Πάνος Νιαβής: "Το Δέκα πόντους μαύρο χιόνι, είναι όντως τόσο σκληρό όσο ήταν η εποχή και οι ζωές των ανώνυμων της ιστορίας που πραγματεύεται."

 

Νέο βιβλίο. Μιλήστε μου για αυτό

 

Καλημέρα σας.

Κατ’ αρχήν  να σας ευχαριστήσω για  την ευκαιρία που μου δίνετε να σας μιλήσω για το μυθιστόρημά μου ΔΕΚΑ ΠΟΝΤΟΥΣ ΜΑΥΡΟ ΧΙΟΝΙ, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ  πέρυσι την άνοιξη.

Θα  σας πω λοιπόν λίγα λόγια   για  να δώσω τη δυνατότητα στους αναγνώστες  σας   να καταλάβουν  τι πραγματεύεται το συγκεκριμένο  βιβλίο. Και  δεν θα μπορούσα  να κάνω καλύτερη απόπειρα  από το να «δανειστώ» το κείμενο του οπισθόφυλλου. 

«Εγώ που σας ιστορώ εδώ, Δασιά με λένε!

Γεννήθηκα στις πέτρινες  πτυχώσεις της ιστορίας σε δίσεκτους χρόνους.

Λαγγεύω για την αλήθεια με το ελάχιστο φως  των ματιών μου που γέρασε. Οι εικόνες ακαθόριστες, παλιές  και ξεθωριασμένες. Ένα αθώο φόρεμα της νιότης μου πλαταγίζει νοερά στο αέρα. Η βροχή  και η αμφιβολία εξατμίζονται σαν παλιά πεπρωμένα…»

 

Η ιστορία εξελίσσεται σε ένα επαρχιακό γηροκομείο. Η Δασιά, η ηρωίδα, απολογείται στο Θεό για τις αμαρτίες, τα κρίματα και  τα φονικά που  βαραίνουν την πολυτάραχη ζήση της.

 Τα γεγονότα και οι εκδοχές τους εναλλάσσουν ρόλους ή αποσιωπώνται μες τη λήθη. Ο τόπος καταπίνει το χρόνο, το πραγματικό μπλέκεται με το φανταστικό, το όνειρο παίρνει το πάνω  χέρι από την πραγματικότητα, η ζωή παντρεύεται στο τέλος το θάνατο...

 

«Απολογούμαι θα πει πως θέλω  να αναπαυτώ οριστικά μες την ευρύχωρη αγκάλη της συγνώμη  σας»… 

 

 

 

Η κεντρική μου η ηρωίδα, η Δασιά, είναι μια ηλικιωμένη γυναίκα παρατημένη σε ένα επαρχιακό γηροκομείο και  νοιώθοντας  το χρόνο  να μετρά αντίστροφα αποφασίζει να απολογηθεί στο Θεό για  τα κρίματα, τα ανομήματα και τα εγκλήματα που βαρύνουν τον πολυτάραχο βίο της.  Στην απολογία της  μια  λογοτεχνική αφήγηση  μαγικού ρεαλισμού, όπου  η πραγματικότητα και  η φαντασία τέμνονται,  τα όρια, όπως   και  η αληθοφάνεια του αφηγηματικού παραληρήματος  διαπλέκεται συχνά-πυκνά   με  την ονειρική ασυνειδησία.

Την εξομολόγησή της  την καταγράφει η εγγονή της,  η Ντορουντίνα, φοιτήτρια που έχει επιστρέψει στην επαρχιακή πόλη  για  τις διακοπές των Χριστουγέννων.

 

 

 

 

 «Δέκα πόντους μαύρο χιόνι» πως προέκυψε ο τίτλος;

 

Γοητεύομαι από το Μαύρο και θα είμαι ειλικρινής, μια από τις πλέον αγαπημένες μου ποιητικές συλλογές είναι του αείμνηστου Κώστα Γ. Παπαγεωργίου «Εγώ το μαύρο θα κρατάω έως θανάτου».

Θα σας πω  δε πως η πρώτη μου ποιητική συλλογή κυκλοφόρησε με τον τίτλο, « Ο μαύρος κότσυφας στο χιόνι»

Κι επειδή το μαύρο είναι το χρώμα που δεν αντανακλά το  Φως, η  Δασιά του μυθιστορήματος, χήρα αντάρτη με έξι  μήνες έγγαμη  ζωή , πριν ο άντρας της ο Γίας, που της τον έδωσαν με το ζόρι,  είναι  ντυμένη σε μαύρες αποχρώσεις εσωτερικά και εξωτερικά. Και είναι φυσικό πως η  ζωή της  δεν μπορεί να αντανακλά  καμιά  απόχρωση χαράς  φωτισμένη από αμεριμνησία, ή τη λευκή αθωότητα  του  λευκού χιονιού των καθημερινών ανθρώπων!

