Μάνθος Καλαντζής: "Παρά την προγεγραμμένη πορεία που έχει προορισμό το χάος…έρχεται ένα φως, όπως το νερό, που αποτελεί σημαντική πηγή ζωής και επιφέρει την ίδια τη λύτρωση".

 

Τί σας οδήγησε στην επιλογή αυτών των τριών μονόπρακτων, και πώς αυτά διαλέγουν να εκφράσουν τη «ροή» του νερού ως διαρκή σύμβολο στην παράσταση?

Η επιλογή των έργων του Ουίλλιαμς αποτελούσε ανέκαθεν έναν διακαή μου πόθο στο ανέβασμα μιας παράστασης. Η επιλογή εξάλλου και της Λαίδης Φθειροζόλ, ένα από τα πιο γνωστά  μονόπρακτα του συγγραφέα αποτελούν και μια βαθιά μελέτη που έκανα στα κείμενά του τον καιρό που σπούδαζα στο Παν/μιο. Επιλέξαμε τον τίτλο: «Γιατί δεν μάθατε ν ’αποφεύγετε το νερό;», θέλοντας να εκφράσουμε τη «ροή» του νερού και γενικότερα το υγρό στοιχείο ως το συνδετικό στοιχείο που ενώνει και τα τρία επιλεγέντα άγνωστα σχετικά μονόπρακτα του συγγραφέα μέσα σε μια ενιαία παράσταση. Στο πρώτο : «ο Αδάμ και η Εύα στο καράβι», ένας εκκεντρικός ψυχαναλυτής δέχεται την επίσκεψη μιας συντηρητικής καταπιεσμένης σεξουαλικά ασθενούς του, που ψάχνει τον ανολοκλήρωτο έρωτα που έζησε σε ένα καράβι κατά την διάρκεια του ταξιδιού της.

Στο δεύτερο μονόπρακτο: «Η Λαίδη Φθειροζόλ», ζει ολομόναχη σε ένα καταγώγι που ζέχνει από την υγρασία, πίνει αλκοόλ, κάνει όνειρα, νοσταλγεί το παρελθόν αλλά συγχρόνως τρέφει τρομερές ψευδαισθήσεις.

Στο τρίτο και τελευταίο μονόπρακτο, «Καλοκαίρι στη λίμνη», το στοιχείο του νερού είναι εμφανέστατο σε όλη την διάρκεια, καθώς ξετυλίγεται η τοξική συγκρουσιακή σχέση μητέρας -γιου. Και οι δύο ήρωες ψάχνουν να βρουν την λύτρωση, την απόδραση, τον εξαγνισμό ή και τον ίδιο τον θάνατο.

 

Ποιες τεχνικές σκηνοθετικές τεχνικές χρησιμοποιήσατε για να αποδώσετε τη ρευστότητα και τη μαγεία του νερού και πώς αυτές επηρεάζουν τη δυναμική των χαρακτήρων?

Προσπαθώντας να αποδώσουμε τη ρευστότητα και τη μαγεία του «νερού» ως το στοιχείο που θα επηρεάσει τη δυναμική των χαρακτήρων, κύριος στόχος από την αρχή μέχρι το τέλος της παράστασης είναι ο ποιητικός ρεαλισμός. Και τα τρία κομμάτια συγκαταλέγονται στα μονόπρακτα, που ο ίδιος ο συγγραφέας έχει ονομάσει «Αμερικάνικα Μπλουζ» .Όλοι οι χαρακτήρες είναι εγκλωβισμένοι σε ψυχολογικά και κοινωνικά αδιέξοδα, όπου το καθεστώς τους υπερβαίνει την τοπική αποκλειστικότητα, αυτή του αμερικανικού νότου και γίνεται παγκόσμιο μέτρο κρίσης των θεατρικών προσώπων.

