέτρεξα στο διαδίκτυο όπου όλα λέγονταν περιληπτικά και με τρόπο. Έψαξα σε όλα τα βιβλιοπωλεία ώσπου βρήκα το βιβλίο- ημερολόγιο, θα έλεγα, του Κωνσταντίνου Σπέρα, ο οποίος υπήρξε πρόεδρος του συλλόγου των μεταλλωρύχων εκείνης της εποχής. Διάβασα το κείμενο αυτό, το συνέκρινα με όσα έμαθα απ' το διαδίκτυο και όσα μου είχαν πει λίγοι κάτοικοι που είχα συναντήσει στο Λιβάδι της Σερίφου. Στη συνέχεια έκανα μία δεύτερη έρευνα για την ζωή της γυναίκας της εποχής εκείνης στο νησί και την μοίρα των οικογενειών των εργατών στις στοές των Μεταλλείων.

Η όλη έρευνα μου έδωσε αρκετά στοιχεία να συνθέσω το δικό μου πόνημα.

3. Το βιβλίο σας αγγίζει θέματα όπως η εκμετάλλευση των εργαζομένων, η κοινωνική αδικία και η δύναμη της συλλογικής αντίστασης. Πόσο σημαντικό θεωρείτε ότι είναι αυτά τα θέματα να προβάλλονται σήμερα;

Ιδιαιτέρως σήμερα είναι αναγκαίο να προβάλλονται τα συγκεκριμένα θέματα. Λόγω μεγάλης ανεργίας οι εργοδότες εκμεταλλεύονται τους εργαζόμενους, οι συλλογικές συμβάσεις καταπατώνται, οι άνθρωποι υποφέρουν, οι οικογένειες υποφέρουν. Το βιβλίο μου αυτό μπορεί να δώσει κουράγιο και δύναμη και οι εργαζόμενοι να αντισταθούν στην εκμετάλλευση του ημερομισθίου και των ωρών εργασίας, δεδομένου ότι οι περισσότεροι εργάζονται υπερωριακά χωρίς να αμείβονται επί πλέον. Αυτό είναι άδικο.

4. Η Αλέξω είναι μια γυναίκα με ισχυρή προσωπικότητα και όνειρα, σε μια εποχή που οι κοινωνικές επιταγές περιόριζαν τις επιλογές των γυναικών. Πώς δημιουργήσατε αυτόν τον χαρακτήρα και τι θέλατε να αναδείξετε μέσα από τη δική της ιστορία;

Η Αλέξω καταρχάς δεν ήταν δυνατή, αλλά ένα κορίτσι που προικίστηκε από την Φύση με εξυπνάδα και ελευθερία. Ερωτεύτηκε την ζωή, ήθελε να πάει στο σχολείο και να προχωρήσει μπροστά. Ωστόσο αγάπησε όπως ορίζει η φύση έναν νεαρό που της άξιζε και που τελικά της τον στέρησε η ίδια η ζωή. Τότε αναγκάστηκε απ' τα οικογενειακά γεγονότα και την όλη σύνθεση της κοινωνίας, να δεχτεί μία ζωή που δεν ενέκρινε κι ήταν αντίθετη με τα όνειρά της. Μέσα απ' αυτή την ζοφερή κατάσταση πήρε δύναμη και εναντιώθηκε στο κατεστημένο. Έγινε δυνατή επειδή της το επέβαλαν οι προϋποθέσεις της ζωής.

5. Πώς ισορροπήσατε ανάμεσα στη μυθοπλασία και τα ιστορικά γεγονότα, ώστε η αφήγησή σας να παραμένει αυθεντική και παράλληλα συναρπαστική;

Ισορρόπησα διότι το πάλεψα πολύ. Κράτησα το ισοζύγιο μεταξύ πραγματικών γεγονότων και φαντασίας. Όμως η φαντασία μου δεν ήταν ανεξέλεγκτη. Αντιθέτως, πάτησε πάνω στην έρευνα της ζωής της κάθε νεαρής νησιώτισσας κι έτσι έφτιαξα μία μορφή αντάξια της εποχής.