Επιπλέον  ο συγκεκριμένος συμβολισμός του μαύρου χιονιού  δεν αποκαλύπτεται στον αναγνώστη παρά μόνο στην  τελευταία πρόταση του βιβλίου μου…

 

Ένα αρκετά σκληρό βιβλίο για μια εποχή ιδιαίτερη σκληρή. Θα μπορούσε να έχει αληθινά γεγονότα;

Το Δέκα πόντους μαύρο χιόνι, είναι όντως τόσο σκληρό όσο ήταν η εποχή  και οι ζωές των ανώνυμων της ιστορίας που πραγματεύεται.  Από την εποχή του δικτάτορα Μεταξά ως τις παρυφές του 21^ου αιώνα, τη διασχίζει η κραυγή και η καταγγελία  αυτής  της γυναίκας. Μιας γυναίκας που έζησε μια ζωή αφόρητη, βασανιστική, ταπεινωτική, και συχνά εξευτελιστική, απλώς γιατί γεννήθηκε κορίτσι! Κι όπως της «ευχήθηκαν» οι γιαγιάδες της μόλις έμαθαν την γέννηση ενός ακόμη κοριτσιού  από τη μάνα της , είπαν με ένα στόμα:

« πάλι κορίτσι έκανες που να μην το εύρει ο χρόνος»!!!

Μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο, άλλοτε σαν παιδί ανήλικο βιώνει  με ακατανόητα ερωτήματα την επιστράτευση του αδερφού για  τον Ελληνο-Ιταλικό πόλεμο και μετά στα όρια της έφηβης και της  γυναίκας, βιώνει  την εξαφάνιση του συζύγου της στη δίνη του εμφυλίου, αντάρτης στο «Δημοκρατικό στρατό». Ζει έχοντας ανεξήγητες  και άλυτες απορίες, τι διάολο είναι αυτό που την στιγματίζει ως χήρα «κατσαπλιά». Και την εξοργίζει  το χαράμισμα  της ζωής της  για υποθέσεις που δεν ήταν δικές της.

Ενώ  το σκληρό κράτος νικητών την περιφρονεί, οι ηττημένοι σύντροφοι του άντρα της  με μακροπρόθεσμες  προτεραιότητες  και βραχυπρόθεσμη  την προπαγάνδα  της μονοδιάστατης αλήθειας τους, την αγνοούν σαν ενοχλητική αλογόμυγα, τακτοποιημένη στη λέξη «απόβρασμα»…

Κι από παραδίπλα   η αδιαφορία του παπά ως εκπρόσωπο του Θεού, ο οποίος  είναι στιγμές που την  εξοργίζει και τώρα την ώρα του ύστατου απολογισμού δεν διστάζει  να συγκρουστεί μαζί  Του θέτοντας  σειρά οντολογικών  ερωτημάτων. Αφού είναι ξεκάθαρη η αδυναμία της να κατανοήσει  το στιγμιαίο της ύπαρξής μας   μες την απεραντοσύνη της αιώνιας ανυπαρξία μας.

Η αδυναμία αυτή γίνεται κραυγή, προκαλώντας κραδασμούς  στην ευωχία  και  στην αφέλεια μας πως είμαστε αθάνατοι, και πως από ασυνείδητο φόβο  ζούμε παραισθητικά αντί με θάρρος στην διακινδύνευση του εφήμερου της Ύπαρξης που μας αναλογεί βγαίνοντας θαρραλέοι στο άγνωστο.

 

 

 

 

 

Χρησιμοποιείτε μια γλώσσα δύσκολη για τον αναγνώστη και αρκετά ωμή. Έγινε συνειδητά για να δείξετε όλη την αυθεντικότητα των ηρώων;

 

Δεν θα συμφωνήσω πως η γλώσσα που χρησιμοποιώ είναι δύσκολη.  Είναι μια γλώσσα του καιρού της ηρωίδας μου. Μια γλώσσα πλούσια που έρχεται από  πολύ μακριά.  Κι όταν λέει μια  γερόντισσα  κάπου, «κειτάσ’κα (κειτάστηκα) κι απόψε». Μιλά σαν μακρινή εγγονή του Ομήρου και χωρίς  να το ξέρει χρησιμοποιεί το αρχαιοελληνικό ρήμα, κείτομαι!

Βέβαια σχετικά με τη γλωσσική επιλογή, οι προθέσεις  μου ήταν δυο.

 Πρωταρχικός μου στόχος ήταν ο λόγος της ηρωίδας μου  να διασώσει μέρος από τον γλωσσικό πλούτο  της ντοπιολαλιάς μου, που η γλωσσική ομογενοποίηση   μαζί με τα Greeklish του διαδικτύου, απαρφανίζουν τη γλώσσα μας από τις ρίζες της και τα γλωσσικά της ρυάκια, που αθροίζονται και σμίγουν  στο μεγάλο ποτάμι που ακούει στο όνομα Ελληνική γλώσσα στη διαχρονική της εξέλιξη.