 

Η ένταση και η αποτυχία είναι έννοιες κυρίαρχες στα έργα του Ουίλλιαμς. Πώς προσπαθήσατε να τις αναδείξετε μέσα από την παράσταση;

Καθ’όλη τη διάρκεια της παράστασης, προβάλλεται ένας κόσμος παρηκμασμένος, όπου οι ήρωες που στήνω, ουρλιάζουν  την απόγνωσή τους με τρυφερότητα και ποιητικό ρεαλισμό, χωνεμένα με τη φρίκη της βίας. Δεν υπάρχει βέβαια καμία αμφιβολία, ότι ο ίδιος ο Συγγραφέας, έχει σαν αποκλειστικό του σκοπό, να διατυπώσει με συγκινητικά λόγια, τα όσα απαισιόδοξα πιστεύει και φυσικά όσα του έχει μάθει η πείρα της ζωής. Γι’αυτό ακριβώς και όλα τα πρόσωπα ανταποκρίνονται στη ψυχική του κατάσταση, στα εσωτερικά του προβλήματα και στον τρόπο που «πάσχει» ζώντας. Όλοι οι χαρακτήρες μετεωρίζονται στην παρουσία και την απουσία, ανάμεσα στη φυγή και το δέος της μοναξιάς, ανάμεσα στην ανάγκη της επαφής και στο φόβο της διάψευσης και τέλος ανάμεσα στην ελπίδα της αγνότητας και στη διαπίστωση της φθοράς.

 

Ποιό ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι της σκηνοθεσίας σε αυτή την ιδιαίτερη διασκευή και πώς σας επηρέασε η ίδια η ατμόσφαιρα των έργων του Ουίλλιαμς;

Η ιδιαίτερη δυσκολία στο ανέβασμα αυτής της παράστασης, ήταν το γεγονός να κρατηθεί τόσο η ατμόσφαιρα, όσο και η τραγικότητα των ηρώων στα έργα του συγγραφέα, αλλά και πώς θα ενωθούν σε μία μια ενιαία συνοχή που θα μονοπωλήσει το υγρό στοιχείο του νερού. Επίσης, να διατηρηθούν μέχρι τέλους, οι «κλινικές» αυτές περιπτώσεις που δεν παύουν να είναι βιώσιμες στις μέρες μας.

Στο έργο μας κυριαρχούν βασικές έννοιες του σήμερα, όπως η αναπόληση του παρελθόντος, ο ρομαντισμός και η νοσταλγία των νεανικών χρόνων, η μελαγχολία, η απελπισία και η απόγνωση. Παρ’όλα αυτά, θα διαπιστώσει κανείς βλέποντας την ίδια την παράσταση, ότι όλοι οι χαρακτήρες στο έργο, έχουν μέσα τους τα σπέρματα της ελπίδας, πως η ανθρωπιά θα νικήσει αυτόν τον παραλογισμό που μας διακατέχει. Παρά την προγεγραμμένη πορεία που έχει προορισμό το χάος…έρχεται ένα φως, όπως το νερό, που αποτελεί σημαντική πηγή ζωής και  επιφέρει την ίδια τη λύτρωση.

ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

1. Πώς προσπαθήσατε να ενσαρκώσετε τους χαρακτήρες του Τενεσσί Ουίλλιαμς, δεδομένης της πολυπλοκότητας και της συναισθηματικής τους έντασης;

    Δεν είναι εύκολο το θέατρο του Τενεσσί, δεν πρόκειται για θέατρο δράσης αλλά συναισθημάτων και καταστάσεων με δεύτερα και τρίτα επίπεδα σκέψης όπου ελλοχεύουν συμπλέγματα, νευρώσεις, ματαιώσεις. Προσπάθησα να εστιάσω σ' αυτόν τον κρυφό κόσμο των ηρωίδων, τον γεμάτο ευαισθησία και αντιφάσεις, να κατανοήσω το γιατί λένε αυτό που λένε, γιατί επιλέγουν την σιωπή όταν πρέπει να κραυγάσουν ή γιατί παραιτούνται αντί να διεκδικούν. Μελέτησα το συγκρουσιακό περιβάλλον της οικογένειάς τους ώστε να ανακαλύψω τυχόν απωθημένα ή πιθανές εμμονές τους. Υπάρχει επομένως μια μεγάλη παλέτα συναισθημάτων που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να ερμηνεύσεις τέτοιους ήρωες ώστε η ένταση και η πολυπλοκότητα των χαρακτήρων να θεωρούνται πλεονεκτήματα στην υποκριτική φαρέτρα ενός ηθοποιού.