6. Το βιβλίο περιγράφει έντονες ανατροπές και δραματικές εξελίξεις. Πώς διαχειριστήκατε τη σύνθεση της πλοκής ώστε να διατηρήσετε το ενδιαφέρον του αναγνώστη;

Σ' αυτό βοηθήθηκα διότι η εποχή εκείνη επέβαλε ανατροπές και δραματικές εξελίξεις. Τις έψαξα όλες κι όταν σιγουρεύτηκα γι' αυτό, έγραψα την αλήθεια της εποχής. Πάντα οι κοινωνία έχει αποστήματα που εγώ σαν συγγραφέας θέλω να σπάσω για να ξεχυθεί το πύον και να προχωρήσουμε προς την πρόοδο.  Οι άνθρωποι του μικρού νησιού, προκειμένου να κουκουλώσουν αναπάντεχα γεγονότα που η κάθε οικογένεια θεωρούσε ανείπωτα, αναγκαζόταν να πάρει δραστικά μέτρα εις βάρος της προσωπικότητας. Εγω εκμεταλλεύτηκα αυτές τις καταστάσεις και φυσικά έμεινα άυπνη πολλούς μήνες για να ισορροπήσω όλες τις καταστάσεις. Δεν ήταν εύκολο κι ανέπνευσα ευτυχής όταν κατόρθωσα να αποφύγω τον σκόπελο της καρικατούρας.

7. Πώς προσπαθήσατε να αναδείξετε τις κοινωνικές δομές και τις προκαταλήψεις της εποχής μέσα από την ιστορία σας;

Η έρευνα της κοινωνικής κατάστασης της Σερίφου, με βοήθησε να πάω βήμα το βήμα την καθημερινότητα της Αλέξως και της οικογένειας της. Επίσης και τον τρόπο ζωής όλων των κατοίκων της Σερίφου μέσα απ' τις παραδόσεις τους και την εν γένει αντιμετώπιση της καθημερινότητας. Υπήρχαν οι κώδικες του νησιωτικού λαού που έθεταν τις προϋποθέσεις συμπεριφοράς όλων κι εγώ δεν μπορούσα να φύγω έξω απ' την έρευνα που είχα κάνει. Όταν έγραφα το κείμενο ένιωθα ότι βρισκόμουν στο νησί και έβλεπα τους ανθρώπους να λειτουργούν.

8. Ποια είναι τα βασικά μηνύματα που θέλατε να περάσετε στους αναγνώστες μέσα από το Στέρφα Γη; Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αξία ή ιδέα που σας ενδιέφερε ιδιαίτερα να αναδείξετε;

Το βιβλίο αυτό έχει τρία θέματα. Το πρώτο να δείξουμε τα πραγματικά γεγονότα του πρώτου τετάρτου του εικοστού αιώνα και να μάθει ο κόσμος για την μεγαλύτερη αιματηρή απεργία στα Μεταλλεία της Σερίφου και φυσικά να εξάγει τα συμπεράσματά του.

Δεύτερον να αναδείξουμε την ζωή της γυναίκας της εποχής στη συγκεκριμένη περιοχή και τρίτον να αποδείξουμε πως ό,τι κι αν πετύχει η γυναίκα ακόμα και σήμερα, ό,τι το καλύτερο κι αν της τύχει θα το έχει πληρωμένο εκ των προτέρων με αίμα.

9. Παρότι η ιστορία διαδραματίζεται στις αρχές του 20ού αιώνα, υπάρχουν θέματα που θεωρείτε ότι παραμένουν διαχρονικά και επίκαιρα;

Βεβαίως παραμένουν διαχρονικά και επίκαιρα. Και οι θέσεις εργασίες που περικόπτονται ανάλογα με τα συμφέροντα του εργοδότη και η θέση της γυναίκας που πλήττεται μέσα στην οικογένεια και βασανίζεται σε πολλές περιπτώσεις όπως τελευταία έχουμε παρακολουθήσει στο αστυνομικό ρεπορτάζ.

10. Σκοπεύετε να συνεχίσετε να γράφετε μυθιστορήματα με ιστορικό υπόβαθρο; Υπάρχει κάποιο άλλο κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας που σας έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον;

Εγώ βασικά γράφω μυθιστορήματα με ιστορικό υπόβαθρο, αλλά ενδιάμεσα θέλω να γράψω κι ένα κοινωνικό για να μιλήσω και στους αναγνώστες που αγαπούν το μυθιστόρημα με ψυχολογικές και κοινωνιολογικές δομές. Η «Στέρφα γη» είναι το δέκατο βιβλίο μου που έχει εκδοθεί κι ανάμεσά τους είναι και δύο κοινωνικά. Ωστόσο και στα κοινωνικά συμπεριλαμβάνω μορφές της τέχνης όπως λχ ένα που γράφω τώρα και μιλάω για ζωγραφική τέχνη και τους μεγάλους ζωγράφους της Ευρώπης.

Σας ευχαριστώ πολύ για τις ακριβείς ερωτήσεις και βεβαίως για την φιλοξενία σας.

Καλή χρονιά με υγεία σε σας κι όλον τον κόσμο. Εύχομαι οι επιδιώξεις τους να γίνουν πραγματικότητα.

 

Tης Αλεξίας Βλάρα, 13/1/2025