Ταυτόχρονα με  το συγγραφικό τέχνασμα  της εγγονής, περιόρισα την έκταση της ντοπιολαλιάς σε 180 όλες κι όλες  λέξεις, μέσα σε ένα βιβλίο 478 σελίδων, ακούγοντας την προτροπή μιας καλής μου φίλης  και εκδότριας της δεύτερης ποιητικής μου συλλογής, « Η Τριγωνομετρία των Παθών, εκδόσεις Μελάνι,  της Κας Γκανά.

Πως  τα βιβλία με καθολική χρήση  ντοπιολαλιάς δεν μπορούν να διαβαστούν εύκολα  από τα νέα παιδιά σήμερα.

  Έτσι το βιβλίο είναι αναγνώσιμο χωρίς δυσκολία  από τις νεότερες γενιές που είναι εθισμένες  στην σημερινή μορφή της γλώσσας μας.

 

 

 

 

Πως έγινε η επιλογή του εξωφύλλου σας;

 

Η αγάπη μου στην πολύμορφη εκφραστικότητα του αείμνηστου Νίκου Χουλιαρά, με οδήγησε  στην πόρτα  της κόρης του, της Κας Σοφίας Χουλιαρά, η οποία, διαβάζοντας το βιβλίο μου έδωσε  με απίστευτη γενναιοδωρία και  χωρίς δεύτερη σκέψη το αντίγραφο από το ζωγραφικό πίνακα  του πατέρα της, που της ζήτησα.

 Ο πίνακας έχει όλα όσα  είχα φανταστεί και επιθυμούσα. Χιόνι, σκοτάδι, αρμονία, άηχο απόηχο   από ηπειρώτικο πολυφωνικό, κρυμμένο στο ελάχιστο του ασημιού μιας σελήνης δυο ημερών  που ασημώνει τόσο όσο τη σκληρότητα της κανούτας πέτρας των βουνών μου.

Και σκοτάδι τόσο όσο να κρύψει τη στάθμη της ακαθόριστης νοσταλγίας που κατοικεί εντός μου.

 

 

 

 

 

 

Ποια είναι τα μέχρι τώρα σχόλια;

 

Αν δεν κινδύνευα  να χαρακτηριστώ αλάζονας, θα σας έλεγα πως η κριτική από αναγνωρισμένα λογοτεχνικά περιοδικά , sites και εφημερίδες  ήταν εγκωμιαστική, εκτός μιας και μοναδικής περίπτωσης που ένας αναγνωρισμένος λογοτέχνης και κριτικός βρήκε την ηρωίδα μου πολύ… σκανδαλιάρα!

Εκείνο όμως που είναι συγκλονιστικό για μένα είναι  τα εκατοντάδες μηνύματα αναγνωστριών και αναγνωστών, σαν  αυτό εδώ που σας παραθέτω, της Ντόρας Τ.:  Καλημέρα! Το βιβλίο το διάβασα σε δύο μέρες... Σαν ψυχοπαθής... Δεν ήθελα να φάω, δεν ήθελα να κοιμηθώ, μόνο να αλλάζω θέσεις γιατί με πονούσε το κορμί.. Το τελείωσα εχθές, αλλά δε σου έγραψα αμέσως διότι δεν ήξερα τι να πω. Ούτε και τώρα ξέρω. Ακόμη προσπαθώ να μαζέψω τις σκέψεις μου. Να τις τοποθετήσω, κι αν θέλεις να τις "περιφράξω", για να τις ορίσω. Δεν τα έχω καταφέρει ακόμη. Αχ! Τι μου 'κανες! ...ένα θα πω. Συγχαρητήρια κι ευχαριστώ για όλα αυτά που νιώθω.»

 

 

Από πού εμπνέεστε;

 

Για την ποιητική μου έκφραση πηγή έμπνευσης είναι το ασήμαντο για τους πολλούς, η ανάγκη μου να υμνήσω το ταπεινό, αλλά και τον έρωτα, την ύπαρξη, το θάνατο, και φυσικά  να αναμετρηθώ  με τον ωκύπου χρόνο που φεύγει απελπιστικά γρήγορα… Ως  αφορά  τη μυθιστορία οι πηγές μου βρίσκονται καταγωγικά εντός μου, εμπλουτισμένες  από τα διαβάσματά μου και τη φαντασία μου.

 

 

Αγαπημένα βιβλία και συγγραφείς ή ποιητές.