2. Υπάρχουν συγκεκριμένες σκηνές ή μονόλογοι που σας άγγιξαν ιδιαίτερα και γιατί;

    Στο τρίτο μονόπρακτο ο ρόλος της μάνας είναι εξ ολοκλήρου μια μελέτη γυναικών, που η μητρότητα σε συνδυασμό με την εγκατάλειψη από τον σύντροφό τους τις καθιστά χειριστικές, ευμετάβλητες, ευάλωτες, θύματα που μοιραία μετατρέπονται σε θύτες. Τόσο η συμπεριφορά όσο και οι λέξεις που χρησιμοποιεί στη συνομιλία της με τον μονάκριβο γιο της πριν την τραγική κατάληξη, είναι θα έλεγα στιγμιότυπα του ρόλου που με άγγιξαν από την πρώτη ανάγνωση του έργου. Η απαξίωση του παιδιού και συγχρόνως η προτροπή για υπευθυνότητα, αντιφάσεις με μεγάλο υποκριτικό και συναισθηματικό ενδιαφέρον, σε κάνουν να αποστρέφεσαι και συγχρόνως να συμπάσχεις με την ηρωίδα σου.

    Επίσης ο μονόλογος της κυρίας Γουάιρ, στο δεύτερο μονόπρακτο, όπου σκιαγραφεί τα καθήκοντα μιας "ιδανικής" σπιτονοικοκυράς στη Γαλλική Συνοικία της Νέας Ορλεάνης είναι συγκλονιστικά επίκαιρος αν σκεφτείς πόσο κυνικά και ρεαλιστικά περιγράφει τους σύγχρονους εκμισθωτές, που η φιλαυτία και το συμφέρον ορίζει σε κύριο επίπεδο τις πράξεις τους και εν τέλει όλη τους την ζωή.

ΝΑΓΙΑ ΚΑΠΕΛΙΩΤΗ

 1. Το νερό είναι ένα κυρίαρχο στοιχείο και εδώ συμβολίζει την καταστροφή αλλά και την κάθαρση.Πώς επηρέασε τη δική σας προσέγγιση στον ρόλο σας;

 

Το νερό αφυπνίζει την δεσποινίδα "Παρθενόπη", αφού κάθε φορά που το πλησιάζει έχει πόνους στο πλευρό. Την ωθεί να ξεκινήσει μια διαδικασία αυτογνωσίας, και απελευθέρωσης τελικά από μοντέλα και σκέψεις συμπεριφοράς που δεν ήταν δικά της - η κοινωνία την είχε εμποτίσει σταδιακά, με αποτέλεσμα να εγκλωβιστεί και να απομακρυνθεί από τη σεξουαλικότητά της και άρα ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του εαυτού της. Είναι όμως θαυμαστό το πόσο προσπαθεί να βρει απαντήσεις και λύσεις. Λαχταρά την ελεύθερη από ταμπού αληθινή ζωή. Εντέλει προσπαθεί...

Η υγρασία του "καταγωγίου" όπου κατοικεί η λαίδη Φθειροζόλ είναι συμβολικά καταστροφική - την τραβά όλο και πιο χαμηλά κοινωνικά και ηθικά. Ο Ωκεανός, αντίθετα, που βλέπουν οι φυτείες της (αληθινές ή όχι ακριβώς(  και ο "αφάνταστα καθαρός" ουρανός τους αποτελούν λυτρωτικά στοιχεία, έστω και ως αναμνήσεις. Λειτουργούν σαν κάθαρση από τη "μούχλα" και τη "βρωμιά" της ζωής της στον Αμερικάνικο Νότο. Συμπάσχει με τον φτωχό και αποτυχημένο αλκοολικό συγγραφέα, βρίσκει στιγμιαία έναν συνοδοιπόρο  - στιγμιαία γιατί η ζωή τέτοιων ηρώων έχει όλο ανατροπές, συνήθως άσχημες και σπάνια βρίσκονται άνθρωποι  να τους συντροφεύσουν πραγματικά. Ζει στη φαντασία της για να μην βουλιάξει στη βρωμιά, για να μην τρελλαθεί.

Όταν η ηρωίδα θυμάται, μεταφέρεται αυτόματα εκεί, στις πανέμορφες και πεντακάθαρες φυτείες της: τότε σβήνουν όλα όσα την πληγώνουν , την κάνουν να ντρέπεται, να βασανίζεται. Ξαναγίνεται η αριστοκράτισσα. Ούτε μια στιγμή, πάντως, δεν ένιωσα πως η ηρωίδα χάνει τους καλούς της τρόπους - δε θα την εμποτίσει ποτέ η πρόστυχη αδιακρισία που διακρίνουμε στην ιδιοκτήτριά της, με όσους άντρες κι αν πλαγιάσει για να επιβιώσει.

Η υπηρέτρια Άννα ανακουφίζεται από τη φύση (η λίμνη, ο γλάρος) και σίγουρα κατανοεί πλήρως την ανάγκη του νεαρού γιου να βρίσκει εκεί καταφύγιο από την ψυχαναγκαστική μητέρα του, η οποία κουράζει και την ίδια. Ταυτόχρονα νιώθει τις αγωνίες της μητέρας, θα ήθελε, αν μπορούσε, να τη βοηθήσει περισσότερο. Αν η μητέρα μπορούσε να "ακούσει" και να ισορροπήσει τις ανάγκες με τις επιθυμίες της. Το "βύθισμα" στη λίμνη, λυτρώνει το γιο, αλλά καταστρέφει τις δύο γυναίκες.

 

 2.Ποιό ήταν το πιο απαιτητητικό στοιχείο της συνεργασίας σας με τον Μάνθο Καλαντζή και ποιό το πιο απολαυστικό στην πορεία της δουλειάς σας για την παράσταση;

 

 Το πιο απολαυστικό ήταν το ζεστό χιούμορ του - είναι τόσο ζεστός άνθρωπος και συνεργάτης ο Μάνθος! Το πιο απαιτητικό στοιχείο ήταν το ότι συνέχεια μας ζητούσε να δώσουμε πιο πολύ στους ρόλους μας - πράγμα που μας ενέπνεε να ψάχνουμε συνέχεια τις λεπτομέρειες των χαρακτήρων μας - και είχε μια εμμονή σχεδόν με το να ξέρουμε πάρα πολύ καλά τα λόγια μας. Μας βοήθησε όμως αυτό και είχε δίκιο σε όλα όσα ζήτησε. Τις φορές που αγχωθήκαμε, η σιγουριά του πως όλα θα πάνε καλά, και η μεγάλη του εμπειρία μας καθησύχαζαν. Ταξιδέψαμε πολύ όμορφα  μαζί του...κι ακόμη ταξιδεύουμε...

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΙΧΑΛΑΚΟΣ

Ποιο ήταν το πιο απαιτητικό στοιχείο της συνεργασίας σας με τον Μάνθο Καλαντζή και ποιο το πιο απολαυστικό στην πορεία της δουλειάς σας για την παράσταση;

 

- Το πιο απαιτητικό σημείο ήταν η αρχή της συνεργασίας, να κάνουμε το άλμα και να ανέβουμε στο καράβι που θα μας ταξίδευε και συνεχίζει να μας ταξιδεύει στα μαγικά νερά του κόσμου του Τενεσί. Έπειτα, κάθε στοιχείο του ταξιδιού αυτού ήταν απολαυστικό, οι συναντήσεις, οι πρόβες, ο ενθουσιασμός, τα χαμόγελα, τα γέλια, τα άγχη, οι αγωνίες, οι απογοητεύσεις, τα όνειρα, οι νύχτες, τα εβίβα, το κάθε πετραδάκι σε αυτό το όμορφο μωσαϊκό συνεργασίας.

Βρίσκετε ομοιότητες ανάμεσα στους χαρακτήρες σας και σε δικές σας προσωπικές εμπειρίες ή σκέψεις σχετικά με την αποτυχία και την προσδοκία;

 

- Όλοι ονειρευόμαστε, όλοι κυνηγάμε, όλοι προσδοκούμε. Άλλοτε πετυχαίνουμε, άλλοτε αποτυγχάνουμε. Σκέψεις, στόχοι, όνειρα αβίαστα και καθημερινά που πηγάζουν μέσα από τον καθένα. Συναντάμε τα ίδια ή όμοια τους, στους ήρωες του κόσμου του Τενεσί, εμπειρίες από τον δικό μας κόσμο, ήρωες σαν κι εμάς, που αντανακλούν κομμάτια από τη δική μας ρουτίνα, τα δικά μας μονοπάτια, τις δικές μας προσδοκίες.

Της Αλεξίας Βλάρα, 22/11/2024