 

Θα ξεκινήσω με  την Αλφονσίνα Στόρνι( με την οποία «πέρασα» μια γόνιμη σχέση 2 χρόνων αποδίδοντας στα Ελληνικά 30 ποιήματά της  που  έχουν κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις ΠΑΡΟΥΣΙΑ   με τον τίτλο  «No me olviden, Μην με ξεχάσετε στο φιλιατρό της λήθης» ). Ενώ  αυτό τον καιρό έχω καταπιαστεί  με την Αργεντίνα ποιήτρια Νόρα Λάνγκε και τον Κολομβιανό ποιητή Εδουάρδο Καράνσα, ποιήματα των οποίων  αποδίδω στα Ελληνικά.

 Μετά την κορυφαία της Ρωσικής ποίησης, την Άννα Αχμάτοβα,  τις Ουρουγουάνες ποιήτριες Ιδέα Βιλαρίνιο και  Δελμίρα Αγουστίνι.

Και φυσικά τον μεγάλο Χιλιανό  Πάμπλο Νερούδα και τον σχεδόν άγνωστο  στο Ελληνικό αναγνωστικό κοινό, μεγάλο Περουβιανό ποιητή, τον  Σέζαρ Βαγιέχο.  Θα ήταν δε παράλειψη να μην μνημονεύσω την γοητεία μου μου ασκούν τα ποιήματα των Αμερικανών  ποιητών Ουώλλας Στήβενς και του εμβληματικού Έντγκαρ Λη Μάστερς, του Ιταλού  Τσέζαρε Παβέζε, του Ιρλανδού Σέϊμους Χήνυ  και του Σουηδού  Τούμας Τράνστρεμερ.

 

 Από συγγραφείς θα μνημονεύσω τους Γκαμπριέλ Μάρκες,   Ίβο Άντριτς, Μέσα Σελίμοβιτς, Βιντοσάβ Στεβάνοβιτς, Βάργκας Λιόσα, Χουάν Ρούλφο, Βαρλάμ Σαλάμοφ, Γιούρι Ντομπρόβσκι, Άρθρουρ Καίσλερ, Χέρτα Μύλερ και Βασίλι Γκρόσμαν.

 

 Από Έλληνες τους ποιητές  τους: Τίτο Πατρίκιο, Τάσο Λειβαδίτη, Νίκο Καρούζο, Μίλτο Σαχτούρη, Ανδρέα Εμπειρίκο, Κική Δημουλά, Μιχάλη Γκανά, Κώστα Γ. Παπαγεωργίου και  Πάνο Κυπαρίσση.

Κι από συγγραφείς τον αείμνηστο Νίκο Χουλιαρά, τον Χρήστο Χωμενίδη και την Ζυράννα Ζατέλη.

 

 

 

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια.

Κουβαλώ πολλές σκιές μέσα μου κι άλλοτε τρομάζω τη σκιά μου που την κυνηγώ ακατάπαυστα… περισσεύουν  παλιές λέξεις και  ξεθωριασμένες εικόνες  κι εγώ αμήχανος  δεν ξέρω πως να τους συμπεριφερθώ!

 Έτσι πριν τρείς μήνες ξεκίνησα το δεύτερο μέρος  τούτης της τριλογίας. Είναι  ώρα να μιλήσει ο Γίας, ο για έξι μήνες άνδρας της Δασιάς.  Αυτά  με την προϋπόθεση πως η ζωή  θα σταθεί  γενναιόδωρη μαζί μου  να διανύσω όλη  τη διαδρομή που χρειάζομαι  να μιλήσει  αργότερα και  η κόρη τους η Καρία.

Μια ποιητική συλλογή και ένα βιβλίο διηγημάτων κοιμούνται χρόνια στον υπολογιστή μου  με την υπομονή βουδιστή μοναχού για να δουν το φως ματιών που θα δακρύσουν και  θα συγκαταθέσουν  στον απόπλου τους στον φιλόξενο πόντο πιθανών αναγνωστών.

 

 

Ένα μήνυμα προς τους αναγνώστες μας.

 

Αγαπητέ αναγνώστη, η ιδέα πως μπορεί να συναντηθούμε με καθηλώνει οικειοθελώς  στο κελί του γραφιά  και  υφαίνω  με λέξεις ίσκιους  ρευστών ανθρώπων  βυθισμένους στην ατέλεια, στη πάθη και στα λάθη τους.  Αν  νοιώσεις πως η στάθμη  του σκοταδιού ανεβαίνει επικίνδυνα και χάθηκαν όλες  οι άσωτες μέρες σου  είναι πιθανό με λίγη αγαθή τύχη να βρεθούμε στην ούγια του χρόνου που μας χαμογελά και των δυο  μας σαρδόνια σε ενεστώτα οριστικής συνύπαρξης …

 

 

 Της Αλεξίας Βλάρα, 21/6/2023